Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende het plan "Duurzame en ethisch verantwoorde aankopen 2018-2020" en het gebruik van de ecologische zoekmachine Ecosia bij de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel.

Indiener(s)
Bianca Debaets
aan
Sven Gatz, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Financiën, Begroting, Openbaar Ambt, de Promotie van Meertaligheid en van het Imago van Brussel (Vragen nr 110)

 
Datum ontvangst: 20/04/2020 Datum publicatie: 09/06/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 05/06/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
12/05/2020 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    Ik mocht recent van Staatssecretaris Pascal Smet het antwoord ontvangen op een schriftelijke vraag omtrent het fair trade-beleid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In zijn antwoorden bevestigde hij dat de Brusselse Regering, net als de vorige, veel belang hecht aan eerlijke handel.

Ook de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel (GOB), die onder uw bevoegdheden valt, wordt aangehaald: “De GOB vindt het zeer belangrijk dat bij de aankoop van de diensten en producten om zijn opdrachten uit te voeren rekening wordt gehouden met de criteria inzake duurzaamheid en ethiek. (…) Daarom heeft de directie Kwaliteit en Performantie in overleg met alle betrokken teams van de GOB een meerjarenplan ‘Duurzame en ethisch verantwoorde aankopen 2018-2020’ opgesteld. Dit plan volgt op het meerjarenplan ‘Duurzame en ethisch verantwoorde aankopen 2013-2016’ (…).Het plan 2018-2020 concentreert zich net als het vorige plan op een brede waaier aan aankopen en diensten zoals kantoormateriaal, keukengerei en elektroapparatuur, papier, schoonmaakproducten, meubilair, verlichting, verf en vernis, voertuigen, energie, afval, informatica, dienstreizen, gebouwen, de wasserijdiensten, leveringen en ophalingen. Er wordt bijzondere aandacht besteed aan labels, eerlijke handel, duurzame aankopen, enz. De zoekmotor Ecosia is opgenomen in het plan 2018-2020. De personeelsleden worden aangemoedigd deze te gebruiken.”

Vandaar dat ik u graag volgende vragen stel:

- Kan u duiden welk hoeveelheden aankopen er reeds gebeurden in het licht van het meerjarenplan ‘Duurzame en ethisch verantwoorde aankopen 2018-2020’? Kunt u per product aanduiden welke aantallen of hoeveel kilo of liter er zijn aangekocht en hoe dit geëvolueerd is in 2018 en 2019? Wat zijn de populairste producten?

- Hoe neemt u dit element mee in overheidsopdrachten en bestellingen voor dergelijke aankopen voor de GOB? Hoe spoort de GOB de agentschappen aan om een soortgelijke politiek rond fair trade-aankopen te stroomlijnen?

- Welk budget werd er hieromtrent gespendeerd in 2019? Kan u dit vergelijken met 2018? Hoe is dit begroot in 2020?

- Hebt u reeds beslist te onderzoeken hoe een nieuw meerjarenplan opgesteld kan worden voor de periode na 2020? Zo ja, welke administraties zijn betrokken bij de opmaak? Hebt u beslist wanneer er een nieuw plan ter goedkeuring moet voorliggen? Welke nieuwe accenten werden daaromtrent beslist in vergelijking met het plan dat nu van kracht is?

- Hebt u zicht op het aantal ambtenaren dat intussen effectief Ecosia als zoekmachine gebruikt? Hoeveel keer is er via Ecosia een zoekopdracht gebeurd? Kan u een evolutie geven tussen 2018 en 2019? Hebt u zicht op het totale aantal bomen (en dus welk totaalbedrag) reeds werden aangeplant ten gevolge van het gebruik van Ecosia onder de Brusselse ambtenaren?
 
