Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de bodemverontreiniging in de door Leefmilieu Brussel beheerde (moes)tuinen.

Indiener(s)
Aurélie Czekalski
aan
Alain Maron, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Klimaattransitie, Leefmilieu, Energie en Participatieve Democratie (Vragen nr 396)

 
Datum ontvangst: 01/07/2020 Datum publicatie: 02/10/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 14/09/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
14/07/2020 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    Er zijn 14 gezinsmoestuinen waar bijna 400 groentepercelen in volle grond ter beschikking worden gesteld aan de Brusselaars. Kunnen de Brusselaars echter veilig de groenten eten die in deze moestuinen worden geteeld?

Een verontreinigde bodem is niet altijd met het blote oog zichtbaar. Er kan sprake zijn van vervuiling door zware metalen, polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's), brandstoffen, oplosmiddelen of smeerolie, ...

Graag een antwoord op volgende vragen:

- Wordt er een bodemverontreinigingsanalyse uitgevoerd vooraleer een moestuin ter beschikking wordt gesteld van de inwoners van Brussel?

o Zo ja, zijn de resultaten beschikbaar voor de moestuinen die door Leefmilieu Brussel worden beheerd? Zijn de resultaten openbaar? Kunnen we ze krijgen?
o Zo niet, waarom niet? Zullen er in de nabije toekomst analyses worden uitgevoerd?

- Worden de controles op de bodemverontreiniging van de door Leefmilieu Brussel beheerde moestuinen regelmatig uitgevoerd?

o Zo ja, wat zijn de resultaten?
o Zo niet, waarom niet?

- Worden er analyses uitgevoerd op de groenten en fruit die worden geconsumeerd door de Brusselaars die deze percelen cultiveren?

- Wat zijn de risico's voor de Brusselaars als ze deze groenten en fruit eten die op percelen met vervuilde grond worden geteeld? Zijn de Brusselaars op de hoogte van deze risico's?

- Heeft u initiatieven genomen om de bodem te saneren?

- Als vervuiling wordt aangetroffen in een moestuin of op een terrein dat eigendom is van Leefmilieu Brussel, kunt u dan uitleggen welke procedure wordt gevolgd om de bodem te saneren? Welke instantie is verantwoordelijk voor de kosten van de sanering?

- Worden bewustmakingscampagnes voor de gebruikers gevoerd?

o Zo ja, in welke vorm? En hoe vaak?

- Bestaat er een inventarisatie van verontreinigde grond?

o Als dat zo is, kunnen we het dan verkrijgen?
o Zo niet, waarom niet?
 
 
Antwoord    1)

Voor elke nieuw volkstuinproject wordt op voorhand een analyse van de bodemverontreiniging uitgevoerd. Deze analyses worden ook toegepast bij projecten voor de overname van "spontane” moestuinen of bij de herinrichting van bestaande volkstuinen.
De resultaten van deze analyses kunnen op gemotiveerd verzoek aan Leefmilieu Brussel worden meegedeeld.

2)

De bodemverontreiniging wordt niet op regelmatige basis gecontroleerd aangezien de eerste analyses volstaan om de toestand van de bodemverontreiniging in de betrokken moestuinen te bepalen.
Aangezien biologisch tuinieren als activiteit vereist wordt in de akkoorden tussen Leefmilieu Brussel en de begunstigden van de moestuinpercelen en dit een minimaal risico op nieuwe vervuiling op de percelen inhoudt, voert LB veldcontroles uit om na te gaan of de desbetreffende aspecten van het akkoord worden toegepast (geen gebruik van fytosanitaire producten, van synthetische meststoffen, van synthetische of gevaarlijke materialen, ...).
LB stelt alles in het werk om ervoor te zorgen dat de bodem vrij is van vervuiling. Indien een toevallige gebeurtenis, ongepast gedrag of waarnemingen die door de agenten van de administratie of de bewoners van de percelen worden doorgegeven, echter wijzen op een potentieel verontreinigingsrisico, zal er onmiddellijk een bodemanalyse worden uitgevoerd of zal, indien nodig, de verontreinigde bodem zelfs onmiddellijk worden behandeld.

3)

Neen, LB analyseert niet de groenten en fruit die op de percelen van het gewest worden geteeld. De bodem wordt geanalyseerd zodat men zeker is dat geen schadelijke stoffen worden overgedragen op de groente en het fruit. In geval van bodemverontreiniging laat LB risicoanalyses uitvoeren om te onderzoeken of vervuilende stoffen kunnen overgedragen worden van de bodem naar de groenten. Slechts wanneer sprake is van ontoelaatbare gezondheidsrisico’s worden chemische analyses uitgevoerd op geteelde groenten. Indien de concentraties de toelaatbare niveaus voor de menselijke gezondheid overschrijden, verbiedt LB onmiddellijk de consumptie van de groenten en gelast zij de stopzetting van de teelt totdat de betrokken grond is gesaneerd.

4)

Potentiële risico's hangen af van verschillende factoren, waaronder het type en de gezondheid van de bodem, de aard en omvang van de vervuiling en het type gewas dat wordt verbouwd.

