Mondelinge vraag van mevrouw Hilde Sabbe

aan mevrouw Nawal Ben Hamou, staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevoegd voor Huisvesting en Gelijke Kansen,

betreffende "het manifest van Rainbow Ambassadors".

Mevrouw Hilde Sabbe (one.brussels-Vooruit).- Een tijdje geleden vond de Belgian Pride Parade plaats. In het kader daarvan werden veel activiteiten en evenementen georganiseerd die de rechten en de zichtbaarheid van de LGBTQIA+-gemeenschap in de kijker zetten.

Een belangrijke groep die veel minder van zich laat horen, zijn de LGBTQI+-senioren. Zowel in de beeldvorming als in het beleid worden ze vaak over het hoofd gezien. Nochtans blijkt uit onderzoek dat ze een grotere kans hebben op eenzaamheid, dat de zorg vaak niet aangepast is aan hun noden en dat veel woonzorgcentra geen divers en inclusief beleid voeren. De stap naar een woonzorgcentrum wordt daardoor erg moeilijk.

Daarom lanceerde de vzw Rainbow Ambassadors vorige week een manifest dat bijzondere aandacht vraagt voor de LGBTQIA+-rechten van senioren. Het manifest bestaat uit vijf eisen. Zo roept de organisatie overheden en zorgaanbieders op om extra aandacht te besteden aan de LGBTQIA+-senioren. Ze pleit voor een non-discriminatieclausule met de specifieke vermelding van die doelgroep in alle instellingen van de ouderenzorg. Verder wil Rainbow Ambassadors dat iedereen in de ouderenzorg opgeleid wordt om de specifieke problematiek van de LGBTQIA+-senioren te begrijpen. Elke zorginstelling zou een referentiepersoon moeten hebben om die senioren, de familie en de medewerkers te ondersteunen en te begeleiden. Ten slotte moeten de nodige budgetten ter beschikking worden gesteld om de bovenstaande eisen te realiseren.

Bent u op de hoogte van de specifieke noden van LGBTQIA+-senioren? Hebt u kennis genomen van het manifest van de vzw Rainbow Ambassadors? In welke mate zult u tegemoetkomen aan de vijf eisen in het manifest? Welke maatregelen zult u nemen?

Mevrouw Nawal Ben Hamou, staatssecretaris.- Net als u heb ik uiteraard kennis genomen van het manifest van de Rainbow Ambassadors. Senioren zijn inderdaad een van de meest kwetsbare groepen onder de LGBTQIA+-personen. Ik ben me zeer goed bewust van de specifieke noden van LGBTQIA+-senioren, of het nu gaat om hun geestelijke gezondheid, hun lichamelijke gezondheid, hun isolement of hun onzichtbaarheid in het algemeen.

Equal.brussels houdt altijd rekening met die groep en met het belang van inclusie en de zichtbaarheid van ouderen, vanuit een intersectionele benadering. Dat was ook het geval tijdens de campagne #sharethecolor van equal.brussels over de inclusie van LGBTQIA+-personen en het belang van bondgenoten. Zoals u weet, heeft equal.brussels ook regelmatig contact met de organisaties om na te gaan welke concrete steun er kan worden verleend. Zo werd vorig jaar een subsidie van 12.000 euro toegekend aan het project 'Ook wij komen in een zorgcentrum', dat heeft geleid tot een prachtige fototentoonstelling en een brochure die in mei 2022 werd gepubliceerd.

Ik heb het collectief Rainbow Ambassadors ontmoet en de tentoonstelling bezocht in het Rainbowhouse Brussels op 19 mei. Het is inderdaad belangrijk dat er meer aandacht komt voor de noden van senioren, aangezien ze soms nauwelijks gehoord worden binnen de LGBTQIA+-gemeenschap, die vaak gericht is op jongeren.

Wat uw vraag over de maatregelen betreft, actie 34 van het Brusselse plan voor de inclusie van LGBTQIA+-personen, dat ik aan de regering heb voorgesteld, handelt specifiek over deze kwestie. De VGC en de GGC voeren die actie uit. Het doel is onder meer om het personeel van de zorg- en dienstencentra van de VGC en de rust- en verzorgingstehuizen van de GGC bewust te maken van de inclusie van LGBTQIA+-personen.