 
Antwoord    1.
Het meerjarenplan “Duurzame en ethisch verantwoorde aankopen 2018-2020” van de GOB bevat 21 doelstellingen binnen verschillende categorieën aankopen (kantoormateriaal, keukengerei en elektroapparatuur, papier, schoonmaakproducten, meubilair, verlichting, verf en vernis, voertuigen, energie, afval, informatica, dienstreizen, …). Hieronder wordt een overzicht gegeven van de meest frequente en impactvolle aankopen:

Papier:

Voor een overheidsdienst zoals de GOB is de aankoop van papier één van de grootste categorieën van aankopen in dit plan. In het jaar 2018 werd door de GOB 45,945 ton papier aangekocht. In het jaar 2019 bedroeg dit nog 28,375 ton. Er werd daarbij in de loop van het meerjarenplan ingezet op een daling in de aankoop van papier van 38,24%. Zo wordt er geen gekleurd papier meer aangekocht, aangezien de bestaande stock zal worden opgebruikt. Enkel noodzakelijke hoeveelheden werden aangekocht in de periode 2019. Er wordt al sinds 2005 enkel 100 % ecologisch papier aangekocht voor de GOB. Meer dan 90% van het aangekochte papier beschikt daarbij over het meest eisende label van Blue Angel. Specifiek papier voor de drukkerij bezit daarnaast ook nog het EU-ecolabel. Daarnaast werden ook reeds heel wat publicaties en naslagwerken verder afgebouwd in aantallen en formaat en/of gedigitaliseerd. In aanvulling op de afbouw van de aankoop inzake papier wordt binnen de GOB ook op frequente basis ingezet op de sensibilisering van de medewerkers. Bovendien wordt eveneens toegezien op de graduele afbouw van het aantal individuele printers in omloop om de strategie inzake papiervermindering kracht bij te zetten. Zo heeft in de periode 2018-2019 een afname van 4,43% plaatsgevonden. De afname ervan zal verdergezet worden in de resterende looptijd van het huidige plan.

Elektrische toestellen:

In 2019 werden nieuwe koffieapparaten geïnstalleerd en in gebruik genomen. Het energieverbruik van deze nieuwe koffieapparaten is tot bijna 40 % gedaald ten opzichte van de vorige apparaten.

Kantoormeubilair en kantoorartikelen:

Sinds 2012 bevatten alle lastenboeken voor nieuw meubilair milieucriteria. Bij de aankoop van nieuwe meubels werd 20% van de punten toegepast op het percentage van gerecycleerde grondstoffen (metaal, hout, plastics) die gebruikt worden om het meubel te maken. Hierbij werd onder andere ook rekening gehouden met de kwaliteit van het kantoormeubilair, ergonomische criteria en de leveringstermijnen.

Enkele gegevens omtrent de aankoop van kantoormeubilair: De meest frequente aankopen betreffen voornamelijk bureaudesks, bureaustoelen, opbergdozen en kasten. In 2018 ging het hier om een budget van € 63.998,59 aan kantoormeubilair. Er wordt steeds over gewaakt dat enkel de meest noodzakelijk aantallen worden aangekocht en daar waar vervanging noodzakelijk is. In 2019 ging om een budget van €28.364,98 voor deze categorie van aankopen.

Voor wat andere kantoormaterialen betreft, wordt rekening gehouden met ecologische alternatieven van schrijfwaren en toebehoren bij nieuwe aankopen. Specifiek gaat het om schrijfwaren bestaande uit milieuvriendelijkere materialen en die geproduceerd worden doormiddel van milieuvriendelijke processen (houten latten en linialen met FSC-label in plaats van plastic, potloden met ongelakt hout, hervulbare pennen en potloden, correctievloeistof op basis van water, mappen en classeurs met Blue Angel-label, FSC label, ongebleekt en gebruik van gerecycleerde vezels van mappen, scharen uit één materiaal zoals metaal…).

Aankoop IT-materiaal:

Voor de aankoop van het informatica- en burotica-materiaal voor de GOB doet de Directie It-Coördinatie beroep op de kaderovereenkomst van het CIBG. Het luik Green-IT is hierin opgenomen.

Momenteel hebben we geen cijfers ter beschikking hieromtrent.

Schoonmaakproducten:

Binnen de GOB wordt de schoonmaak van de administratieve gebouwen uitbesteed en worden enkel ecologische schoonmaakproducten toegelaten. Bijkomend werd tijdens de looptijd van het plan duurzame aankopen de zeep en het papier voor het drogen van de handen in de sanitaire gedeeltes binnen de GOB vervangen door de ecologische varianten (Art. 4 van de administratieve clausules GRF 305).

