Fiche van een vraag of interpellatie

Vacatures Contact

Schriftelijke vraag betreffende de omvorming van kantoren tot woningen.

Indiener(s): Bertin Mampaka Mankamba
aan: Nawal Ben Hamou, Staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bevoegd voor Huisvesting en Gelijke kansen (Vragen nr 289)

Datum ontvangst: 03/07/2020		Datum publicatie: 11/11/2020
Zittingsperiode: 19/24	Zitting: 19/20	Datum antwoord: 20/10/2020

Datum	behandeling van het stuk	Indiener(s)	Referentie	Blz.
28/09/2020	Ontvankelijk	p.m.

Vraag	Tijdens de vorige commissie voor de Huisvesting op 5 december 2019, stelden mevrouw El Yousfi en ikzelf u vragen over innovatieve manieren om woningen te produceren en, meer specifiek, om lege kantoren om te vormen tot woningen. In uw antwoord deelde u ons mee dat Brussel meer dan 12 miljoen vierkante meter kantoorruimte heeft, waarvan 7,5% leegstaat, d.w.z. ongeveer 1 miljoen vierkante meter leegstaande kantoorruimte. Hoewel niemand van ons tegen de verdichting van het Gewest door de bouw van nieuwe woningen is, is het toch onze plicht om een zekere levenskwaliteit voor de inwoners van Brussel veilig te stellen en daarom moet voorrang worden gegeven aan de omvorming van leegstaande of vervallen gebouwen, met inbegrip van leegstaande kantoren. En dan heb ik het nog niet eens over het duurzame aspect van de conversie, dat minder afval oplevert dan sloop-heropbouw. Om de doelstellingen van uw ABV te halen met betrekking tot de verwezenlijking van 15.000 wooneenheden voor het einde van de zittingsperiode, had u ons meermaals bevestigd dat u alle mogelijke hefbomen wilde gebruiken, ook die van de omvorming. Uw voorganger voerde een sterk beleid ten gunste van de prospectie van leegstaande kantoren die kunnen worden omgevormd tot woningen, om zo te zorgen voor een verdichting die niet uitsluitend gebaseerd is op nieuwbouw. Zo had de BGHM in 2015 en 2016 onderzoek gedaan naar 20 aankopen van leegstaande kantoren en leegstaande gebouwen voor een potentieel equivalent van 1.463 eenheden. Destijds bood de omvorming van kantoren tot woningen al een aanzienlijke kans op verdichting, maar nu lijkt deze kans, gezien de huidige context in verband met Covid-19, des te belangrijker te zijn. Uit een studie van de HR-dienstverlener SD Worx en twee Britse businessscholen blijkt immers dat in België 62% van de beroepsbevolking tijdens de lockdown aan telewerken deed, wat een hoger percentage is dan het Europese gemiddelde, namelijk 57%. Voor de lockdown had slechts ongeveer 20% van de werknemers in België met telewerken te maken. De tijdens de crisis voorspelde beweging lijkt dan ook langzaam vorm te krijgen waardoor telewerk een belangrijkere plaats zal krijgen in de wereld na de lockdown. Olivier de Wasseige, directeur van de “Union Wallonne des Entreprises”, heeft dit bevestigd en kennelijk spreken noch de vakbonden noch de werkgevers hem tegen. Uit een studie die het VBO in april heeft uitgevoerd, blijkt dat 78,4% van de bedrijfsleiders en HR-managers na de crisis een toename van het occasioneel telewerken verwachten. In