Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de nieuwe oplaadbare elektrische bussen van de MIVB

Indiener(s)
Ridouane Chahid
aan
Elke Van den Brandt, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Mobiliteit, Openbare Werken en Verkeersveiligheid (Vragen nr 102)

 
Datum ontvangst: 02/12/2019 Datum publicatie: 27/01/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 27/01/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
06/12/2019 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    In het kader van het nieuw busplan voert de MIVB het gebruik van elektrische bussen geleidelijk in op zijn netwerk. Een première voor België is de geleidelijke invoering van gelede elektrische bussen, met name op lijn 64, om het personenvervoer te waarborgen. Deze bussen hebben de bijzonderheid dat ze dankzij het stroomafnamesysteem boven de bus direct op het netwerk worden opgeladen. De oplaadpalen zijn geïnstalleerd in de terminus Naamse Poort en aan de ingang van de stelplaats van Haren en laten toe om deze bussen in slechts enkele minuten op te laden.

In 2016 heeft de MIVB 2030 vooropgesteld als termijn om 100% over te schakelen op elektriciteit, wat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in staat zal stellen om de vervuilingsniveaus te verminderen door een groener openbaar vervoer aan te bieden.

Graag wens ik een antwoord op volgende vragen ter zake.

- Hoeveel 100% elektrische bussen van de MIVB zijn momenteel in gebruik?
- Hoeveel hybride bussen van elk type worden er gebruikt op de MIVB-dienst?
- Hebben chauffeurs die gebruik maken van 100% elektrische bussen een specifieke opleiding gekregen over de rijmethode? Zo ja, hoeveel chauffeurs hebben deze opleidingen gevolgd?
- Zijn de tests van de gelede elektrische bussen op lijn 64 overtuigend? Wat onthullen ze?
- Wat zijn de geplande investeringen per motorcategorie voor 2020?
- Welk soort batterijen wordt gebruikt?
- Worden ze gekocht of gehuurd door de MIVB?
- Welk soort garanties hebben ze qua capaciteit in de tijd/ aantal oplaadcycli?
- Heeft de fabrikant specifieke voorschriften opgelegd inzake het opladen? Zo ja, welke?
- Vormen deze voorschriften een bijzondere belemmering voor het gebruik van het rollend materieel? Is het gemakkelijk voor de MIVB om ze na te leven?
- Hoewel het verminderen van de uitstoot van fijne deeltjes en Nox essentieel is, mogen de klimaatimpact en het energieverbruik van geteste technische oplossingen niet meer worden vergeten. Wat is het gewicht en type van de boordaccu voor elk type bus met een geheel of gedeeltelijk elektrische motor?
- Heeft de MIVB voor elk type motor een evaluatie van het energieverbruik uitgevoerd?
- Heeft deze evaluatie geleid tot een vergelijkende analyse tussen de verschillende typen motoren en voertuigen?
- Kan het energieverbruik per passagier en per afgelegde kilometer voor elk van hen worden bepaald?
- Werd deze berekenings- en evaluatiemethodologie ontwikkeld in overleg met Leefmilieu Brussel?
- Zo neen, zal de doelstelling inzake rationeel energiegebruik dan toch nog deel uitmaken van de vergelijkende evaluatie van de verschillende aandrijvingswijzen?
- Zal Leefmilieu Brussel betrokken worden bij de validatie van deze methodologie?
 
 
Antwoord    Op 16 december 2019 telde de busvloot van de MIVB 37 100% elektrische bussen.
De MIVB telt momenteel 110 hybride standaardbussen van 12m lang en 74 hybride gelede bussen van 18m lang.

Het personeel dat deze 100% elektrische voertuigen zal besturen krijgt hiervoor een specifieke opleiding.

Op 1 december 2019 hebben 696 bestuurders (m/v) de opleiding gevolgd voor de 7 midibussen van Solaris, 667 bestuurders kregen opleiding voor de 5 standaard Bluebussen en 858 bestuurders hebben een specifieke opleiding gekregen voor het besturen van de 25 gelede Solarisbussen.
De geteste technologie laat toe om een lijn te bedienen, gekozen uit 50 lijnen van het MIVB-net omdat ze de meest gunstig is, stedenbouwkundig gezien, voor het aanbrengen van oplaadpalen (die bevinden zich vooral onder het wegdek, in ruimtes in het station Naamsepoort en in de stelplaats van de MIVB in Haren voor de andere eindhalte), en voor de installatie van wachtplaatsen aan deze twee eindhaltes, zodat het opladen zeker kan gebeuren.
Qua technologie is er voor de bussen die in dienst komen een extra aandacht nodig door de leverancier, vooral voor updates die gebeuren na de indienststelling. (Rekening houdende met de beperkte omvang van de betrokken busvloot en met de grootte van de onderhoudsploeg voor deze vloot – waarvan de technische competentie nog vooruitgang zal boeken - is er geen negatief effect op de bediening van deze buslijn. )
Er worden in 2020 66 hybride gelede bussen in dienst gesteld in het kader van het busplan.
De drie soorten elektrische bussen (midibus, bussen met
opportunity charging en bussen met overnight charging) gebruiken verschillende batterijen, naargelang hun gebruik.

