Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de in de openbare ruimte in het kader van het gelijkekansenbeleid in het Brussels Gewest.

Indiener(s)
Aurélie Czekalski
aan
Nawal Ben Hamou, Staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bevoegd voor Huisvesting en Gelijke kansen (Vragen nr 380)

 
Datum ontvangst: 13/10/2020 Datum publicatie: 07/01/2021
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 20/21 Datum antwoord: 03/12/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
23/10/2020 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    Op 22 juni 2020 deed de FOD Binnenlandse Zaken een mededeling over de gids “Gendergelijkheid in de publieke ruimte", die werd opgesteld ten behoeve van de plaatselijke besturen opdat zij zich zouden inzetten voor de gelijkheid van mannen en vrouwen in de publieke ruimte. Het is bekend dat de publieke ruimte vandaag de dag nog maar al te vaak wordt ontworpen door mannen en voor mannen. Met de behoeften van vrouwen wordt onvoldoende rekening gehouden. Zoals we weten, bewegen mannen en vrouwen zich anders door de stad en ook hun gebruik van de publieke ruimte verschilt. Deze ongelijkheid geeft vrouwen een verhoogd gevoel van angst, beperkt hun bewegingsvrijheid en mobiliteit. Een vrouw moet zich net zo vrij kunnen bewegen als een man. Er moet geen onderscheid worden gemaakt, maar het gevoel van onveiligheid is nog steeds erg aanwezig onder vrouwen.

Graag een antwoord op volgende vragen:

- Kent de Brusselse regering deze gids?

o Welke maatregelen zullen naar aanleiding van deze gids worden genomen?
o Is de gids in overeenstemming met het beleid van het Brussels Gewest?

- Werd dit punt besproken met het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen en met bewegingen of verenigingen zoals de "Conseil des Femmes Francophones de Belgique"?

- De Brusselse regering is al een jaar in functie. Welke vooruitgang werd het afgelopen jaar geboekt bij het tot stand brengen van gelijkheid van mannen en vrouwen in de publieke ruimte? Wat werd al ingevoerd?

- Welke wegen worden verkend om de gelijkheid van mannen en vrouwen in de publieke ruimte te verbeteren? U hebt uw Brussels plan ter bestrijding van geweld tegen vrouwen voorgesteld, zijn bepaalde punten van dit plan al uitgevoerd? Zo ja, dewelke?

- Hoe wordt het beleid inzake gendergelijkheid in de publieke ruimte uitgevoerd in de verschillende gewestelijke departementen?

o Worden er bewustmakingscampagnes gevoerd?
o Wordt controle verricht? Zo ja, hoe?

- Wordt samenwerking met de Brusselse gemeenten op dit gebied gepland?
 
 
Antwoord    - Wat BPB betreft:

Brussel Plaatselijke Besturen heeft met veel belangstelling kennisgenomen van de gids “Gendergelijkheid in de publieke ruimte” die opgesteld werd ten behoeve van de lokale overheden en die BPB onmiddellijk wijd verspreid heeft bij de gemeentebesturen.

De coördinatie Gelijke Kansen van BPB werkt immers al meer dan vijf jaar rond deze kwesties, in samenwerking met de gemeenten. Hierna volgt een overzicht van de verschillende acties die gevoerd werden:

o In 2015:
§ Studiereis naar Lyon:
Voor de schepenen van Gelijke Kansen, om goede praktijken inzake de gelijkheid van vrouwen en mannen, vrouwenrechten en gendergerelateerd geweld te kunnen uitwisselen. Onderdeel van de activiteiten: presentatie van het Collectif Stop Harcèlement de rue, dat werkt aan een burgerparticipatie-initiatief met het oog op een beter samenleven.

