Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende het Richtplan van Aanleg voor de Europese Wijk (RPA Wet).

Indiener(s)
Bianca Debaets
aan
Rudi Vervoort, Minister-President van de Brusselse Hoofdstedelijke regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van gewestelijk Belang (Vragen nr 210)

 
Datum ontvangst: 27/03/2020 Datum publicatie: 09/06/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 03/06/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
01/04/2020 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    Het Richtplan van Aanleg voor de Europese Wijk, het zogeheten ‘RPA Wet’, beroert al enkele maanden de gemoederen. Buurtbewoners schreeuwen bij monde van de verschillende wijkcomités immers dat hun stem niet gehoord werd tijdens het consultatieproces. Naast de wijkcomités gaven ook de Stad Brussel en de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen al een negatief advies. De sloop ten behoeve van hoogbouwtorens staat bovendien mijlenver van de duurzame en energiebewuste strategie die de Regering vooraf aankondigde, terwijl er bovendien erg weinig rekening werd gehouden met (sociale) huisvestingsmogelijkheden die dit project met zich had kunnen meebrengen.

De RPA 'Wet' vormt echter wel een belangrijk breekijzer in de grote herinrichtingdossiers van de Brusselse Regering, want de Europese wijk veroudert en verarmt snel qua stedenbouwkundige kwaliteit. Met het RPA wil het Gewest de wijk, die nu overgeleverd is aan de auto, comfortabeler maken voor alle gebruikers door meer woningen, openbare- en groene ruimte te creëren. Op dinsdag 3 maart laatstleden hebben de leden van de Brusselse Regering voor het eerst deze legislatuur daaromtrent de hoogste vertegenwoordigers van de Europese instellingen ontmoet.

Een volgende belangrijke stap in de opwaardering van de Europese wijk wordt de herinrichting van het Schumanplein. Hier volgt er tussen april en juni een openbaar onderzoek. De vergunning is voorzien voor het einde van het jaar. Daarnaast moet er ook een architecturaal ambitieuze voetgangers- en fietsverbinding komen tussen het Schuman- en Luxemburgplein, liet het kabinet van Staatssecretaris Pascal Smet toen weten.

Vandaar dat ik u graag volgende vragen stel:

- Hoe hebt u opdracht gegeven aan de administratie om het aangehaalde probleem van een tekort aan burgeroverleg bij toekomstige RPA's te remediëren? Hoe zal u de terechte bekommernis van de wijkcomités meenemen in uw beleid en in het bijzonder in deze RPA om niet alleen tijdens de duur van een openbaar onderzoek mee te werken aan het ontwikkelen van de strategieën en plannen voor de verbetering van de kwaliteit van ons leefmilieu, maar over een veel bredere termijn?

- Op welke manier hebt u de betrokken buurtbewoners kunnen geruststellen en welke eventuele concrete aanpassingen aan het RPA Wet brengt dit met zich mee?

- Hebben de milieuraad, de mobiliteitscommissie en de adviesraad voor huisvesting zich reeds uitgesproken over het plan? Wat waren hun conclusies of wanneer mogen we deze verwachten? Tegen wanneer voorziet u alle opmerkingen te verwerken en aan te passen in een herwerkte RPA?

- Waarom kiest men hier voor sloop ten behoeve van de nieuwe hoogbouwtorens, terwijl die methodes zowel qua duurzaamheid als qua energie-efficiëntie toch op betere alternatieven had kunnen bogen? Bevestigt u dat de bekende en monumentale vergezichten zullen bewaard blijven?

- Hoe moet het plan leiden tot een gezonde functionele en sociale mix, zowel overdag als 's avonds? Zullen er bijkomende maatregelen komen om het autoverkeer in te dijken, zodat de buurtbewoners rustiger kunnen ademen?

- Welke vaststellingen of bekommernissen werden omtrent het RPA Wet geformuleerd tijdens de ontmoeting met de vertegenwoordigers van de Europese instellingen? Op welke manier worden hun opmerkingen geïntegreerd in de verdere ontwikkeling hiervan? Werden er daartoe reeds nieuwe vergaderingen en verdere opvolging vastgelegd? Hoe worden zij concreet betrokken bij de verdere ontplooiing van het RPA Wet?

