Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de tweetalige dienstverlening in de wachtdiensten.

Indiener(s)
Gilles Verstraeten
aan
Elke Van den Brandt en Alain Maron, leden van het Verenigd College bevoegd voor Welzijn en Gezondheid (Vragen nr 390)

 
Datum ontvangst: 15/03/2021 Datum publicatie: 28/06/2021
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 20/21 Datum antwoord: 09/06/2021
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
23/04/2021 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    Voor mensen die in het weekend of op feestdagen een huisarts nodig hebben, zijn er in Brussel zes wachtposten en één rijdende wachtdienst voor patiënten die het huis niet meer uit kunnen.

In 2019 waren er 351 artsen voor de zes wachtposten en de mobiele wachtdienst. Daarvan waren 87 artsen gecertificeerd als tweetalig, waarvan 62 Nederlandstalig en 25 Franstalig van oorsprong. Een onevenwicht dat alleen maar groter wordt als je rekening houdt met het feit dat er toen ongeveer 100 Nederlandstalige en 1.400 Franstalige aangesloten artsen waren.

Het is een feit dat Nederlandstaligen vaker een wachtdienst bemannen. Volgens de Nederlandstalige Brusselse huisartsenkring (BHAK) namen in 2019 65 van (ongeveer) 100 artsen deel aan de wacht. Bij de Franstaligen waren dat er 286 van (ongeveer) 1.400 artsen. Uit deze cijfers kunnen we afleiden dat minder dan een op tien (25 van de 286) Franstalige artsen van wacht over een taalattest Nederlands beschikte in 2019.

Op 9 januari 2020 verklaarde minister Maron dat Franstalige huisartsen die goed Nederlands kunnen zich soms niet laten certificeren omdat ze dan een vaker een wachtpost zouden moeten bemannen. Volgens Garde Bruxelloise - Brusselse Wachtdienst (GBBW) gaat dit om een minderheid en kunnen de meeste Franstalige artsen gewoon onvoldoende Nederlands. Geen enkele huisarts is trouwens verplicht om een tweetalige shift te doen.

In principe moet je in de zes wachtposten gegarandeerd terechtkunnen in het Nederlands. In de praktijk is dat volgens onze informatie nog steeds enkel het geval voor de wachtpost aan de Pachecolaan in het centrum van Brussel en voor de mobiele wachtdienst. De regering herhaalt jaar na jaar haar engagement om geld te blijven uittrekken om de tweetaligheid te bevorderen. In 2019 is de tweetaligheidspremie verhoogd van 8 naar 15 euro per uur. De verbetering op het terrein blijft echter uit.

Daarom had ik graag volgende vragen gesteld:

Over de huisartsen in Brussel:
- Hoeveel huisartsen in Brussel, in aantal en procentueel, zijn gecertificeerd als tweetalig? Wat zijn de laatste cijfers?
- Betreffende de van oorsprong Franstalige huisartsen:
o Wat is het vereiste taalniveau om een taalattest Nederlands te behalen?
o Hoeveel Franstalige huisartsen hebben een taalattest Nederlands? Hoeveel procent is dat van het totaal aantal Franstalige huisartsen?
- Betreffende de van oorsprong Nederlandstalige huisartsen:
o Wat is het vereiste taalniveau om een taalattest Frans te behalen?
o Hoeveel Nederlandstalige huisartsen hebben een taalattest Frans? Hoeveel procent is dat van het totaal aantal Nederlandstalige huisartsen?

Over de huisartsen in de wachtposten en de mobiele wachtdienst:
- Voor 2018 en 2020: hoeveel artsen waren er om de zes wachtposten en de mobiele wachtdienst te bemannen? Kunt u een onderverdeling voor elke wachtpost en de mobiele wachtdienst geven?
o Hoeveel Nederlandstalig aangesloten huisartsen namen deel aan de wacht, per wachtpost? Hoeveel daarvan hebben een taalattest Frans? Kunt u een onderverdeling voor elke wachtpost en de mobiele wachtdienst geven?
o Hoeveel Franstalig aangesloten huisartsen namen deel aan de wacht? Hoeveel daarvan hebben een taalattest Nederlands? Kunt u een onderverdeling voor elke wachtpost en de mobiele wachtdienst geven?

