Fiche van een vraag of interpellatie

Vacatures Contact

Schriftelijke vraag betreffende het effect van de coronacrisis op het aantal zwangerschappen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Indiener(s): Bianca Debaets
aan: Elke Van den Brandt en Alain Maron, leden van het Verenigd College bevoegd voor Welzijn en Gezondheid (Vragen nr 329)

Datum ontvangst: 06/01/2021		Datum publicatie: 18/03/2021
Zittingsperiode: 19/24	Zitting: 20/21	Datum antwoord: 18/03/2021

Datum	behandeling van het stuk	Indiener(s)	Referentie	Blz.
01/02/2021	Ontvankelijk	p.m.

Vraag	Enkele maanden terug mocht ik u reeds ondervragen omtrent het aantal (ongewenste) zwangerschappen en vroegtijdig afgebroken zwangerschappen in het kader van de coronacrisis (cf. schriftelijke vraag nr. 200). In het antwoord werd toen gesteld dat het exacte aantal zwangerschappen en zwangerschapsafbrekingen in ons Gewest niet kon worden meegedeeld, aangezien deze cijfers niet op Brussels niveau worden bijgehouden. Daarbij werd tevens bevestigd dat het op dat moment nog te vroeg was om het ‘corona’-effect op de kwestie van geboorten, het gebruik van anticonceptie en de praktijk van de vrijwillige zwangerschapsafbreking te beoordelen, maar dat dit in de nabije toekomst bekeken zou worden. Inmiddels bevestigen gynaecologen wel dat 2021 een babyboom ten gevolge van de coronacrisis te zien zou krijgen. Dhr. Johan Van Wiemeersch, woordvoerder van de Vlaamse Gynaecologenvereniging, haalde als concreet voorbeeld het Antwerpse Sint-Augustinusziekenhuis aan. Dat is immers de grootste materniteit van het land, en men verwacht er dit jaar 400 tot 500 meer geboortes vergeleken met voorgaande jaren – en dat terwijl het aantal geboortes in ons land sinds 2010 een dalende trend vertoont. Volgens Van Wiemeersch is er op dit moment al op verschillende plaatsen overleg om in 2021 meer vroedvrouwen en verpleegkundigen in te zetten. Ook wordt er gekeken of bepaalde vrouwen niet vroeger naar huis kunnen na de bevalling. Vandaar dat ik u graag volgende vragen stel: - Kan u bevestigen dat de GGC inmiddels verder onderzoek heeft gevoerd naar het ‘corona’-effect op de kwestie van geboorten, het gebruik van anticonceptie en de praktijk van de vrijwillige zwangerschapsafbreking? Zo ja, op welke manier werd dit onderzoek gevoerd en welke vaststellingen conclusies komen hieruit voort? Is er effectief sprake van significante verschillen op bepaalde vlakken die verklaard kunnen worden door de coronacrisis? - Beschikt u over indicatoren dat er ook in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een babyboom zou kunnen plaatsvinden ten gevolge van de coronacrisis? Heeft de bevoegde administratie navraag gedaan bij de gynaecologen die deze stijging op Brussels niveau kunnen bevestigen? Hebben de Brusselse ziekenhuizen daaromtrent reeds prognoses opgesteld wat betreft het verwachte aantal geboortes dit jaar? Zo ja, in welke mate hebben zij hun werkzaamheden hierop reeds aangepast? - Hebt u, in het geval dat deze babyboom binnen Brussel eveneens bevestigd wordt, reeds actie genomen om meer vroedvrouwen en verpleegkundigen te kunnen inzetten om deze babyboom te kunnen opvangen? Zo ja, met welke betrokken actoren hebt u overlegd en welke concrete maatregelen of denkpistes vloeiden hieruit voort?


