Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de gegevens betreffende het gebruik van de diensten van Villo!

Indiener(s)
Julien Uyttendaele
aan
Elke Van den Brandt, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Mobiliteit, Openbare Werken en Verkeersveiligheid (Vragen nr 568)

 
Datum ontvangst: 24/09/2020 Datum publicatie: 16/12/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 20/21 Datum antwoord: 30/10/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
01/10/2020 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    De pers kondigde 70001 nieuwe gebruikers van eVillo! elektrische deelfietsen aan. JC Decaux, het beheerbedrijf, had op 18 mei een promotieactie gelanceerd om het Gewest te helpen de verkeersdrukte in de hoofdstad te verlichten door het aanbieden van zes maanden gratis abonnementen voor Villo! en eVillo!

Het succes van deze gedeelde fietsen komt ook tot uiting in de verhuurmarkt, die eind mei met 41% is gestegen ten opzichte van hetzelfde jaar in 2019, d.w.z. twee keer zoveel als vóór de lockdown, en 15% van de ritten zou met elektrische ondersteuning zijn gemaakt.

De gezondheidscrisis verklaart mede waarom de Brusselaars de voorkeur lijken te geven aan de fiets boven het openbaar vervoer
2. Een van de veronderstellingen is dat de stijging ook kan worden toegeschreven aan de promotie van zes maanden gratis rijden die Villo! in het begin van het jaar heeft aangeboden.

Laten we echter de rol die villo! heeft gespeeld bij het veranderen van gewoontes en de modal shift naar de fiets, relativeren. Een van de drijvende factoren is de noodzaak van complementariteit met het openbaar vervoer, de files en het parkeren
3.

Tevens moet worden opgemerkt dat het succes van bike-sharing gebaseerd is op een aantal factoren, waaronder een aanbod dat gebaseerd is op een hoge fietsdichtheid in het algemeen en een voldoende groot netwerk om de beschikbaarheid van een fiets om de 200 tot 400 m te garanderen.

Over het algemeen, rekening houdend met de 5000 Villo!-fietsen verspreid over de 162 km² van het Gewest, bereikt de dichtheid slechts 30,8%. Het minimum dat wordt aanbevolen om een netwerk voldoende aantrekkelijk te maken is 50 fietsen/km²
4-5. Zo is de dichtheid voor fietsen in Parijs bijna 200 Vélib' per km² 6.

Gebrek aan beschikbaarheid is nog steeds de grootste zorg voor villo! fietsen
7. De typologie van Brussel maakt het aanbieden van Villo-stations ingewikkelder dan in andere steden8. Het is duidelijk dat de fietser in Brussel meer bergafwaarts gaat dan bergopwaarts, maar het reliëf verklaart niet het verschil in dekking.

De occasionele afwezigheid van zelfbedieningsfietsen bij de terminals kan worden verklaard door een sterke toename van het aantal gebruikers, die het bedrijf nog steeds een beetje moeilijk zou kunnen bijbenen
9.

Helaas werd dit probleem al vastgesteld in een studie die in 2016 in opdracht van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd uitgevoerd en in 2018 werd geactualiseerd door twee bureaus die gespecialiseerd zijn in mobiliteit
10.

De makers wijzen op de zwakke punten van het Villo-systeem (vóór de overstap naar elektrische fietsen). Zij wijzen op een reeks problemen, waaronder volle en lege stations, het gebrek aan dichtheid van het netwerk en een van de laagste omloopsnelheden in Europa (minder dan één huur per dag per fiets). Dit is bijvoorbeeld 5,5 in Lyon en 8 in Parijs, de slechte prestaties van de fietsen die de gebruikers ontmoedigen. Opgemerkt zij dat de gewestelijke mobiliteitscommissie inzake het verzamelen en meedelen van deze gegevens een aanbeveling heeft gedaan
11 "om te waarborgen dat deze systemen bijdragen aan de mobiliteit".