- Bevestigt u dat het openbaar onderzoek omtrent de herinrichting van het Schumanplein tussen april en juni zal plaatsvinden, of loopt dit vertraging op in het licht van de huidige coronacrisis? Zo ja, welke nieuwe timing voorziet u dan voor het openbaar onderzoek?

- Welke timing voorziet u voor het onderzoek naar de voetgangers- en fietsverbinding die er moet komen tussen het Schuman- en Luxemburgplein? Kan u bevestigen of er hier eveneens een vertraging optreedt omwille van de huidige coronacrisis? Welke timing voorziet u voor alle te nemen stappen en welk budget maakt u hiertoe vrij?
 
 
Antwoord    Anders dan andere ontwerp-richtplannen van aanleg heeft het RPA Wet een lange voorgeschiedenis, waarbij het publiek sinds 2008 verscheidene keren ingelicht en geraadpleegd werd. Zo zijn er tijdens de uitwerking van het richtschema voor de Europese Wijk (RS EW) in 2008 meerdere ontmoetingen geweest met de buurtverenigingen, zijnde IEB, BRAL en de GAQ. Het stadsproject Wet (SPW), waaraan het RPA Wet een reglementaire invulling beoogt te geven, is in het richtschema voor de Europese Wijk uitdrukkelijk opgenomen als één van de twaalf stedenbouwkundige programma’s die in de Europese Wijk uitgevoerd moeten worden.

Van 15 juni tot 19 juli 2019 liep in het Brussels Information Point (BIP) een tentoonstelling over de resultaten van de internationale stedenbouwkundige wedstrijd die met het oog op de definiëring van het SPW uitgeschreven was.

Nadat de regering beslist had om deze stedelijke visie in een gezoneerde gewestelijke stedenbouwkundige verordening (GGSV) te gieten, werden twee openbare onderzoeken georganiseerd: het eerste van 19 maart tot 18 april 2012 en het tweede van 18 maart tot 16 april 2013. Daarnaast kwam de overlegcommissie tweemaal samen: één keer op 28 juni 2012 en één keer op 22 mei 2013. Op 6 juli 2012 en op 26 maart 2013 vond in het BIP een openbare vergadering plaats om het project en de evolutie ervan toe te lichten. Verder vind ik het ook belangrijk om te benadrukken dat er tijdens de uitwerking van de GGSV en van de bijbehorende effectenstudie meerdere werkvergaderingen met de buurtverenigingen zijn geweest. Die vergaderingen werden bijgewoond door vertegenwoordigers van BRAL, IEB en ARAU.

Tot slot gaf de Brusselse regering op 8 mei 2018 perspective.brussels de opdracht om voor meerdere huizenblokken langs de Wetstraat een RPA op te maken. Op 8 en 11 juni 2018 vond een openbare vergadering plaats om het ontwerp-RPA Wet voor te stellen aan het grote publiek en het de kans te geven opmerkingen te formuleren. Tot slot vond tijdens het openbaar onderzoek over het ontwerp-RPA Wet, dat liep van 7 oktober tot 15 december 2019, een extra openbare vergadering plaats op 15 oktober 2019.

Wij zijn het er dus niet mee eens dat het publiek onvoldoende geraadpleegd zou zijn, want kort samengevat zijn over dit project niet minder dan drie openbare onderzoeken, vijf openbare vergaderingen, twee bijeenkomsten van de overlegcommissie, een tentoonstelling en talloze informele vergaderingen georganiseerd om het grote publiek de gelegenheid te bieden zich uit te spreken over het ontwerp-RPA. En na de definitieve goedkeuring van het RPA zal het nog niet gedaan zijn, vermits bij het onderzoek van de stedenbouwkundige vergunning voor elk architecturaal project een raadplegingsprocedure ingericht zal worden.

De belangrijkste aanpassingen van het SPW, sinds het in 2008 werd opgestart, hebben geleid tot een gewijzigd project. Zo werd het in grote mate afgeslankt en werd het afgestemd op de evoluties die het gewest sindsdien heeft doorgemaakt. Zij zijn in twee fases doorgevoerd: in 2013 in het kader van de GGSV en in 2019 in het kader van het RPA Wet.