o In 2016:
§ Colloquium over genderbudgeting:
Titel: Overheidsopdrachten, een middel tot gelijkheid? 
Tijdens een van de presentaties heeft dhr. Yves Raibaud, geograaf en lector aan de universiteit van Bordeaux-Montaigne, zijn bevindingen uit La ville, espace public égalitaire? (De stad, gendergelijke openbare ruimte?) toegelicht, waarin hij via een uitgebreide studie over de situatie in stad Bordeaux heeft kunnen aantonen hoe sterk de uitgaven van de lokale begrotingen geslachtsgebonden zijn (in het voordeel van mannen en jongens).

o In 2017:
§ Studiereis naar Parijs:
Voor de schepenen van Gelijke Kansen, om goede praktijken inzake de gelijkheid van vrouwen en mannen, handicap en toegankelijkheid en gender en de stad te kunnen uitwisselen.
Een greep uit de activiteiten:
- Presentatie, in het Centre Hubertine Auclert (Centrum voor de gelijkheid van vrouwen en mannen van het Ile-de-France), van hun acties ter bestrijding van alle vormen van geweld tegen vrouwen, met het l’Observatoire régional des violences faites aux femmes, waaronder de tool om zich te beschermen tegen seksistisch geweld in de openbare ruimte: de app “Handsaway”;
- Presentatie van de association Genre et ville, onderzoeks- en actieplatform dat de realiteit van de grondgebieden en genderongelijkheid onderzoekt. Er is een wisselwerking met tal van disciplines: stedenbouw, geografie, socio-etnologie, feminisme, genderstudies, filosofie, geschiedenis, politieke wetenschappen, kunst. Ze bieden participatieve workshops aan, alsook verkennende uitstappen, gevoelswandelingen, uitwisselingen, onderzoek van historische en wetgevende documenten, voorstellingen, kunst, werken van deskundigen, om op basis daarvan concrete voorstellen uit te werken om de genderongelijkheid in de openbare ruimte te verminderen;
- Presentatie van de Gids "Genre et Espace Public" door Christine Guillemaut van de stad Parijs. Methodologische gids die de vragen oplijst die men zich moet stellen alsook de relevante indicatoren die men moet opstellen voor een gendergelijke stedelijke omgeving. De gids is bedoeld voor stedenbouwkundigen en actoren die belast zijn met de inrichting, de planning, de organisatie, de animatie en de regeling van de openbare ruimte. Hij biedt ondersteuning bij de uitvoering van stedelijke keuzes die streven naar gelijkheid, door de nieuwe initiatieven te veralgemenen die de gemengdheid van de openbare ruimte moeten bevorderen en de steden geschikter moeten maken voor zowel mannelijke als vrouwelijke gebruikers. De gids is opgebouwd rond vijf thema’s: rijden; ruimte innemen; aanwezig en zichtbaar zijn; zich veilig voelen; deelnemen;
- Presentatie door Jean Christophe Choblet, stadsscenograaf en lid van het secretariaat-generaal van Anne Hidalgo, van het concrete geval van de renovatie van 7 Parijse pleinen waarvoor de bestekken rekening hielden met de genderdimensie.

§ Sensibiliseringsevenement:
Titel: seksuele intimidatie op openbare plaatsen.
Voor alle gemeentediensten en terreinactoren.
Op het programma:
- Voorstelling van de vzw GARANCE en haar studie over de wetenschappelijke literatuur en de stand van de kennis over seksuele intimidatie in de openbare ruimte;
- een verkennend onderzoek over ervaringen van vrouwen met intimidatie;
- Voorstelling van de vzw TOUCHE PAS A MA POTE, die werkt rond sensibilisering en animaties over straatintimidatie aanbiedt aan jongeren;
- Voorstelling van de vereniging WOULD YOU REACT, die zich buigt over alle vormen van asociaal gedrag en delicten in de openbare ruimte en die een reeks video’s heeft gemaakt waarin verschillende gevallen van asociaal gedrag in scène worden gezet om de reactie van het publiek te testen. Ze hebben hun video’s over seksuele intimidatie voorgesteld, evenals hun vaststellingen en mogelijke oplossingen om het fenomeen tegen te gaan...