JC Decaux vermeldt het volgende op zijn website:

“Meer dan 5000 Villo's doorkruisen de straten van de 19 gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Sinds 29 november is één op de drie Villo! een eVillo! elektrisch aangedreven met persoonlijke draagbare en herlaadbare batterij , nog meer gebruiksgemak voor de gebruikers.”[sic]

- Hoeveel villo!'s heeft de overeenkomst voorzien ten minste in te zetten?
- Wat is het maximum aantal villo!'s voorzien in de overeenkomst? En stations?
- Wat is het huidige netwerk in Brussel? Wat is de kortste afstand tussen twee stations? Wat is de langste afstand tussen twee stations?

Uit een enquête in 2017
12 bij bijna 800 gebruikers en 200 niet-gebruikers blijkt dat de meerderheid van de ondervraagde gebruikers (33,70%) in de gemeente Brussel-Stad met postcode 1000 woont. De gemeenten Sint-Gillis en Elsene zijn goed voor respectievelijk 11,81% en 11,02%. Daarnaast woont 18,11% buiten het BHG, waarvan 2,36% toeristen op doorreis door Brussel.

Deze cijfers lijken te worden bevestigd door Vianova, dat heeft aangetoond dat er een hoge concentratie is in Brussel-Stad en Elsene, met 60% van de vervoermiddelen die in deze gemeenten aanwezig zijn
13.

- Waarom is de dichtheid zo laag?
- Zijn de dichtheid en de verdeling van het aanbod op gewestelijke schaal bevredigend? Werden er studies uitgevoerd bij de gebruikers en de bevolking?

Villo! concurreert met andere diensten in het centrum van de stad en ten zuiden van het kanaal.

- Hoeveel van deze diensten bestrijken het hele grondgebied? Welke gebieden vertonen tekorten en wat zijn de redenen daarvoor?

Gelet op de huidige dichtheid lijkt de ontwikkeling van extra stations onontbeerlijk.

- Wanneer vond de laatste raadpleging over dit onderwerp plaats?
- Hebben de gemeenten hun behoeften in dit verband kenbaar gemaakt?
- Wordt het ontwerp van nieuwe wijken, scholen of universiteiten systematisch onderzocht op de complementariteit tussen villo! en het beschikbare openbaar vervoersaanbod?

Daarom heeft Brussel Mobiliteit samen met de Parijse start-up Vianova een proefproject opgezet om de gegevens te analyseren die de exploitanten van zelfbedieningsscooters, fietsen en scooters in het Gewest hebben verstrekt.

Concreet betekent dit dat elk vervoermiddel om de dertig seconden zijn positie doorstuurt wanneer het niet in gebruik is. En tijdens een huurperiode wordt de locatie om de dertig meter geüpdatet, wat bevestigt dat er dus realtime gegevens beschikbaar zijn. De huidige kaart geeft alleen gegevens met betrekking tot de stations
14.

- Welk kader werd vastgesteld voor de samenwerking? Wat is de duur van dit proefproject en wat zijn de voorwaarden?
- Welke gegevens worden opgehaald en wat zijn de voorwaarden voor het ter beschikking stellen ervan?
- Welke actoren zijn betrokken bij dit project?
- Wordt gedacht aan de overdracht en uitwisseling van gegevens in real time tussen villo! en Vinova?

Opgemerkt dient te worden dat de diensten van Vianova gemiddeld voor 10.000 euro per maand gefactureerd zouden worden.

- Wat is het budget dat momenteel is uitgetrokken voor het project dat met Vianova is gestart?

Men kan niet meer ontkennen dat het voor de Brusselse overheidsdiensten van cruciaal belang is om de interne vaardigheden te verwerven om de gegevens die nuttig zijn voor de evaluatie van het gevoerde beleid te verzamelen, te verwerken en te interpreteren!

- Zijn de Brusselse overheidsdiensten betrokken bij dit project? Zo ja, op welke manier?

“De operatoren verlenen hun medewerking aan een systeem van open data dat toelaat om in real time de beschikbare fietsdeelvoertuigen te lokaliseren op een voor het publiek toegankelijk gedeeld platform. (§ 4)”.