het Brussels Gewest heeft uw collega Sven Gatz, minister belast met het openbaar ambt, verklaard dat hij telewerken voor werknemers in zijn overheidsdiensten structureel wil maken, na de coronaviruscrisis en de inperkingsperiode. We kunnen dus bijna met zekerheid concluderen dat de bezettingsgraad van de kantoren zal dalen ten voordele van een toename van het aantal leegstaande kantoren. In de afgelopen tien jaar heeft een steeds groter aantal vastgoedontwikkelaars deze constatering ter harte genomen. Om er maar een paar te noemen: Immobel, Matexi, Immpact of Home Invest Belgium hebben tot nu toe de grootste conversieprojecten van kantoren naar woningen in België verwezenlijkt (Leopold Views en Fenix in Evere, The Horizon in Sint-Lambrechts-Woluwe, Parc Seny in Oudergem of de Antwerp Tower, die in 2020 werd ingehuldigd in Antwerpen). Een aantal factoren verklaren deze interesse: - groot aanbod van leegstaande kantoren met meerdere oorzaken: de financiële crisis van 2008, uitbesteding van diensten aan lagelonenlanden, de digitale economie, de nieuwe organisatie van werkplekken, de inperking, enz.; - sterke vraag naar huisvesting; - tekort aan goed gelegen grond voor woningbouwprojecten. Graag een antwoord op volgende vragen: - Welke maatregelen denkt de regering te nemen om de omvorming van leegstaande kantoorruimte tot woningen te stimuleren in het licht van deze nieuwe context, waarin de leegstand van kantoren de komende jaren waarschijnlijk aanzienlijk zal toenemen? - Kan u ons het huidige totaal aantal projecten voor de omvorming van kantoren tot woningen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest meedelen? Is dat nog steeds 7 zoals aangekondigd op 5 december 2019? Wat is het aandeel van de projecten die door openbare instanties worden uitgevoerd en wat is het aandeel van de projecten die door particuliere projectontwikkelaars worden uitgevoerd? - Uw voorganger had voorzien in een subsidie voor overheidsinstanties (gemeenten, OCMW's en OVM's) voor projecten om leegstaande kantoren om te bouwen tot woningen. Deze subsidies waren dubbel afhankelijk van de creatie van sociale huurwoningen of huurwoningen voor gezinnen met een gemiddeld en bescheiden inkomen en van de naleving van het Gewestelijk Bestemmingsplan. Dit was bedoeld om tegemoet te komen aan een maatschappelijke behoefte die samenhangt met de problematiek van de leegstand en tegelijkertijd het tekort aan sociale en betaalbare woningen op een duurzame manier aan te pakken. Hoe zit het met dit subsidiebeleid dat de marktkrachten in evenwicht brengt tussen enerzijds de grote vastgoedontwikkelaars wier prioriteiten niet altijd, of in ieder geval nauwelijks, samenvallen met de reële behoeften op het vlak van huisvesting in Brussel (vergroening van de gemeenschappelijke ruimten, grote aantallen sociale woningen, co-generatiewoningen, enz.) en anderzijds de publieke actoren? Welke stimulansen zijn er door de regering gepland om overheidsinstanties te helpen bij het vergroten van hun projecten om leegstaande kantoren om te zetten in woningen?