- Hoeveel Franstalige huisartsen spreken volgens minister Maron voldoende Nederlands maar laten zich niet certificeren als tweetalig?

- Hoeveel geld wordt er in 2021 uitgetrokken om de tweetaligheid te bevorderen? Hoe wordt dit geld besteed? Wat zijn de concrete ambities?
Heeft het verhogen van de tweetaligheidspremie effect gehad? Is deze maatregel geëvalueerd?
 
 
Antwoord    Over de huisartsen in Brussel:

V1
Anno 2021, tot op eind april, zijn er in totaal 191 artsen gecertificeerd tweetalig.

V2/3
Het vereiste taalniveau voor een certificaat Nederlands of Frans dat binnen de GBBW de toegang verleent tot tweetalige wachtshiften, is het niveau B2 volgens het Europees Referentiekader (ERK), en dit uitsluitend voor de mondelinge vaardigheden (luisteren, spreken, gesprekken voeren). Er wordt op dat vlak géén onderscheid gemaakt tussen de Nederlandstalige of de Franstalige huisartsen.


V4
Gezien het systeem van de vrijwillige aanmelding, fluctueert het aantal artsen dat zich engageert voor de wachten in het BHG elk jaar. Geen enkele huisarts is verplicht om een tweetalige óf eentalige shift op te nemen. De twee Brusselse huisartsenkringen werken met een systeem van vrijwillige aanmelding voor de organisatie van hun wachtdiensten. De gevraagde aantallen van de huisartsen in Brussel kunnen dus géén weerspiegeling geven van de effectief voor wachtdiensten beschikbare ‘pool’ van artsen. Bovendien kan elke arts zich vrij opgeven voor elke soort wacht (wachtpost, mobiel of telefonische COVID-consultatie).

Huisartsen in opleiding (HAIO’s) zijn zo talrijk in het BHG, dat er nooit genoeg shiften zijn om het verplicht aantal uren voor hun opleiding te kunnen presteren. Het gaat daarbij grotendeels over de overbevraagde eentalige shiften aangezien de meeste HAIO’s eentalig zijn. Een opdeling per wachtpost is dus niet relevant in deze.




Wèl merkbaar is de versnelling die genomen werd bij de GBBW inzake het certificeren, voornamelijk in de laatste drie jaren.

Over het gehele jaar 2020 uitgespreid, engageerden 388 artsen zich voor het presteren van één of meerdere wachtshiften bij de GBBW, op een totale pool van ongeveer 1500 artsen. Dit laatste getal is niet precies. De BHAK beschikt over een pool van een 100-tal actieve artsen (niet vrijgesteld voor de wacht), waarvan 96% van de deelnemende wachtartsen gecertificeerd tweetalig is. Jaarlijks nemen ongeveer 70-75% van de artsen van de BHAK actief deel aan de wachten. De FBHAV beschikt over een pool van 1350-1450 artsen, waarvan ongeveer 4% gecertificeerd tweetalig is. Jaarlijks nemen ongeveer 24% van de artsen van de FBHAV actief deel aan de wachten. Iets minder dan de helft van de effectief gecertificeerd tweetalige artsen van de FBHAV, neemt tweetalige shiften op.

Bovendien is het in de Brusselse grootstedelijke context niet voor de hand liggend om over ‘Nederlandstaligen’ of ‘Franstaligen’ te spreken, noch bij de presterende artsen, noch bij de patiënten. Sommige artsen identificeren zich met beide taalrollen of hebben daarentegen noch het Nederlands, noch het Frans als moedertaal. Wat betreft de patiënten weten we dat er zich jaarlijks 67 verschillende talen aanmelden, waarbij het aantal Nederlandstalige patiënten jaarlijks gemiddeld 10%-12% uitmaakt van het totaal aantal aanmeldingen. Dit is een proportioneel gelijkaardig percentage als het aantal Nederlandstaligen in het BHG (10-12% van de 1,2 MIO populatie).