Hoewel een besluit bestaat ter omkadering van free floating deelfietsen, ontsnapt het aanbod van villo! daaraan, zodat de toegang tot belangrijke gegevens beperkt wordt
15.


1 Brussel: 7000 personen hebben gebruik gemaakt van het aanbod voor zes maanden gratis eVillo! RTBF.be – Belga, 10/06/2020
2 S.E..M. ActuRégionsConsoMédiasLifestyle & peopleBuzzNos podcasts 50% d'utilisateurs en plus pour Villo! La DH Les Sports, 29/06/2020
3 De nieuwe fietsers in Brussel sedert 2015. Provelo. Resultaten van de in 2017 verrichte enquête
4 Kerncijfers van het Brussels Gewest. BISA – persepective.brussels
5 Vélos en libre-service en Suisse: harmonisation des systèmes d'accès . Opportunité, possibilités et préconisations. Transitec ingénieurs-conseils SA pour Velokonferenz Schweiz – 2009
6 Laurence Sailliez. Les vélos en libre-service: marketing urbain ou politique environnementale ? Université Libre de Bruxelles. Institut de Gestion de l’Environnement et d’Aménagement du Territoire Faculté des Sciences. Master en Sciences et Gestion de l'Environnement. Mémoire de Fin d'Etudes présenté par en vue de l'obtention du grade académique de Master en Sciences et Gestion de l'Environnement. Année Académique : 2009-2010. Directeurs : Professeurs Frédéric Dobruszkes et Patrick Frenay
7-8 M.L. Un site pour dénicher son Villo. DH Les Sports, 10/09/2020
9 Gauvain Dos Santos. Manque de Villo! dans la capitale: l’entreprise est victime de son succès. 28/06/2020
10 S. Rg – Rédaction Web. Le Villo électrique, une fausse bonne idée ? BX1, 29/01/2020
11 Advies van de Gewestelijke Mobiliteitscommissie over het ontwerp van besluit betreffende fietsdelen met een vrije vloot - juni 2018
12 Benedicte Swennen. Évaluation du système de vélos partagés villo! Tridee.eu, 2017
13 Maxime Delrue. Les trottinettes partagées s'arrachent à Bruxelles-Ville et Ixelles. Les Echos, 21/01/2020
14 Stations Villo! & disponibilités en temps réel. Open data brussels
15 Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering houdende uitvoering van de ordonnantie van 29 november 2018 betreffende het delen van vrije vloot vervoersmodi die een alternatief zijn voor de auto
 
 
Antwoord    1/

De in 2008 getekende basisovereenkomst voorzag in de oprichting van een netwerk van 2.500 Villo!-fietsen, verspreid over maximaal 200 stations. Een optionele uitbreiding had betrekking op de totale terbeschikkingstelling van 5.000 Villo!-fietsen, verspreid over een maximum van 400 stations.


2/

De in juni 2011 ondertekende bijlage 1 verduidelijkt het aantal stations en Villo!-fietsen die tijdens de twee ontwikkelingsfases waren voorzien. In totaal voorziet deze bijlage in de terbeschikkingstelling van 5.000 Villo!-fietsen, verspreid over 360 stations.


3/

Momenteel zijn er 355 stations in dienst.

Ziehier de statistieken wat betreft de afstanden in vogelvlucht tussen elk station en zijn dichtstbijzijnde buur:
• gemiddeld 383 m
• mediaan 374 m
• minimum 128 m
• maximum 912 m

4/

De dichtheid van de Villo!-stations heeft rechtstreeks te maken met het onderhandelde aantal fietsen en stations in de overeenkomst en bijlage 1 ter compensatie van de aan de uitbater toegekende advertentieruimte.

Bij elke toename van het aantal stations of fietsen zou ook het aantal reclamevoorzieningen moeten toenemen, met de bijhorende stedenbouwkundige gevolgen.


5/

De dichtheid van de Villo!-stations ligt lager dan die van andere met Brussel gelijkaardige steden.

De dichtheid is een werkpunt. Wij doen er alles aan om die dichtheid te verhogen.