De gebruikte technologie voor de bussen op lijn 64 (
opportunity charging) moet bestand zijn tegen zeer hoge doorgang van stroom in een zeer beperkte tijdspanne om de batterijen zeer snel te kunnen herladen aan de eindhalte.

De batterijen van bussen die herladen in de stelplaats (vooral ’s nachts,
overnight charging) hebben een technologie met hoge capaciteit nodig, maar moeten geen hoge herlaadstromen kunnen verdragen omdat de herlaadbeurt gespreid is over meerdere uren.

Hybride standaardbussen zijn uitgerust met lithium-ionbatterijen en hybride gelede bussen zijn ook voorzien van super condensatoren.

De twee reeksen zijn uitgerust met de functie “Start Stop” waardoor ze kunnen aanzetten en vertrekken terwijl de thermische motor af staat. Het herladen van het elektrische deel van de bus gebeurt door remenergie te hergebruiken.

De bussen en de batterijen zijn eigendom van de MIVB. De garantieperiode van de batterijen loopt nog verder na de officiële garantieperiode door een forfaitair onderhoudscontract dat werd afgesloten, zodat de batterijen die niet langer voldoen aan de contractueel bepaalde eigenschappen vervangen zullen worden en dit gedurende een periode van 15 jaar.
De garantie betreft de batterijcapaciteit die minimum 80% moet blijven bedragen van de originele capaciteit, én de elektrische impedantie van de batterijen, en dit zolang het onderhoudscontract loopt.
De constructeurs hebben ook de oplaadinstallaties geleverd voor de elektrische bussen. Bussen worden dus opgeladen aan installaties die aangepast zijn aan de betrokken bussen.
Er is geen minimum of maximum oplaadtijd of aantal oplaadbeurten.
Er is 6 minuten oplaadtijd nodig om een gelede bus het traject van beginhalte tot eindhalte te laten afleggen. Er is 6 uur oplaadtijd nodig om een standaardbus (die 200km gereden heeft) volledig op te laden en ongeveer 4 uur voor een midibus (om 160 km te kunnen rijden).
De MIVB bestudeert met de steun van constructeurs in welke omstandigheden de oplaadsystemen van deze twee bustypes die ze gekocht heeft en die ‘s nachts worden opgeladen onafhankelijk zouden kunnen gebruikt worden voor de twee betrokken bustypes.
De totale massa van de batterypacks van de elektrische midibussen bedraagt 1,9 ton.
De totale massa van de batterypacks van de elektrische standaardbussen bedraagt 2,7 ton.
De totale massa van de batterypacks van de elektrische gelede bussen bedraagt 2 ton.
De elektrische midibussen zijn voorzien van LFP-batterijen (Lithium, Ijzer, Fosfaat), de elektrische standaardbussen zijn uitgerust met LMP-batterijen (Lithium, Metaal, Polymeer) en de elektrische gelede bussen rijden met LTO-batterijen (Lithium – Titaanoxide).
De totale massa van de batterypacks van de standaard hybride bussen bedraagt 220kg.
De totale massa van de batterypacks van de gelede hybride bussen bedraagt 360kg.
De standaard hybride bussen van Volvo zijn uitgerust met:
- Lithium – ION batterijen van het merk A123 Systems
- Capaciteit 9kWh
- Gewicht: +- 220 kg
De gelede hybride bussen van Iveco zijn uitgerust met:
- Ultra capacitor EDLC van het merk Maxwell
- Capaciteit 0.82 kWh
- Gewicht: 360 kg
De MIVB heeft een evaluatie gedaan wat betreft energieverbruik voor elk type motorisering.
Het elektriciteitsverbruik hangt uiteraard af van de grootte van de bus. De motorisering op zich is even efficiënt op de verschillende betrokken types bussen (ongeveer 90% van de elektrische energie wordt effectief omgevormd naar mechanische energie voor aandrijving, het saldo gaat naar verwarming).
Ter info, de opbrengst van de aandrijving bij een dieselauto is 30%. Een hybride voertuig verbruikt 20% minder dan een voertuig puur op diesel.
Aangezien een grotere bus meer verbruikt, maar ook meer reizigers kan vervoeren is het verbruik per passagier en per kilometer gelijkaardig aan een ander type bus met een andere motorisering.
Deze rekenmethode en de evaluatie werden niet in samenwerking met Leefmilieu Brussel ontwikkeld.
Ja, want de MIVB houdt aan de ene kant rekening het energieverbruik in haar strategische keuzes qua busvloot (onder andere), maar anderzijds ook door in de lastenboeken eisen op te leggen en zo de constructeurs aan te sporen om oplossingen voor te stellen die zo weinig mogelijk energie verbruiken.
Een samenwerking met de diensten van Leefmilieu Brussel om deze methodologie te valideren is niet voorzien.