Talenkennis presterende artsen
Binnen de ‘pool’ van artsen die presteren bij de GBBW is een enorme rijkdom aan talenkennis vast te stellen. Dit is ook meer dan logisch als men de meertaligheid van de populatie in Brussel in ogenschouw neemt. Het artsenbestand van de GBBW reflecteert dezelfde diversiteit en meertaligheid. Het gaat dan naast de drie voor de hand liggende talen (Nederlands, Frans en Engels) over Arabisch, Spaans, Italiaans, Pools, Roemeens, Vietnamees, Portugees, Chinees, Russisch, ... De Brusselse huisartsen zijn vaak polyglotten.



Het zijn de artsen die officieel gecertificeerd tweetalig zijn, die zich kunnen inschrijven voor een tweetalige wachtshift. Artsen worden als tweetalig gecertificeerd wanneer ze:

- Ofwel voldoen aan de diplomavereiste en zo gecertificeerd werden via ‘gelijkstelling’: het diploma secundair onderwijs in NL/FR en het diploma van het universitair onderwijs in de andere taal FR/NL;
- Ofwel het certificaat voor een niveau B2 (ERK) behaalden, via een examen aan een hiervoor erkende instelling (CLL voor het Frans, Huis van het Nederlands voor het Nederlands).

V5
Er zijn 196 artsen van de FBHAV die niet gecertificeerd zijn, maar die in hun profiel aangeven Nederlandskundig te zijn.

V6
De GBBW heeft een jaarlijkse facultatieve subsidie van 140.000 euro voor tweetaligheid.


Er wordt nog steeds gewerkt met taalpremies voor artsen met een certificaat B2 van de andere landstaal. Om deelname aan de tweetalige wachten te verhogen bij de gecertificeerde artsen, werd deze - in samenspraak met de subsidiërende overheid GGC - sinds begin 2019 ook substantieel verhoogd (van 8 euro naar 15 euro per uur). De GBBW werkt voor de examinering samen met CLL (voor Frans) en met het Huis van het Nederlands (voor Nederlands).


Het deelnemen aan taalexamens wordt inderdaad nog steeds gestimuleerd. Nieuw is intussen dat er een taalbeleidsmedewerker is. De taalbeleidsmedewerker zal niet alleen de artsen stimuleren, maar ze via taallessen ook ‘boosten’ of klaarstomen voor zo’n examen. Daarnaast worden artsen, die nog een weg af te leggen hebben qua tweetaligheid, qua taalniveau gescreend en op basis daarvan wordt er hen een concreet traject voorgesteld. Ook de nieuwe artsen die via gelijkstelling van diploma mogelijks in aanmerking komen voor certificering, worden opgespoord en gestimuleerd om dit te doen. De GBBW startte in 2020 ook met het stimuleren van het opnemen van de tweetaligheid in de artsenopleiding en nam hiervoor alvast concrete contacten op met verschillende universiteiten. De GBBW wil in 2021 verdere oefenkansen aanbieden aan de artsen, zodat ze nog meer gestimuleerd worden om de kennis van de tweede taal op te frissen en in de praktijk te gebruiken.


Het is niet zo dat er in de week of in de andere wachtposten nooit tweetalige artsen aanwezig zijn, noch dat een Nederlandstalige patiënt zorg zal worden ontzegd. Tijdens elke consultatie wordt gestreefd naar een zo gunstig mogelijke communicatie voor beide partijen. Vaak lukt dat ook in het Nederlands, ondanks het ontbreken van een officieel certificaat. Een arts kan Nederlandskundig zijn, zonder als dusdanig tweetalig gecertificeerd te zijn.

De verhoging van de tweetaligheidspremie heeft ervoor gezorgd dat het aantal deelnemende artsen van de BHAK lichtjes verhoogde en dat de reeds presterende artsen (die in verhouding véél tweetalige shiften voor hun rekening nemen), gemotiveerd bleven. Dit kon vastgesteld worden bij de invulling van de planning van de wachtrollen.
De GBBW kreeg ook advies van het VCT (Vast Comité voor Taaltoezicht). Het VCT heeft de bevoegdheid om externe controle uit te voeren op de naleving van de gecoördineerde taalwetten in het BHG. In het geval van specifieke vragen of klachten voert de Commissie een onderzoek uit en formuleert een advies.