Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de bevaarbaarheid van het kanaal Antwerpen-Brussel-Charleroi.

Indiener(s)
Aurélie Czekalski
aan
Alain Maron, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Klimaattransitie, Leefmilieu, Energie en Participatieve Democratie (Vragen nr 202)

 
Datum ontvangst: 10/02/2020 Datum publicatie: 04/05/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 29/04/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
13/03/2020 Ontvankelijk Uitgebreid Bureau van het Parlement
 
Vraag    Onlangs heeft de pers aandacht besteed aan de trafiekgegevens die door de Haven van Brussel werden gepubliceerd voor het jaar 2019.
 
Er zat amper beweging in die cijfers ten opzichte van 2018, maar wat wel opvalt is een serieuze daling van het transitverkeer, dat wil zeggen de goederen die over het ABC-Kanaal via Brussel passeren zonder daar te worden geladen of gelost. Die transit zakte met zomaar eventjes 31,8% - van 2,060 miljoen ton in 2018 naar 1,404 miljoen ton in 2019 - en dat moet ons zorgen baren.
 
Om de zes maanden publiceert de haven haar cijfers. Noch in het begin van 2018, noch halverwege dat jaar bleek uit dit cijfers dat zo een sterke daling van het transitverkeer door Brussel er zat aan te komen. Dat is bevreemdend, want een daling van meer dan 30% in 2019 moet zich het jaar daarvoor toch al aangekondigd hebben. Had het havenbestuur niets in de gaten?
 
Het is op zijn minst raar dat een organisatie als die van de Brusselse haven zich niet op tijd rekenschap heeft gegeven van wat er stond te gebeuren met het transitverkeer.
 
De waterwegen hebben tal van troeven om meer verkeer aan te trekken. De Brusselse haven heeft zelfs een transportexpert aangetrokken. Dan is het moeilijk om ons zomaar neer te leggen bij de ontgoochelende cijfers op het Brusselse kanaal.
 
Dat alles moet ons verontrusten. Daarom deze vragen:
 
- Heeft de as Antwerpen-Brussel-Charleroi bijzonder te lijden gehad onder de droge zomer van 2019, waardoor het waterpeil misschien te laag stond om een goede bevaarbaarheid van het kanaal te garanderen?
 
- Zijn er op dat kanaal plaatsen waar te weinig baggerwerken werden uitgevoerd, waardoor schippers worden gedwongen om andere vaarroutes te kiezen?
 
- Of kiezen de schippers misschien voor alternatieve routes omdat de prijzen van een passage over het ABC-Kanaal niet concurrentieel genoeg zouden zijn?
 
- Zijn er misschien nog andere beperkingen van toepassing op dat kanaal, waardoor het minder aantrekkelijk – om niet te zeggen totaal onaantrekkelijk – is geworden?
 
 
Antwoord    Heeft de as Antwerpen-Brussel-Charleroi in de zomer omstandigheden gekend waarbij de diepgang niet meer voldoende was om een goede bevaarbaarheid van het kanaal mogelijk te maken?

Waren er zones op die ABC-as waar onvoldoende was gebaggerd, waardoor de binnenschippers gedwongen waren andere waterwegen te kiezen?

Was er prijsconcurrentie waardoor de schippers voor alternatieve vaarroutes kozen?

Zouden er bepaalde beperkingen kunnen zijn op de ABC-as waardoor die minder of zelfs helemaal niet aantrekkelijk wordt?

Het transitverkeer kende inderdaad een aanzienlijke daling van 32% tussen 2018 en 2019. Die was heel uitgesproken vanaf maart 2019, met een dieptepunt in juli en augustus, alvorens in oktober langzaam te herstellen.

Die periode valt samen met de laagwaterperiode op de Europese bevaarbare waterwegen, die is begonnen in de tweede helft van 2018 en heeft geduurd tot de herfst van 2019.

Voor de sector van de Europese binnenvaart staat in het jaarverslag 2019 van marktobservatie te lezen dat de waterstanden van de rivieren enorm belangrijk zijn voor het goederenvervoer.

Grote variaties verplichten de waterweggebruikers om alternatieven te zoeken, die ofwel duurder zijn (doordat de binnenschepen minder lading meenemen) of tijdrovender (doordat ze omwegen maken), of om de modal shift te maken naar het wegvervoer.

In België heeft het probleem zich voorgedaan bij alle bevaarbare waterwegen.

Een voorbeeld: onze Vlaamse collega's hebben ons gemeld dat de bevaarbaarheid tussen de sluizen van Ruisbroek en Ittre werd beperkt door een te lage waterstand. Het gedeelte tussen de sluizen van Lembeek en Halle had 18 dagen lang een maximale diepgang van 2,30 m.

Veel schippers gaven de voorkeur aan een andere toegangsweg, via de Schelde, om hun lading naar het Henegouwse bekken te vervoeren.

Die verandering in verkeersstroom had vooral betrekking op de geladen schepen, de lege schepen zijn via Brussel blijven varen.

Het type schepen dat wordt gebruikt voor goederenvervoer varieert immers sterk en sommige schepen hebben een veel grotere diepgang dan andere. Het duidelijkste voorbeeld is dat van de aardolieproducten. Hiervoor zijn boten van grote omvang nodig, en dat betekent dus een grote diepgang. In Brussel is het vervoer van aardolieproducten tussen 2018 en 2019 met 90% gedaald.

Het resultaat van die geringe diepgang was dat de prijzen voor bepaalde leveringen via waterwegen sterk stegen, omdat het onmogelijk was om de theoretische omvang van 1350 ton aan te houden: de schepen waren minder gevuld of één "groot" werd vervangen door twee "kleine" (voorbeeld van de extra kosten: 10.200 euro voor een levering van 25.000 ton).

Merk ook op dat onderhouds- en reparatiewerken aan de infrastructuur (sluizen, bruggen, lift) langs de ABC-as onvermijdelijk sluitingen met zich mee brengen, van een paar uur tot een paar weken.

De onzekere bevaarbaarheid op de ABC-as verklaart bijgevolg de algemene daling van het transitverkeer. Ik herinner eraan dat de waterweg in het Brussels gewest slechts iets meer dan 10% van de totale ABC-as vertegenwoordigt en dat de Haven van Brussel geen controle heeft over wat stroomopwaarts en -afwaarts gebeurt.

Uw vragen over baggerwerken in de andere gewesten of prijsconcurrentie op het gebied van scheepvaartrechten zijn weliswaar interessant, maar vereisen gegevens waar ik momenteel niet over beschik.

Er zullen echter wel brieven naar de andere Belgische waterwegbeheerders worden gestuurd om hen aan te sporen de nodige maatregelen te nemen om installaties te garanderen die lage waterstanden kunnen beperken. Het dossier wordt op de agenda gezet van de Commissie ABC-as, die het resultaat is van het samenwerkingsakkoord tussen de waterwegbeheerders, waarvan de Haven van Brussel een stakeholder is.

Het is dus te hopen, zowel voor de binnenvaart als voor de rest, dat we erin zullen slagen de gevolgen van droogte te beperken en het waterbeheer te verbeteren.