De opmerkelijkste evolutie is de substantiële wijziging van het stedelijk programma: zo zijn we afgestapt van de oorspronkelijke bedoeling van het programma om de kantoorruimte met zo’n 200.000 m² te vergroten en bestaat het voornemen er vandaag in om de huidige kantooroppervlakte met ongeveer 100.000 m² te verminderen en zo plaats te maken voor huisvesting, handel en openbare voorzieningen. Ook in verband met de bouwprofielen en de inplanting werden enkele aanzienlijke veranderingen aangebracht. Zo werd het aantal mogelijke overschrijdingen verlaagd van 19 tot 13, werd hun hoogte die schommelde tussen 220 m en 114 m teruggebracht tot maxima tussen 100 m en 120 m (met één uitzondering tot 155 m) en is er bij het bepalen van hun inplanting, breedte en onderlinge afstand naar gestreefd om de impact ervan zoveel mogelijk te beperken. Tot slot zijn bijzondere maatregelen getroffen om op een degelijke manier rekening te kunnen houden met het bouwkundig erfgoed.

Er is nog niet bepaald welke wijzigingen doorgevoerd zullen worden met het oog op de tweede lezing van het ontwerp-RPA Wet, omdat de regering het openbaar onderzoek en de adviezen van de instanties nog moet afwegen, waarbij zij zich tevens dient te baseren op het advies van de GOC. De werkplanning van die commissie is door de gezondheidscrisis echter ietwat verstoord. Zij zal binnenkort echter wel gecontacteerd worden met de vraag om een advies te formuleren. Zij krijgt daarvoor dan 60 dagen tijd.

De verschillende instanties werden daadwerkelijk geraadpleegd en de meeste daarvan hebben een advies uitgebracht. De adviezen worden momenteel samengevat en de uitkomst daarvan zal normaal tegen eind april beschikbaar zijn. Zoals hierboven vermeld, zal de GOC normaliter binnenkort verzocht worden om een advies uit te brengen. De GMC focust in haar advies op twee punten, namelijk zorgen voor een “betere toegankelijkheid voor personen met beperkte mobiliteit, met daarbij ook woningen die toegankelijk zijn voor rolstoelgebruikers en die aangepast kunnen worden aan evoluerende leefomstandigheden” en “in het reglementaire hoofdstuk een onderdeel wijden aan maatregelen en principes uit het strategische hoofdstuk die de drukte van het autoverkeer verminderen, de actieve verplaatsingen (voetgangers en fietsers) bevorderen en het parkeren in goede banen leiden”. De Adviesraad voor Huisvesting en Stadsvernieuwing heeft geen advies uitgebracht.

Het ontwerp-RPA laat eventuele overschrijdingen van de bouwhoogte toe in ruil voor de aanleg van de nodige openbare ruimten om de Wetstraat leefbaarder te maken en om het barrière- of canyoneffect dat zij teweegbrengt tussen de wijken die zich aan weerszijden ervan bevinden, te doorbreken. Dat veronderstelt inderdaad sloop- en heropbouwwerken. Wanneer we de energiebalans en de milieu-impact van dergelijke operaties willen beoordelen, is het belangrijk om rekening te houden met de volledige levenscyclus van een gebouw. Sloop en heropbouw zijn weliswaar nadelig voor de balans, maar de verbeterde energieprestaties van een gebouw hebben dan weer ontegensprekelijk een positieve weerslag. Het ontwerp-RPA Wet en het bijbehorende MER dat tijdens het hele proces als leidraad diende, voorzien overigens in verschillende mogelijke gevallen, waaronder het behoud van de bestaande bebouwing. Er lopen momenteel meerdere projecten die op die logica zijn gebaseerd.