De meest voorkomende vervuilende stoffen in de Brusselse (moes)tuinen houden verband met de aanwezigheid van aangevulde grond. Dit geldt meer bepaald voor zware metalen. In het algemeen zijn fruit, vruchtgroenten en granen de gewassen die het minst gevoelig zijn voor dit soort vervuiling.
Wortelgroenten kunnen verontreinigende stoffen in de bodem tussentijds binden. Een deel ervan zal aan de oppervlakte blijven. Door ze goed te wassen en te schillen worden de mogelijke risico's dus sterk beperkt. Bladgroenten zijn daarentegen het meest gevoelig. Het is dus beter ze alleen te planten in een niet verontreinigde bodem.
Leefmilieu Brussel heeft op zijn website een Praktische gids bodemanalyse voor telen in de stad gepubliceerd. Daarin wordt uitgelegd hoe bodemverontreiniging in een moestuin kan worden geïdentificeerd en er wordt advies gegeven over hoe de mogelijke risico’s die verband houden met bodemverontreiniging kunnen worden beperkt of uitgesloten.

De bodemfacilitator van Leefmilieu Brussel begeleidt op zijn beurt de burgers en beantwoordt hun praktische vragen.

5)

Bodemverontreiniging die in het algemeen wordt aangetroffen in de Brusselse stadsmoestuinen, namelijk naar aanleiding van aangevulde grond, is de zogenaamde "weesverontreiniging", zoals gedefinieerd in de Bodemordonnantie. Volgens de wet wordt niet zozeer sanering maar risicobeheer (=het risico wegnemen zonder noodzakelijkerwijs de bodemvervuiling te verwijderen) vereist. Wanneer een moestuin een risicobeheer vereist, zal men dikwijls als maatregel ervoor kiezen de gewassen in bakken te telen in plaats van in de volle grond.

6)

Wanneer bodemvervuiling naar aanleiding van aangevulde grond in een volkstuin wordt vastgesteld, worden een gedetailleerd onderzoek en een risico-onderzoek uitgevoerd.
Leefmilieu Brussel beheert het risico vervolgens als volgt: 30 cm oppervlaktegrond verwijderen/uitgraven, de vervuilde grond met een ondoordringbare laag isoleren en vervangen door een gezonde laag landbouwgrond.
De teeltpraktijken die in de akkoorden worden beschreven, worden herbekeken en onderworpen aan strengere voorwaarden na toepassing van deze procedure: verbod op waterwinning, telen van diepgewortelde gewassen of van het plaatsen van staken op een diepte van meer dan 30 cm.
De verontreiniging die initieel aanwezig was en de gewenste teeltpraktijken worden toegelicht bij een eventuele nieuwe toewijzing van het perceel.
Indien het risico of de kosten van de sanering te hoog zijn, kan het gebied ook geschrapt worden.
De kosten van een eventuele behandeling van de verontreiniging zijn conform de bepalingen van de ordonnantie ten laste van de in deze ordonnantie omschreven verantwoordelijken. In het geval van weesverontreiniging, is dit de eigenaar van de grond. Leefmilieu Brussel kent desgevallend echter premies toe voor de uitvoering van bodemonderzoeken en behandelingswerken.
Wanneer een andere verantwoordelijke partij kan worden geïdentificeerd, zoals de bewoner, zal hij volgens het principe "de vervuiler betaalt" de kosten voor de sanering moeten dragen.
7)

De website van Leefmilieu Brussel biedt veel praktische informatie over het verband tussen stadslandbouw en bodemverontreiniging.

De bodemfacilitator van Leefmilieu Brussel wordt regelmatig ingeschakeld door Brusselaars, zowel professionelen als particulieren, die een moestuin willen aanleggen op hun terrein.

Leefmilieu Brussel bereidt bovendien in het kader van de Good Soil-strategie momenteel een nieuwe praktische gids voor over de kwaliteit van de bodem om op een gezonde manier aan stadslandbouw te doen. Deze gids zal naar verwachting dit jaar worden gepubliceerd en zal de gelegenheid bieden om evenementen en bewustmakingsactiviteiten op poten te zetten.

LB sensibiliseert ook de Brusselaars voor de gevaren van bodemverontreiniging in hun moestuin via de "Vooruit met de wijk"-projectoproepen en organiseert opleidingen voor gemeenten, buurtverenigingen, tuindersgroepen, enz. Overheidsinstanties (of door de overheid gesubsidieerde instanties) hebben in dat kader toegang tot de opdrachtencentrale van LB om bodemanalyses te laten uitvoeren tegen zeer gunstige tarieven en zonder dat zij een openbare aanbesteding moeten uitschrijven.

Ten slotte, sensibiliseert LB ook de scholen voor de impact van bodemverontreiniging op de gezondheid, met name via de activiteiten de van Belexpo-tentoonstelling.

8)

Er bestaat inderdaad een inventaris met informatie over de toestand van de bodemverontreiniging van de Brusselse percelen en de vervuilende activiteiten die er plaatsvinden (hebben plaatsgevonden). Deze inventaris is sinds 2013 toegankelijk voor het publiek via de website van Leefmilieu Brussel. Indien meer gedetailleerde informatie nodig is, kan een bodemattest (een verplicht document dat door de verkoper aan de koper moet worden overhandigd vóór de ondertekening van een authentieke verkoopakte) of, mits akkoord van de eigenaar van een terrein, een kopie van de bodemonderzoeken aangevraagd worden bij Leefmilieu Brussel.