Enkele gegevens: Sinds 1/03/2019 is de schoonmaak van de administratieve gebouwen uitbesteed aan een extern bedrijf. De aankoop van de schoonmaakproducten zijn hierbij geïntegreerd in de toegekende overheidsopdracht en betreffen een verantwoordelijkheid van het extern bedrijf. Voor de schoonmaak van de gebouwen schatten zij hierbij op volgende hoeveelheden:

-Eco Floor 6 : 54 vaten van 5l
-Eco Interior 10 : 24 vaten van 5l
-Eco Nett : 20 vaten van 5l & 24 flacons van 500 ml
-Eco Sanitary 2 : 58 vaten van 5l

Voor het nieuwe lastenboek voor de toekenning van de schoonmaak in de Silver Tower werden eveneens alle ecologische criteria opgenomen.

De bedrijfsvloot van de GOB:

De GOB tracht een voorbeeldfiguur te zijn binnen het Gewest op vlak van zijn duurzame vloot. Omwille van deze reden staat gedurende de looptijd van het meerjarenplan een vernieuwing van het volledige wagenpark op de planning. De huidige vloot heeft een gemiddelde ecoscore van 82 en een gemiddelde CO2-uitstoot van 49 gr CO2/km. De doelstelling hier is om een groter aandeel van zuiver elektrische voertuigen te hebben, rekening houdend met de gebruikte energiebron. 94% van de nieuwe bedrijfsvloot wordt elektrisch of hybride, in vergelijking met 87% van weleer (door de coronacrisis is de nieuwe vloot nog niet geleverd kunnen worden).

Voor de reiniging van het wagenpark wordt steeds gebruik gemaakt van ecologische producten en wordt maximaal 2 liter water verbruikt per wagen.
Daarnaast zet de GOB ook actief in op het optimaliseren van het aantal dienstverplaatsingen met de fiets binnen Brussel. Voor 2018 had de GOB 4 elektrische fietsen ter beschikking. In 2018 werden er 10 nieuwe elektrische fietsen aangekocht voor dienstverplaatsingen. In zijn totaliteit beschikt de GOB nu over 14 elektrische dienstfietsen.

Aankopen cafetaria:

De cafetaria heeft de wens in de nabije toekomst het label Good Food te behalen. Momenteel wordt binnen de cafetaria’s van de GOB wel al reeds gewerkt volgens de basisprincipes van het Good Food-label. Zo bestaat het aanbod in de cafetaria’s uit een ruim biologisch aanbod, vegetarische- en bioproducten (brood – beleg – dranken) en wordt erover gewaakt dat er geen verspilling is. Het aanbod om mee te nemen is ook grotendeels voorzien van verpakkingen die biologisch afbreekbaar zijn. Eveneens wordt voorrang gegeven aan de aankoop van etenswaren bij biologische en lokale producenten om het aantal tussenschakels tussen de producent en consument te beperken. De aankoop van koffie en thee is nu zowel biologisch als fair trade in het bezit van eco-labels.

Enkele cijfers voor de koffieapparaten: Voor de koffieapparaten wordt maandelijks een bedrag aangerekend voor de huur, het onderhoud en het verbruik. Het globale budget voor de warme dranken binnen de gebouwen in 2018 bedroeg 101.567,65 € incl. Btw. De kosten voor het verbruik zijn sinds 2019 licht omhoog gegaan door een herevaluatie van de duurzaamheid van de koffie en een nieuwe marktraadpleging. Deze herevaluatie maakte het mogelijk om betere en duurzamere koffie aan te bieden zonder het budget voor warme dranken van de SPRB aanzienlijk te verhogen. Het globaal budget voor warme dranken binnen de gebouwen in 2019 bedroeg daarbij: 105.135,24 € incl. Btw.

Enkele gegevens voor wat de verpakkingsmaterialen en bestekken betreft: In 2018 bedroeg het budget € 32.045,78 voor deze categorie aankopen. In 2019 is men overgestapt naar een nieuwe leverancier, waardoor de ecologische impact van deze aankopen verlaagd werd. Het ging het hier om een budget van € 34.307,76. De grootste categorieën betreffen voornamelijk bestekken, soepbowls, bowls voor meeneemlunches, roerstokken voor de koffie, bekers, zakken voor meeneemlunches etc. in duurzame materialen als karton, hout en CPLA (Cristallised Poly Lactic Acid; van suikers en zetmeel uit maïs gemaakt materiaal).

