1) In het regeerakkoord staat het engagement om het meetnetwerk luchtkwaliteit te verbeteren met meer meetpunten: minstens twee stations per jaar erbij en een netwerk van secundaire installaties. Graag een stand van zaken. Hoeveel meetpunten zijn er? Waar wordt er gemeten? Hoe concreet is het groeipad van minstens twee stations per jaar: welke stappen zijn al gezet en waar komen de nieuwe meetstations?

De meting van de luchtkwaliteit bestaat uit twee hoofdassen: enerzijds de meting van de concentraties van verontreinigende stoffen om te voldoen aan de Europese richtlijnen, en anderzijds de verspreiding van deze informatie en de impact van de luchtvervuiling op de menselijke gezondheid bij de burgers en de relevante Brusselse actoren.

Het doel van de eerste as is te voldoen aan de Europese richtlijnen en ervoor te zorgen dat deze overal in Brussel worden gerespecteerd. Het meetnet voldoet in zijn huidige configuratie aan de verplichtingen die zijn vastgelegd in de Europese richtlijnen 2008/50/EG en 2015/1480/EG en gaat zelfs veel verder dan deze richtlijnen, aangezien het aantal meetstations over het algemeen twee keer hoger ligt dan het minimum dat in de Europese regelgeving wordt vereist. Het lijkt ons echter nog steeds relevant om dit netwerk te versterken, met name met het oog op een beter begrip van de blootstelling van de Brusselaars aan luchtvervuiling door het stadsverkeer. Het is dus inderdaad de bedoeling om het netwerk van meetstations in Brussel in de komende jaren te versterken. Het doel van deze versterking is tweeledig: zowel het meten van de luchtvervuiling in stedelijke gebieden met zeer druk verkeer als het bestuderen van het belang van stedelijke voetgangerszones bij de bestrijding van de luchtvervuiling.

Bij de installatie van deze meetstations zal uiteraard bijzondere aandacht worden besteed aan de naleving van de vestigingscriteria die in de Europese richtlijnen zijn vastgesteld. In dit stadium zet de administratie van Leefmilieu Brussel haar prospectie van de meest geschikte sites voort en de installatie van een eerste station op een drukke weg zou tegen het einde van dit jaar of ten laatste begin 2021 moeten worden aangevat. De andere zullen spoedig volgen.

Daarnaast is het belangrijk om ook werk te maken van de tweede as: het informeren en sensibiliseren van de Brusselse actoren. In dit verband onderzoekt Leefmilieu Brussel momenteel de mogelijkheden om op korte, middellange en lange termijn nieuwe instrumenten voor de luchtkwaliteit te ontwikkelen en om de resultaten en de kennis van de administratie beter te verspreiden bij het grote publiek en de relevante actoren (bv. artsen, scholen, ziekenhuizen, enz.).

2) Welke secundaire installaties zijn er? Wat meten ze? Waar liggen ze?

Een betere identificatie van de luchtvervuilingshaarden in Brussel is belangrijk om hun determinanten en de blootstelling van de Brusselse bevolking beter te begrijpen.

Onze administratie analyseert daarom de mogelijkheid om een secundair meetnet voor luchtverontreiniging in Brussel te installeren. 

3) In de vorige legislatuur werd een app ontwikkeld « Brussels Air ». Hoeveel gebruikers hebben die applicatie gedownload? Hoeveel bezoeken per dag registreert de applicatie gemiddeld? Hoeveel bezoeken werden in totaal geteld op een jaar? Waar liggen de pieken qua bezoek? Graag de cijfers van 2018 en 2019.

In oktober 2019 heeft Google Analytics (waar alle statistieken met betrekking tot de applicatie ‘Brussels Air’ worden gehost) zijn rapportagesysteem gewijzigd en is Firebase Analytics geworden. De cijfers voor 2018-2019 zijn niet meer beschikbaar voor de app. De gegevens zijn begin dit jaar van de servers verwijderd. De volgende cijfers geven de periode januari-juni 2020 weer, maar geven een goede indicatie van het gebruik van deze app.

Aantal downloads: eind 2019 waren er bijna 10.000 downloads. Als we de nieuwe actieve gebruikers van dit jaar toevoegen, komen we uit op ongeveer 12.300 downloads.

Aantal bezoekers gedurende een jaar: dit zijn de statistieken voor de eerste 6 maanden van het jaar (januari-juni 2020): ‘77K views, 228K events en 19K sessies’.