Antwoord	I. Kleine herinnering aan een aandachtspunt: Moeilijkheden om het aantal zwangerschappen nauwkeurig te becijferen Het precieze aantal zwangerschappen in ons gewest is moeilijk te becijferen omdat deze informatie niet systematisch wordt opgenomen in de standaardgegevens, in dit geval de statistische overzichten voor geboorte van het CEpiP. De gegevens van de statistische overzichten voor geboorte verschaffen geen informatie over de zwangerschappen of de prenatale situatie van de vrouw. Zwangerschappen die eindigen in een vrijwillige zwangerschapsafbreking (abortus), zowel in ziekenhuizen als in centra voor gezinsplanning, worden statistisch geregistreerd en geanalyseerd in de verslagen van de nationale commissie voor de evaluatie van abortus. II. Antwoord op de vraag 1. Ongewenste zwangerschappen en COVID-19 in het Brusselse gewest Zoals vermeld in ons vorige antwoord, dateren de meest recente gegevens voor vrijwillige zwangerschapsafbreking (abortus) van 2018-2019. De enige authentieke en betrouwbare bron is het ‘Tweejaarlijks verslag van de nationale commissie voor de evaluatie van de wet van 3 april 1990 betreffende de zwangerschapsafbreking’, dat voor het laatst werd gepubliceerd op 11 februari 2021 voor de periode 2018-2019. Volgens dat verslag is het abortuscijfer stabiel (8,4 per 1000 vrouwen in 2020) en vertoont het de laatste jaren zelfs een dalende trend. Voor 2019 bedraagt het aantal abortussen in absolute cijfers 17.911 voor heel België. Dat is een daling ten opzichte van de vorige jaren. Wat het ‘effect van de COVID-19-pandemie op abortussen’ betreft, is de gegevensinzameling door de Fédération Laïque de Centres de Planning Familial (FLCPF) nog aan de gang. De gegevens zijn nog niet gepubliceerd. Volgens de verantwoordelijke van de afdeling Abortus en Contraconceptie, mevrouw Céline Tixier-Thomas, is de inzameling momenteel hervat, om de cijfers die zij al hebben aan te vullen. Ze zijn ook een kwalitatief onderzoek gestart om deze studie te versterken. Ze hopen het geheel deze zomer te kunnen publiceren. De GGC heeft daarom tot op heden geen specifiek onderzoek over dit onderwerp verricht. Bovendien hangen de meeste planningscentra af van de FGC (27) en niet van de GGC (2 van de 29). 2. Aantal geboorten en COVID-19 Wat de mogelijke ‘babyboom’ in België betreft, die zich ten gevolge van de COVID-19-crisis ook in het Brusselse gewest zou kunnen voordoen, laten de aanwijzingen waarover wij beschikken en de uitwisselingen met bepaalde Brusselse gynaecologen ons niet toe deze hypothese te bevestigen. Zoals u opmerkte, hebben België in het algemeen en het Brusselse gewest in het bijzonder de laatste jaren een daling van het geboortecijfer gekend. In het Brusselse gewest bijvoorbeeld daalde dat cijfer van 19.225 geboorten in 2014 tot 18.392 geboorten in 2017 (Brusselse geboorten in Brussel en andere gewesten) en de trend heeft zich zeker doorgezet in de daaropvolgende jaren. Wat de evolutie in 2020 betreft en volgens de (voorlopige) maandgegevens die op 14 januari 2021 door Statbel zijn gepubliceerd (gegevens uit het Rijksregister) , heeft die dalende trend van het aantal geboorten zich voortgezet, ook tussen 2019 en 2020. In de eerste elf maanden van het jaar zijn in België 105.506 baby's geboren. Dat is een daling met 0,7% ten opzichte van dezelfde periode in het jaar daarvoor. Op gewestelijk niveau was er een stijging van 0,6% in Vlaanderen, een daling van 1,3% in Wallonië en een nog sterkere daling in het