Overige aankopen:

Voor wat verf en vernis betref, gaat het om een relatief beperkt aspect binnen de GOB, zowel in volume als qua budget. Anderzijds wordt voor verdunnings- en oplosmiddelvrije verf geopteerd in plaats van synthetische alternatieven en worden verf en vernis met gevaarlijke stoffen (zware metalen, pesticiden, isothiazolinon-verbindingen, vluchtige aromatische koolwaterstoffen (VAK), formaldehyden,…) vermeden. Globaal wordt gewaakt over de aankoop en gebruik van producten die voldoen aan de criteria zoals de certificaten Blue Angel, Nordic Swan en Het Europees Ecolabel.

Eveneens op vlak van verlichting worden beperkte aantallen waargenomen. Zo worden kapotte gloeilampen en halogeenspots vernieuwd door LED-lampen.


2.
Het plan is vrij te raadplegen op de intranetpagina van de GOB. Alle medewerkers die bevoegd zijn voor aankopen worden bewust gemaakt van dit plan, dat ze verantwoordelijk worden gesteld voor aankopen al “goede huisvader”.

Veelal worden de ecologische criteria vooraf bepaald en in het meerjarenplan opgenomen als richtlijn bij aankopen. Het gaat dan onder meer om bijvoorbeeld het percentage ecologische criteria, de gebruikte materialen, de herkomst van materialen, het beschikken over bepaalde duurzame labels enz. Daarnaast zet de GOB ook in op het uitbreiden van de kennis omtrent labels en de toepassing van duurzame criteria in overheidsopdrachten onder zijn medewerkers. Leefmilieu Brussel biedt hiervoor een uitgebreid aanbod aan opleidingen inzake duurzame overheidsopdrachten. Aangezien er reeds een toegankelijk aanbod voorhanden is, nodigt de GOB zijn medewerkers uit om zich te verdiepen in de duurzaamheidscriteria in overheidsopdrachten via deze weg. De Directie Human Ressources zorgt hierbij voor de verspreiding van de informatie omtrent de opleidingen, de opname ervan in het jaarlijks vormingsplan en organiseert de inschrijvingen via SAP. Daarnaast worden de opleidingen - in het kader van ISO 14001 (MilieuManagementSysteem) en vanuit Eco-Mobility - op regelmatige basis gepromoot onder de medewerkers van de GOB.

Daarnaast zet de GOB zich actief in medewerkers vanaf hun indiensttreding te bereiken. Voor alle nieuwe medewerkers is er een standaard opleidingspakket voorzien in de eerste maanden van indiensttreding. Binnen dit opleidingspakket wordt door de GOB een algemene opleiding “De GOB in een notendop: loopbaan en organisatie” georganiseerd. Doorheen de module “organisatie” worden centrale elementen rond duurzaamheid, het beleid inzake eco-mobility (ecodynamische onderneming, zachte mobiliteit, afvalbeleid, afname van energieverbruik, papierverbruik,…) en het MMS binnen de GOB meegegeven aan de nieuwkomer. Dit laat toe om alle nieuwkomers systematisch te informeren. Parallel worden er elk jaar sensibiliseringsacties georganiseerd over de verschillende milieuaspecten door de Eco-Mobility Manager en het milieucomité. Via deze weg worden de competenties van de medewerkers aangevuld en worden hen principes aangereikt om zich goede milieupraktijken eigen te maken.

Binnen het toekomstige meerjarenplan zal uiteraard verder ingezet worden op de verspreiding van de goede milieupraktijken op vlak van aankopen en andere milieuthematieken.


3.
De aantallen en budgetten van de verschillende categorieën zijn nader toegelicht in de voorgaande antwoorden.


4.
De GOB schenkt aandacht aan zijn duurzame karakter, milieubewustzijn en een correcte toepassing van wet- en regelgeving. Op basis van de tussentijdse evaluatie van het meerjarenplan “Duurzame en Ethisch verantwoorde aankopen 2018-2020” wordt geconstateerd dat er goed werk is verricht binnen de Gewestelijke Overheidsdienst. Daarbovenop heeft de GOB tijdens de looptijd van het meerjarenplan het milieu-engagement van de organisatie naar een hoger niveau getild door de ontwikkeling van een milieumanagementsysteem volgens de ISO-norm 14001:2015. Dit heeft in eerste instantie betrekking op het leveren van ondersteunende diensten binnen de GOB, City Center, door de directies Kwaliteit en Performantie, Facilities, Communicatie, IT-Coördinatie, Brussels International en IDPBW. In november 2019 werden de verscheidene ondersteunende diensten voor hun inspanningen inzake milieumanagement bekroond met een eerste ISO 14001-certificaat voor het City Center.