Als we het over applicaties hebben, hebben we het over ‘actieve gebruikers’, d.w.z. personen die de app van tijd tot tijd openen. Van januari tot juni 2020 werd de app dus gebruikt door 4.100 actieve gebruikers en werden 2.300 nieuwe unieke gebruikers geregistreerd (personen die de app in deze periode hebben gedownload).

Aantal bezoekers per dag en bezoekerspieken: het aantal actieve gebruikers van de app schommelt tussen 120 en 380 personen per dag. Pieken worden waargenomen op dagen met een waarschuwing voor een pollutiepiek, maar deze blijven vrij zeldzaam.

Ter aanvulling zijn dit de bezoekersstatistieken van de website www.luchtkwaliteit.brussels van juli 2018 tot juli 2020. Zo was er een piek van 5.300 bezoekers op 9 april 2019 (PM₁₀-vervuiling: informatiedrempel geactiveerd).

4) Inwoners van het gewest kunnen zich ook laten waarschuwen via een gratis sms- en mailsysteem. Hoe evolueert het aantal abonnees op die mailinglijst? Graag de cijfers van 2018 en 2019.

Hieronder volgt het aantal e-mails en sms'jes dat via CM is verstuurd voor de periode 2018-2019:

# sms nl: 2.434

# sms fr: 4.287

# mails nl: 1.364

# mails fr: 1.824

Het aantal abonnees op deze lijsten verandert niet omdat is beslist het (vrij dure) e-mail- en sms-systeem te vervangen door een melding van de app ‘Brussels Air’ en door een abonnement op de IRCEL-waarschuwingen. Deze lijsten die specifiek zijn voor Leefmilieu Brussel zullen op termijn dus verdwijnen. Op de website www.luchtkwaliteit.brussels is het inschrijvingsformulier voor deze lijsten vervangen door een link om zich te registreren voor de IRCEL-waarschuwingen. Bij een waarschuwing stuurt de IRCEL alleen e-mails.

5) Wie zijn die app-gebruikers of abonnees? Beschikt u over gegevens inzake leeftijd, woonplaats, opleidingsniveau? Indien ja, graag toelichting.

We vinden heel weinig informatie over de gebruikersprofielen in de Firebase Analytics-rapporten, omdat Leefmilieu Brussel geen persoonsgegevens van gebruikers verzamelt via de app ‘Brussels Air’.

Dit is de informatie die we wel hebben (cijfers januari-juni 2020):

Naast bij Franstalige Brusselaars lijkt de applicatie populair te zijn bij de Europese expatsgemeenschap. Zo is er bijvoorbeeld berichtgeving op de sociale netwerken in deze gemeenschappen, en het vrij wijdverbreide gebruik van het Engels is een tweede goede indicator.

De statistieken waarover we beschikken, zouden ook een trend kunnen geven van de gemeenten waar de applicatie het meest gebruikt wordt, maar blijven te onnauwkeurig om er conclusies aan te verbinden. 

6) Hoe bereikt u de Brusselaars uit de arme wijken? Welke talen worden gebruikt? Is er ook communicatie in print?

Tijdens de campagnes is de doelgroep van Leefmilieu Brussel over het algemeen het grote publiek in Brussel (d.w.z. uit de 19 gemeenten). Er wordt geen onderscheid gemaakt naar sociale klassen, behalve in specifieke gevallen.

In het kader van de LEZ, bijvoorbeeld, wordt speciale aandacht besteed aan bepaalde kwetsbare groepen (senioren, personen die kampen met de digitale kloof, personen in precaire situaties, personen met beperkte mobiliteit, enz.) om hen te informeren en te begeleiden bij hun verplaatsingen - via mobiliteitsbezoeken en een mobiliteitscoach. 

Bij de keuze van de media om te communiceren over luchtvervuiling of de verschillende initiatieven op dit gebied, wordt bijzondere aandacht besteed aan de doelstelling om alle lagen van de bevolking te bereiken, bijvoorbeeld door het variëren van de radiostations om de spots uit te zenden, door het gebruik van affiches op straat en door gerichte digitale campagnes. Bovendien denkt Leefmilieu Brussel er voortdurend over na hoe het publiek dat zich helemaal niet bewust is van de milieuproblematiek, effectief kan worden bereikt.