Een andere doelstelling is de bewustmaking van de referentiepersonen bij de besturen die belast zijn met de erkenning van dienstencentra en rusthuizen. Verder heeft de actie tot doel om LGBTQIA+-verenigingen en instellingen aan te moedigen om bewustmakingsacties en/of opleidingen te organiseren voor het zorgpersoneel dat instaat voor LGBTQIA+-personen in de dienstencentra en in de rust- en verzorgingstehuizen, en om de informatie te verspreiden via het Brussels Ouderenplatform. Ik verwijs u naar de bevoegde minister van de GGC voor uw vragen over de uitvoering van die actie.

Mevrouw Hilde Sabbe (one.brussels-Vooruit).- Ik ben heel blij met uw betrokkenheid bij de problematiek en met de voorgestelde maatregelen.

- Het incident is gesloten.

Mondelinge vraag van mevrouw Lotte Stoops

aan mevrouw Nawal Ben Hamou, staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevoegd voor Huisvesting en Gelijke Kansen,

betreffende "het eerherstel voor slachtoffers van de heksenvervolgingen".

Mevrouw Lotte Stoops (Groen).- In een vrije tribune in Knack vroegen leden van Femina Libera aan de Vlaamse minister-president om werk te maken van eerherstel voor de slachtoffers van de heksenjacht. De heks heeft voor velen enkel de bijklank van een lelijk oud vrouwtje in sprookjes, maar de echte heksenjacht was en is een geïnstitutionaliseerde strategie voor meer sociale controle, om verzet van onderuit te breken en om via het folteren en vermoorden van vooral vrouwen het volk te herleiden tot onderdanige werkkrachten. In bepaalde regio’s in India, Afrika en Latijns-Amerika neemt de heksenvervolging weer toe. Heksenvervolging wordt ingezet in de strijd om politiek-economische belangen en eigendomsverhoudingen, om op die manier de weerbaarheid van lokale gemeenschappen te breken.

Het Catalaanse parlement verleende gratie aan een duizendtal mensen, voornamelijk vrouwen, die in de voorbije eeuwen slachtoffer werden van heksenvervolging. De Catalaanse minister-president verwees naar de heksenvervolgingen als ‘geïnstitutionaliseerde femicide’. In Schotland bood de premier onlangs haar excuses aan voor de heksenvervolging.

Bovendien zien we dat ook geïnstitutionaliseerd seksisme, femicide en genderdiscriminatie nog altijd aanwezig zijn in onze samenleving. Stereotypen van heksen kunnen ook nu nog vreselijke gevolgen hebben. De adjunct-directeur van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen legt in De Standaard het verband tussen de heksenjacht van vroeger en de hedendaagse haatspraak: "Wie als vrouw uit de klassieke rol durft te stappen of het woord durft te nemen in het maatschappelijk debat – journalisten, politici of activisten – wordt daar vaker op aangesproken, zeg maar aangevallen."

Er werd in Vlaanderen een petitie georganiseerd rond de vraag om ook in Vlaanderen een aantal maatregelen te nemen om het fenomeen onder de aandacht te brengen: de organisatie van een herdenkingsdag, eerherstel voor de slachtoffers en kritisch bewustzijn over de beeldvorming van heksen.

Het hoeft niet te verbazen dat onze regio niet van heksenvervolging gespaard is gebleven. Ook het Brussels Gewest kan dus zijn verantwoordelijkheid nemen. Het levert al heel wat inspanningen ter bevordering van de gelijke kansen van vrouwen en mannen, onder meer aan de hand van maatregelen ter bestrijding van femicide en haatspraak.

Bent u op de hoogte van de petitie?

Welke rol speelt het Brussels Gewest in het eerherstel van de slachtoffers van de heksenjacht op Brussels grondgebied?

Brussel heeft een grote symboolfunctie als hoofdstad van Europa. Welke concrete maatregelen bereidt u voor?

Hoe draagt uw beleid bij tot het bestrijden van de stereotypering van vrouwen als heksen en de mogelijke gevolgen daarvan?

Mevrouw Nawal Ben Hamou, staatssecretaris.- Ik ken de petitie die de leden van Femina Libera hebben gericht aan de Vlaamse minister-president over het eerherstel voor slachtoffers van heksenvervolgingen. De organisatie volgt in die petitie het voorbeeld van het Catalaanse parlement, dat gratie verleende aan een duizendtal mensen (voornamelijk vrouwen) die tussen de veertiende en de achttiende eeuw voor hekserij zijn veroordeeld. Op die manier wilde Catalonië de fouten uit het verleden rechtzetten. Ook Duitsland, Schotland, Zwitserland en Noorwegen streven die morele doelstelling na.