Brusselse gewest (4,3%). In het Brusselse gewest vertoont de maandelijkse vergelijking tussen 2019 en 2020, opnieuw volgens de (voorlopige) Statbel-gegevens, geen stijgende trend, maar eerder een dalende trend, althans naar het einde van het jaar toe. Hoewel de gegevens nog voorlopig zijn en nog niet kunnen worden gepubliceerd, hebben onze diensten die belast zijn met de invoer van de statistische formulieren voor geboorte (CEPIP), deze neerwaartse trend eveneens bevestigd. Dit is overigens in overeenstemming met sommige publicaties die suggereren dat het klimaat van onzekerheid en angst tijdens de crisisperiode waarschijnlijk zal leiden tot een lagere vruchtbaarheid. Dat zal waarschijnlijk het geval zijn voor de covidcrisis, waarbij de meesten hun baan, hun inkomen, enz. zijn kwijtgeraakt door de lockdown. Voorts moet worden opgemerkt dat de volledige, betrouwbare en geconsolideerde gegevens van de statistische overzichten voor 2020 niet vóór eind 2021 worden verwacht. De gegevens van Statbel (via het Rijksregister), die eveneens objectief en sluitend zijn, zullen ook pas in het voorjaar van 2021 beschikbaar zijn. 1. Mening van Brusselse gynaecologen over een mogelijke babyboom Sommige gynaecologen, zoals de heer Johan Van Wiemeersch, woordvoerder van de Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie, hebben inderdaad aangekondigd dat er in 2021 een babyboom wordt verwacht, op basis van een waarneming in een van hun ziekenhuizen, een uitspraak die breed is gedeeld in de media. De meer globale prognoses, zoals die van het Federaal Planbureau, gaan echter niet in dezelfde richting. Ze voorspellen eerder een daling van het geboortecijfer voor 2020 en 2021 als gevolg van deze coronacrisis. In Brussel gaat een analyse van Dr. Thomas Pezin, hoofd van de kliniek voor verloskunde van de Iris Ziekenhuizen Zuid, in een interview van Le Soir, in de tegenovergestelde richting van die van Dr. Johan Van Wiemeersch: "Velen van ons hadden die indruk van een toename van de zwangerschappen onmiddellijk na de eerste lockdown. Uit de cijfers blijkt echter dat het aantal zwangerschappen niet echt toeneemt, maar eerder een dalende trend vertoont”. Wij hebben ook andere Brusselse gynaecologen geïnterviewd, zoals Dr. Patricia Barlow (UMC Sint-Pieter en ziekenhuis César De Paepe), die ook verklaart dat zij geen bijzondere aanwijzingen heeft gezien voor een mogelijke babyboom in 2021, maar dat de trend eerder neerwaarts zou zijn. Bij wijze van conclusie zou het voorzichtiger zijn nog even te wachten alvorens deze hypothese te kunnen bevestigen of weerleggen, althans voor het Brusselse gewest. 1.https://statbel.fgov.be/fr/themes/population/naissances-et-fecondite 2.https://statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/geboorten-en-vruchtbaarheid 3. https://www.plan.be/uploaded/documents/202003030902350.FOR_POP1970_12071_F.pdf 4. https://plus.lesoir.be/339976/article/2020-11-25/limpact-du-coronavirus-sur-la-natalite-en-belgique 5.https://www.rtbf.be/vivacite/emissions/detail_le-8-9/article_le-baby-boom-du-covid-serait-il-le-fruit-d-une-perception-subjective?id=10640192&programId=4003 6.https://www.plan.be/uploaded/documents/202003030902350.FOR_POP1970_12071_F.pdf 7.https://plus.lesoir.be/339976/article/2020-11-25/limpact-du-coronavirus-sur-la-natalite-en-belgique 8.https://www.rtbf.be/vivacite/emissions/detail_le-8-9/article_le-baby-boom-du-covid-serait-il-le-fruit-d-une-perception-subjective?id=10640192&programId=4003 (vrije vertaling)