In verband met de zichten, kan ik u zoals hierboven vermeld meedelen dat de plannen voor de mogelijke torengebouwen tijdens de uitwerking van het SPW op heel wat vlakken zijn bijgestuurd om de impact ervan zoveel mogelijk te beperken en ervoor te zorgen dat zij zo goed mogelijk in het stadslandschap ingepast kunnen worden. Het spreekt hoe dan ook voor zich dat het stedelijk silhouet van de Wetstraat zal wijzigen, maar het zal geënt zijn op de historische as van de bestaande straat. U stelt ook een vraag over de historische vergezichten, hoewel dat van de Wetstraat er altijd één geweest is in oost-westelijke richting, van de Vijfhoek naar het Jubelpark. De inplanting van de overschrijdingen zal gebeuren in overeenstemming met de bestaande rooilijn van de Tervurenlaan.

Het ontwerp-RPA Wet legt een functionele mix op binnen het kader van de stedenbouwkundige vergunningsaanvraag, tenzij het gaat om een lichte renovatie zonder verhoging van de oppervlakte. Een RPA is echter niet bedoeld om in de planfase de typologie van de woningen te bepalen. Het huidige ontwerp-RPA bevat dan ook geen maatregelen in verband met de sociale mix. Wij verwijzen u dienaangaande naar de gewestelijke beleidsverklaring, waarin staat dat in het besluit over de stedenbouwkundige lasten de verplichting opgenomen zal worden om te zorgen voor sociale huisvesting in de gebieden waar daaraan een tekort is. De sociale mix zal dus opgelegd worden binnen het kader van de stedenbouwkundige vergunning.

Voor wat het mobiliteitsaspect betreft, benadrukt het MER de noodzaak om de ruimte voor de actieve weggebruikers te vergroten. Het RPA is geen mobiliteitsplan en dus kwam de versmalling van de Wetstraat tot drie rijstroken er niet in aan bod, omdat deze kwestie het toepassingsgebied van het RPA ruimschoots overstijgt. Brussel Mobiliteit kan morgen al, als het dat wil en ongeacht of er een RPA is of niet, een stedenbouwkundige vergunningsaanvraag indienen om het berijdbare gedeelte van de Wetstraat te versmallen. Er zijn overigens al gewestelijke maatregelen ingevoerd (LEZ) of in de pijplijn (kilometerheffing), waardoor het al mogelijk zou moeten zijn om de omvang van het doorgaand verkeer op deze invalsweg te verminderen.

De Europese instellingen zijn inderdaad vooraanstaande spelers in de Europese Wijk. De Europese Commissie (EC) werd van bij de lancering van de internationale stedenbouwkundige wedstrijd voor het SPW in 2008 bij het project betrokken (als lid van de jury). De diensten van Perspective staan regelmatig met haar in contact. De internationale architectuurwedstrijd “Wet 130”, die de Europese Commissie in 2019 organiseerde, is een goed voorbeeld van die samenwerking. Het Gewest heeft er zich van vergewist of de bewoordingen van de wedstrijd in overeenstemming waren met het ontwerp-RPA in de voorbereidingsfase. Het mocht trouwens ook twee leden afvaardigen in de wedstrijdjury.

Het Brussels Gewest maakte tijdens de top met de Europese Unie op 3 maart jongstleden van de gelegenheid gebruik om aan te sturen op een nauwere samenwerking rond het volledige vastgoedbestand van de Europese Commissie, zodat het een proactievere rol zou kunnen vervullen bij het beheer ervan, de impact op de stad en de mogelijkheden qua herbestemming.

Voor zover we zijn ingelicht, is er nog geen ontvangstbevestiging van het volledige dossier ontvangen. Het openbaar onderzoek is dus nog niet vastgelegd. Voor meer informatie verwijzen wij u naar Staatssecretaris Pascal Smet, die daarvoor bevoegd is.

Momenteel wordt onder leiding van het Europees Parlement een ontwerp- en architecturale haalbaarheidsstudie uitgewerkt. Het stuurcomité had op 17 maart jongstleden normaal voor een tweede keer moeten samenkomen, maar door de gezondheidscrisis moest die vergadering uitgesteld worden. Het is dus voorlopig nog te vroeg om een timing en een budget te bepalen. Voor een antwoord op die vragen verwijzen wij u naar Minister Van den Brandt.