Antwoord	Een van de opdrachten van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering is momenteel om de in het kader van het GHP en de AW geplande woningen af te werken. Indien er zich echter kansen voordoen in het kader van de nieuwe aankoopstrategie, kunnen we verdere omvormingen van kantoren naar woningen overwegen. Wat betreft het aantal lopende projecten voor de omvorming van kantoren tot woningen, moet u weten dat er tijdens de legislatuur 2009-2014 een projectoproep voor de omvorming van leegstaande kantoorgebouwen tot woningen werd gelanceerd, die heeft geleid tot de selectie en subsidiëring van 9 projecten. Daarnaast heeft de regering tijdens de vorige legislatuur, in 2015, via de BGHM een projectoproep gelanceerd voor de financiering van projecten voor de aankoop van leegstaande kantoorgebouwen, handelszaken of verouderde of ongeschikte woongebouwen met de bedoeling ze om te bouwen tot woningen. Hieronder volgt de lijst van dossiers die de BGHM heeft bezorgd: - Luttre TE 1190 Vorst: Vroegere bestemming: Kantoren + bedrijven = 10.734m². - Geplande bestemming: Kantoren en regie = 2.844m² en Woningen =7.045m² ; - Aantal geplande woningen: 71 sociale woningen; - Huidige fase: Schets/voorontwerp Ondertekening van de akte 2/05/2016. - Kempenstraat te 1080 Molenbeek: Vroegere bestemming: Kantoren + opslagruimtes = 2.996,50 m². - Geplande bestemming: Kantoren (administratieve zetel OVM) en regie = 2.973 m² en woningen =2.050m²; - Aantal geplande woningen: 29 sociale woningen; - Huidige fase: Schets/voorontwerp Ondertekening van de akte: 22/12/2016. - Birmingham 1080 Molenbeek: Vroegere bestemming: Werkplaats/opslagplaats + kantoren = 6.757m² - Geplande bestemming: Woningen = 7.500m²; - Aantal geplande woningen: 75 sociale woningen; - Huidige fase: Opdracht van diensten in voorbereiding. Ondertekening van de akte 15/12/2016. - Glasblazerij te 1190 Vorst: Vroegere bestemming: Kantoor + Bedrijven = +-10.000m². - Geplande bestemming: Woningen = 13.675 m²; - Aantal geplande woningen: 137 sociale woningen; - Huidige fase: Opdracht van diensten in voorbereiding. Ondertekening van de akte 14/12/2018. - Delaunoy 69 te 1080 Sint-Jans-Molenbeek Vroegere bestemming: Kantoren + atelier Opslagruimte = 1458m². - Geplande bestemming: Woningen = 2.552,85m²; - Aantal geplande woningen: 11 sociale woningen en 8 woningen voor middeninkomens; - Huidige fase: Opdracht wordt momenteel gegund. Ondertekening van de akte 22/12/2016. - Delaunoystraat/Onafhankelijkheidsstraat te 1080 Sint-Jans-Molenbeek: Vroegere bestemming: Semi-industrieel complex (Opslagplaats/werkplaats/kantoren = +-5.000m². - Geplande bestemming: Woningen = 14.146m²; - Aantal geplande woningen: 124 woningen( sociale woningen); - Huidige fase: Opdracht van diensten in voorbereiding. Ondertekening van de akte 8/10/2019. - Lavoisier te 1080 Molenbeek: Vroegere bestemming: Fabriek met kantoren = +-35.000m². - Geplande bestemming: Productieactiviteiten = 14.800m² en Woningen = 9.668m²; - Aantal gecreëerde woningen: 89 woningen, waarvan 54 sociale woningen en 35 woningen voor middeninkomens - Huidige fase: Opgeleverd Ondertekening van de akte 6/12/2010. - Project Arianelaan te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe Vroegere bestemming: kantoren = +-25.029 m². - Geplande bestemming: Woningen, crèches, kantoren van de OVM – De Moderne Woning – en opslagruimte; - Aantal gecreëerde woningen: 250 woningen, waarvan 113 sociale woningen, 75 door de OVM beheerde middeninkomenswoningen en 62 gemeentelijke woningen; - Huidige fase: kennisgeving aan de gang. Ondertekening van de akte: eind 2020. De prospectie van de projecten voor de aankoop van leegstaande gebouwen en kantoren is aan de gang en aangezien sommige van deze projecten momenteel worden onderzocht, wil de BGHM deze projecten vertrouwelijk houden om ze alle kans van slagen te geven. Zoals ik ook al in de Commissie Huisvesting heb gezegd, wil de Brusselse regering de dynamiek voortzetten van het omvormen van leegstaande panden tot woningen. Daarom heeft de regering onlangs een opdracht van diensten gelanceerd om de haalbaarheid en de operationaliteit van een inventarisatie van leegstaande woningen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te analyseren. Het toepassingsgebied van deze actie is ruimer dan leegstaande kantoorgebouwen, maar het doel is hetzelfde.