Het blijft evenwel de ambitie steeds betere resultaten te kunnen boeken op de objectieven die reeds in het meerjarenplan ‘Duurzame en Ethisch verantwoorde aankopen 2018-2020’ vermeld werden en binnen het MilieuManagementSysteem in zijn totaliteit. Beide elementen vormen namelijk één geheel en zijn onlosmakelijk verbonden in de strategie inzake duurzaamheid die de GOB nastreeft. Op deze manier kan de GOB zich verder profileren als voortrekkersfiguur in het Gewest en kan een gunstig en ecologisch aankopenbeleid gevoerd worden.

In het streven naar continue verbetering werden vanaf begin 2020 de eerste stappen genomen naar een gefaseerde uitbreiding van de ISO 14001-certificering tot andere interne diensten binnen de GOB. Eveneens zullen de goede milieupraktijken verder gezet binnen de nieuwe vestiging van de administratieve diensten, de Silver Tower. Omwille van het feit dat het meerjarenplan duurzame en ethisch verantwoorde aankopen een basis is voor én in wisselwerking staat met het MilieuManagementSysteem worden alvast de eerste voorbereidingen getroffen voor het opstellen van het meerjarenplan “Duurzame en Ethisch verantwoorde aankopen 2021-2023”. Een ontwerpplan zal hierbij ter goedkeuring voorgelegd worden in de periode van het vierde trimester 2020.

Het nieuw meerjarenplan zal worden opgesteld op basis van verschillende invalshoeken:

· Dit gebeurt aan de hand van de categorieën zoals bepaald in de rondzendbrief van 5 februari 2009. Het algemene kader stelt dat de aankoop van goederen en diensten moet passen binnen de daarvoor bestemde budgetten en vastgestelde kwaliteits-, milieu- eisen en normen.

· Op basis van de categorieën met een milieuimpact zoals bepaald volgens een uitgebreide milieuanalyse in het kader van het MilieuManagementSysteem ISO 14001. Hierdoor zal voornamelijk een nieuw accent toegevoegd worden omtrent de organisatie van duurzame evenementen en de aankopen die hiermee verbonden zijn (catering, goodies,…)

· Op basis van de evaluatie van het meerjarenplan 2018-2020 en de marges ter optimalisering van de milieuprestaties.

· Tenslotte zal het nieuwe meerjarenplan eveneens rekening houden met de nieuwe context van de administratieve diensten van de GOB, de Silver Tower. Hierbij zullen de mogelijkheden nader geanalyseerd worden en zal rekening gehouden worden met de noden en behoeften van de verschillende directies die een impact hebben op het plan.

Om een omvattend nieuw meerjarenplan te bekomen zal hierbij een samenwerking plaatsvinden tussen verschillende directies binnen de GOB. De grootste spelers zijn hierbij de Directie Facilities (die alle aankopen binnen de GOB voor zijn rekening neemt), de Directie IT-Coördinatie (voor alles omtrent Green-IT) en de directie Kwaliteit en Performantie met vertegenwoordiging van de Eco-Mobility Manager (ter advisering omtrent ecologische criteria). Daarnaast worden alle directies die onder het MilieuManagementSysteem vallen onrechtstreeks betrokken, daar waar zijn de input geleverd hebben voor het bepalen van de significante milieuaspecten binnen de GOB. Het gaat hier om alle diensten onder Brussel Synergie en Brussels International. Uiteraard biedt het meerjarenplan een houvast voor alle medewerkers van de GOB en zal vanuit Eco-Mobility op regelmatige tijdstippen ingezet worden op de sensibilisering omtrent diverse aspecten van het plan.


5.
De medewerkers van de GOB worden op frequente basis via intranet en participatieve acties gesensibiliseerd om op duurzame en ecologisch verantwoorde wijze te handelen. Ecosia is een ecologische zoekmachine die met haar reclameopbrengsten bomen plant en ook hier werden medewerkers aangemoedigd hiervan gebruik te maken om hun steentje bij te dragen.

Momenteel hebben we geen cijfers ter beschikking over het gebruik van deze zoekmachine.