In 2021 heeft equal.brussels een subsidie van 10.000 euro verleend aan de tentoonstelling 'Witches' die ULB Culture tussen 27 oktober 2021 en 16 januari 2022 organiseerde in het Vanderborghtgebouw in het centrum van Brussel. De bedoeling van die tentoonstelling was om de stereotypen rond heksen te doorbreken door een verkenning van de historische realiteit van de heksenjacht, en van de vroegere en huidige artistieke en culturele voorstellingen van heksen. De tentoonstelling legde een duidelijk verband tussen de motieven achter de heksenjacht in het verleden en bepaalde hedendaagse motieven. Ook werd de aandacht gevestigd op de realiteit van de heksenprocessen die in België, en in het bijzonder in Brussel, hebben plaatsgevonden en die tot de dood van meerdere vrouwen hebben geleid.

Die tentoonstelling heeft bijgedragen tot de erkenning van dat deel van onze geschiedenis en tot het besteden van aandacht aan voorstellingswijzen en stereotypen, maar ze heeft het brede publiek ook inzicht gegeven in de actuele problematiek. Equal.brussels maakte de tentoonstelling toegankelijk voor een breed publiek door de vzw Bruxelles-Enseignement te subsidiëren om een educatief traject uit te werken voor onderwijsteams, leerlingen en studenten van de stad Brussel. Dat parcours omvatte ook een bezoek aan de tentoonstelling 'Witches' en het toneelstuk 'Nous sommes les petites filles des sorcières que vous n’avez pas pu brûler !' van Christine Delmotte, waarin vrouwenrechten aan bod kwamen.

Equal.brussels heeft ook verschillende bewustmakingsprojecten voor het doorbreken van alle genderstereotypen, waarvan sommige hun oorsprong vinden in de stereotype figuur van de heks of daardoor worden versterkt.

Tot slot kan de symbolische erkenning en het eerherstel van de slachtoffers van de heksenjacht ook gebeuren door dat stukje geschiedenis in de openbare ruimte voor te stellen. Zo steunen urban.brussels en equal.brussels de Matrimoniumdagen 2022. In het kader van hun jaarprogramma werd een feministische rondleiding georganiseerd rond het thema heksen, met de bedoeling om hun geschiedenis in de stedelijke ruimte van Brussel in de kijker te zetten.

Er zou ook kunnen worden overwogen om dat stukje geschiedenis te integreren via de namen van openbare ruimten. U zou die vraag kunnen stellen aan de ministers die bevoegd zijn voor het beheer van de openbare ruimte en de mobiliteit.

Mevrouw Lotte Stoops (Groen).- Ik heb de hint begrepen om de vraag ook aan minister Van den Brandt te stellen.

Er zijn al een aantal goede zaken gebeurd. In Brussel leeft de noodzaak om gewicht aan dat onderwerp te hechten. De tentoonstelling 'Witches' in het Vanderborghtgebouw was heel belangrijk. Het educatieve traject was heel interessant.

Voor Brussel 2030 volgde ik vorige week een rondleiding over heksen. Daaruit kwam naar voren dat er in de publieke ruimte niets is dat ons permanent aan die geschiedenis herinnert. Ik roep op om daarover na te denken. Dat gebeurt wel in het onderwijs, maar om de heksenvervolging beter bekend te maken, is het nodig om te beseffen dat het niet gaat om de heksen uit sprookjes - de oude vrouw met de kromme neus - en dat duizenden vrouwen vervolgd en gedood worden omdat ze niet passen in een bepaald wereldbeeld. Het gaat om de institutionele vervolging van minderheden door conservatieve krachten.

De heksenvervolging is de basis van de huidige sociale genderpositionering. In de heksenkampen in Gambia zijn de laatste vijftien jaar meer dan twintigduizend mensen gestorven. In Amerika gaat het opnieuw over geboorteregeling. In de hekserij ging het vaak om vrouwen die op een of andere manier iets te maken hadden met de geboorte, zoals vroedvrouwen en medicijnvrouwen, maar ook vrouwen die niet meer nuttig waren in de maatschappij, zoals oudere vrouwen die geen kinderen meer konden krijgen, ongehuwde vrouwen en lesbische vrouwen. Het ging echter ook om vrouwen die andere vrouwen leerden lezen en schrijven, zoals de beroemde begijn Marguerite Porete.

Net zoals in het geval van de dekolonisering, is er een grote behoefte om dit belangrijke maatschappelijke gebeuren een plaats in de publieke ruimte te geven. Ik hoopte al dat ik in u daarvoor een bondgenoot zou vinden.

- Het incident is gesloten.

Deze tekst wordt nog aangevuld.