Als gewestelijke administratie communiceert Leefmilieu Brussel trouwens over haar initiatieven in het Nederlands en Frans voor haar officiële communicatie, maar bepaalde instrumenten (met name die met betrekking tot de LEZ) zijn ook vertaald in het Engels en Duits.

De communicatiestrategie van Leefmilieu Brussel streeft ernaar het papierverbruik op lange termijn te verminderen, maar sommige instrumenten rond luchtkwaliteit zijn toch in papierversie beschikbaar, zoals de brochures ‘Pollutiepiek’, ‘LEZ’ of ‘Mobiliteit’.

Tot slot is het callcenter van Leefmilieu Brussel in het bijzonder toegankelijk voor personen die geen informaticamateriaal hebben of die er geen gebruik van willen maken.

7) Zijn er naast de site, de app en de mailinglist nog andere kanalen voor informatie in real time (bv. in de publieke ruimte)? Welke?

Als de vraag hier alleen betrekking heeft op de luchtkwaliteitsmetingen, is er momenteel geen andere manier om de dagelijkse metingen van de stations in real time te raadplegen dan de website www.luchtkwaliteit.brussels en de app ‘Brussels Air’ (naast de website van de IRCEL en de IRCEL-app ‘BelAir’). Ook op de website van Leefmilieu Brussel wordt de pollumeter weergegeven.

De openbare ruimte wordt gebruikt tijdens LEZ-campagnes, met name via affiches op straat.

Ter informatie: ter gelegenheid van de Week van de Mobiliteit in september 2019 werd in samenwerking met Brussel Mobiliteit een experiment uitgevoerd: er werd een tijdelijk meetstation geïnstalleerd in de voetgangerszone. De verontreinigingsniveaus waren in real time beschikbaar op een scherm en werden vervolgens geanalyseerd en toegelicht door het laboratorium van Leefmilieu Brussel. Het doel was om de luchtkwaliteit voor en na de werken aan de voetgangerszone te vergelijken. Dit is een actie die we in de toekomst willen herhalen: bijvoorbeeld door het installeren van een meetstation in een omgeving vóór een stedelijke herinrichting, en vervolgens erna, en het vergelijken van de winst op het gebied van luchtkwaliteit.

8) In het regeerakkoord staat dat de Regering haar steun zal toezeggen aan elk samenwerkingsinitiatief tussen burgers en de wetenschapssector dat gericht is op controle, bewustmaking en verspreiding van informatie over luchtkwaliteit. Welke samenwerkingsinitiatieven genieten steun? Graag een overzicht van organisaties, middelen en op welke doelgroep of gebied ze zich richten.

De Brusselaars hebben al meermaals blijk gegeven van hun grote belangstelling voor de problematiek van de luchtvervuiling. Deze kwestie, die nauw verband houdt met de volksgezondheid, is inderdaad voor iedereen belangrijk. Het is daarom belangrijk om de samenwerking tussen deskundigen, de administratie en de burgers te versterken.

Er worden in dit verband verschillende werkassen ontwikkeld:

-          Subsidiëring van bewustmakingsprojecten op het gebied van luchtkwaliteit. In 2020 zal een subsidie worden toegekend aan BRAL om de Brusselse bevolking te sensibiliseren door middel van een interactief en geïnformeerd debat, waaraan de burgers deelnemen om individuele en publieke keuzes die gericht zijn op milieuverbetering beter te begrijpen en te ondersteunen. De focus ligt nog steeds op de blootstelling aan giftige stoffen in de lucht, maar BRAL wil zich nu richten op het geheel van mobiliteit-energie-gezondheid-levenskwaliteit. Er zal bijzondere aandacht worden besteed aan de bewustmaking van kwetsbare groepen.

-          Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 1, wordt er binnen Leefmilieu Brussel nagedacht over de mogelijkheden om op korte, middellange en lange termijn nieuwe instrumenten voor de luchtkwaliteit te ontwikkelen en de resultaten en de kennis van de administratie beter te verspreiden bij het grote publiek en de relevante actoren (bv. artsen, scholen, ziekenhuizen, enz.). Meer informatie zal uiteraard worden gecommuniceerd zodra deze projecten werden afgerond.

Parallel hieraan worden er ook regelmatige vergaderingen tussen de administratie, het kabinet en burgergroepen georganiseerd om de resultaten van de vele geplande initiatieven op het gebied van luchtkwaliteit te helpen verspreiden.