300 meter is de gemiddelde afstand die aanvaard wordt door een gebruiker om tot aan een deelfietsstation te stappen. Een dergelijke afstand komt overeen met een wandeling van minder dan 5 minuten.


6/

Momenteel is er nog geen andere deelfiets- en micromobiliteitsoperator actief op het volledige gewestelijke grondgebied.

De delen van het grondgebied die niet worden bediend, liggen hoofdzakelijk in de gemeenten in het noordelijke gedeelte van het Gewest. De hiervoor aangehaalde redenen hebben voornamelijk te maken met het ontwikkelingsplan / het economische model van de operatoren.


7/

De verspreiding van de stations (waarvan het totale aantal in de overeenkomst met JCDecaux werd vastgelegd) heeft in twee fasen plaatsgevonden en werd telkens met alle gemeenten besproken. Op basis van deze gesprekken en een zo homogeen mogelijke verspreiding op het volledige grondgebied van het Gewest, werden de overeenkomsten tussen JCDecaux en elke gemeente gesloten, om de plaats en het aantal stations (en reclamevoorzieningen) per gemeente te bepalen.


8/

Sommige gemeenten brengen ons op de hoogte van de wens om over meer stations te beschikken en het netwerk te vervolledigen (in het bijzonder in Jette en Ukkel), of om enkele stations uit te breiden (zoals in Brussel-stad).


9/

In de effectenrapporten of -studies voor de verschillende stedenbouwkundige projecten worden in het hoofdstuk over mobiliteit alle beschikbare mobiliteitsdiensten in de buurt van de projecten geïdentificeerd. Het Villo!-aanbod maakt hier uiteraard deel van uit en de studies kunnen de bouw of verplaatsing van een station aanbevelen.


10/

Brussel Mobiliteit heeft een proefproject opgestart met de start-up Vianova, om de door operatoren van deelsteps, -fietsen en -scooters in het Gewest bezorgde gegevens te analyseren.

De samenwerking met Vianova neemt de vorm aan van een proefproject met een duur van 18 maanden, en begon in oktober 2019.


11/

De gegevens worden gedeeld op basis van het standaard- en opensourceformaat van de Mobility Data Specification (
https://github.com/openmobilityfoundation/mobility-data-specification), dat – naarmate de tijd vordert – blijft evolueren op basis van het door de Open Mobility Foundation geleverde werk. Alle gegevens worden geanonimiseerd. Vianova verzamelt en verwerkt geen persoonsgegevens. Deze gegevens blijven een aangelegenheid van de mobiliteitsoperator. De door Vianova ingezamelde gegevens zijn nodig voor de in het kader van het proefproject vastgelegde doelstellingen: opvolging van de verrichtingen van de leveranciers van mobiliteitsoplossingen, mobiliteitsanalyses, planning en stedenbouwkundige ontwikkelingen, conformiteit met de regels vastgelegd in het regelgevende kader voor dit type diensten en audit van de mobiliteitsmaatregelen.


12/

De aan dit project deelnemende actoren zijn Brussel Mobiliteit enerzijds (dienst Planning, dienst Exploitatie en Vervoer en de cel IT) en de operatoren voor het fietsdelen (Dott, Lime/Jump, Billy, Wheels, Poppy en Felyx) en Vianova anderzijds.


13/

Villo! maakte geen deel uit van de aanvankelijke scope van het project, ook al werd dit overwogen. De door de diensten van Villo! gebruikte gegevensformats verschillen van de formats die doorgaans door Vianova worden verwerkt voor de andere diensten inzake deelmobiliteit.


14/

Het betreft een initiatief en een project die geen kosten voor de overheid met zich meebrengen, en dit gedurende de volledige duur van het proefproject. De leverancier stelt de software gratis ter beschikking. In ruil hiervoor wordt er van BM verwacht dat zij feedback geven aan de leverancier die de software vervolgens kan verbeteren.


15/

Meerdere diensten van Brussel Mobiliteit zijn bij het project betrokken. Tijdens de eerste negen maanden van het project vond er een wekelijkse vergadering met Vianova plaats. Deze vergadering vindt inmiddels om de twee weken plaats.