o In 2018:
§ Opleiding
Thema: seksisme en stereotypen, ten behoeve van de preventiediensten van de lokale besturen en het personeel van de politiezones. Voorzien voor alle personeelsleden die in contact komen met burgers in de openbare ruimte (stadswachters, parkwachters, politieagenten, enz.) en met jongeren (buurthuizen, jongerenhuizen, enz.).

o In 2019:
§ Gelijkekansenevenement
Onthaalmoment voor de nieuw verkozen schepenen van Gelijke Kansen.
Een greep uit de verschillende thema’s:
- Voorstelling van de actie van BPB voor de promotie van gendermainstreaming en genderbudgeting (gendergevoelige begroting) in de lokale besturen door Mélina Vanden Borre van BPB;
- Verwerken van het genderaspect in het plaatselijke beleid - voorstelling van de tool beleidsmaatregelen voor tijdsgebonden situaties door Reine Marcelis, voorzitster van Synergie Wallonie pour l’égalité entre les femmes et les hommes.

o In 2020:
§ Opleiding in het kader van de intercommunale WG “gender en vrijetijdsbesteding bij jongeren”:
Thema: de inrichting van de vrijetijdsruimten in de buitenlucht uit genderperspectief.
De opleiding werd gevolgd door leden van de volgende gemeentediensten: stedenbouw, openbare werken, groene ruimten, preventie, erfgoed, jeugd…
Inhoud: analyse van het Brusselse speelnetwerk op basis van vijf indicatoren die uit genderperspectief onderzocht worden:
1. De toegankelijkheid;
2. Aanwezige sportactiviteiten;
3. De begeleid(st)ers;
4. Netheid, onderhoud, veiligheid;
5. Participatie.

o Gepland voor 2021 (uitgesteld vanwege de Covid-19-gezondheidscrisis):
§ Opleiding:
Thema: Gender en de stad bij de plaatselijke besturen.
Opleiding voor de gemeenteambtenaren die bevoegd zijn voor de werken inzake ruimtelijke ordening: diensten Werken, Wegennet, Openbare ruimte, Stedenbouw
Enkele punten van het programma:
- Inleiding tot de concepten gender, geslacht, genderstereotypen;
- Beleef de stad: de specifieke beleving van vrouwen vanuit genderperspectief;
- Animatie over genderonvriendelijke openbare ruimte ;
- Animatie rond de gendergevoelige kaart (inclusieve en/of gendervriendelijke Brusselse openbare ruimten);
- Stadsdiagnose: wie bouwt de stad? Voor wie?;
- Sensibilisering van vrouwen die meebouwen aan de stad (stedenbouwkundigen, architecten enz.) ;
- Vertegenwoordiging van vrouwen in de stad (reclame, standbeelden, straatnamen) ;
- Voorstelling van tools om een gendergelijke stad te bouwen…

§ Plaats van de vrouwen in de stad: straatnamen.
Aanmoediging en ondersteuning van de gemeenten om vrouwen meer plaats te geven in de stad, onder andere door nieuwe straten en openbare ruimten (pleinen, zalen, voorzieningen enz.) een vrouwennaam te geven.
Versturen van een brief naar de gemeenten met daarin:
- het voorstel van resolutie betreffende de toekenning van vrouwennamen aan elementen in de openbare ruimte;
- aanbevelingen;
- een lijst met vrouwennamen (inclusieve lijst: vrouwen met migratieachtergrond, lgbtqi+-vrouwen, vrouwen met een handicap…);
- de link naar de onlinekaart opgemaakt door de vereniging "Noms peut-être/Vrouwen de straat op", die vrouwen wier naam aan Brusselse straten gegeven werd in de kijker plaatst (website EqualStreetNames.Brussels).

§ Studiereis naar Parijs.
Thema: Gender en de Stad.
Uitwisseling van goede praktijken voor ambtenaren van de diensten Gelijke Kansen, vergezeld van hun collega’s van de diensten ruimtelijke ordening, om interactie tussen hen te creëren, gevolgd door onderling overleg en opvolging bij stadsinrichtingsprojecten in hun gemeente. (Bezoek aan het stadhuis van Parijs, het Centrum Hubertine Auclert, ontmoeting met het Platform Genre et Ville en terreinbezoeken).

§ Opleiding over de organisatie van verkennende wandelingen
Deze opleiding kwam er na de studiereis Gender en de Stad, ten behoeve van de ambtenaren van de diensten Gelijke Kansen en de diensten inzake ruimtelijke ordening, om hen te helpen de problemen in verband met gender in de stad vast te stellen en er rekening mee te houden vanaf het ontwerp van stedenbouwkundige projecten.

§ Gendergerelateerd geweld in de openbare ruimte: de daders.
Denkoefening in werkgroep: focus op jongeren, en meer bepaald op jongens, met de betrokken gemeentediensten (preventiediensten, jongerenhuizen, buurthuizen, enz.), in overleg met Brussel Preventie en Veiligheid en het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen


- Wat Equal betreft:

Wat betreft de maatregelen rond gendergelijkheid in de openbare ruimte, is het in de eerste plaats natuurlijk zo dat alle Brusselse wetgeving en grote overheidsopdrachten onderworpen zijn aan de gelijkekansentest. Dit maakt dat voor elk zulk project een analyse gemaakt wordt van (onder meer) de impact op gendergelijkheid, en hoe het project daarop inspeelt.

Daarnaast maakte ik van de toe-eigening van de openbare ruimte een prioritair thema in de eerste projectoproep die ik lanceerde: in de projectoproep stond als doelstelling: bijdragen aan het bevragen van het gebruik en/of de inrichting van de openbare ruimte, de toe-eigening ervan, of het formuleren van mogelijke oplossingen om ze inclusiever te maken op het vlak van diversiteit (vervrouwelijking, gender, handicap, cultureel, enz).

Heel wat waardevolle projecten kwamen hieruit voor, ik citeer er enkele:
- Urban space and female symbols van VZW Amazone: een tentoonstelling rond het vrouwelijke symboliek in de openbare ruimte;
- Meisjes en de publieke ruimte, van VZW Kind en Samenleving: participatiesessies met Brusselse meisjes rond het creëren van een betere publieke ruimte voor meisjes;
- Women bike the city van Zij-Kant: een grote fietstocht voor vrouwen en creatie van een schitterend fresco voor vrouwelijke fietsers;
- Ballade féministes à Bruxelles van vzw Productions associées : organisatie van 15 wandelingen in het teken van Brusselse vrouwen die de stad mee gevormd hebben.

Door dit soort projecten te steunen, wil ik meewerken aan een beweging vanuit de buik van de Brusselse samenleving om de stad meer vrouwvriendelijk te maken, vrouwen meer en betere ruimte te geven en vrouwen te eren die de stad mee vorm hebben gegeven.

Ook in het Brussels plan tegen geweld staan dankzij de vruchtbare samenwerking met de ministers bevoegd voor openbare ruimte, mobiliteit en stedenbouw, heel wat maatregelen rond gendergelijkheid in de openbare ruimte:
1. Rond het bestrijden van seksuele intimidatie in de openbare ruimte, onder meer door:
§ Vormingen rond het thema voor actoren uit de preventie- en veiligheidsketen (actie 14);
§ Sensibilisering op de Brusselse festivals (actie 20);
§ Het thema op te nemen in de gids ‘Security by design’ (actie 26)
2. Rond stedenbouw en ruimtelijke ordening, onder meer door:
§ Ervoor te zorgen dat een genderdimensie wordt opgenomen in de analyse en de procedure voor het toekennen van stedenbouwkundige vergunningen (actie 28);
§ De genderkwestie te integreren in de diagnoses van de Wijkcontracten en de Stadsvernieuwingscontracten (actie 30);
§ Een analyse van het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling (GPDO) vanuit een genderbenadering, met bijzondere aandacht voor de preventie van geweld op vrouwen.

En tot slot vermeld ik ook graag nog actie 36 uit het plan: het initiatief om via een participatief traject de namen van Brusselse verkeersaders en pleinen te vervrouwelijken.