Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende herintegratie ex-gedetineerden door werk.

Indiener(s)
Bianca Debaets
aan
Bernard Clerfayt, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Werk en Beroepsopleiding, Digitalisering, Plaatselijke Besturen en Dierenwelzijn (Vragen nr 514)

 
Datum ontvangst: 30/10/2020 Datum publicatie: 16/12/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 20/21 Datum antwoord: 15/12/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
19/11/2020 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    Het ontbreekt ex-gedetineerden vaak aan middelen bij hun vrijlating. Wie recht heeft op het leefloon, zal procedures van het OCMW moeten afhandelen en de beslissing van de sociale raad afwachten. Vaak zorgt dat voor een gebrek aan inkomen tijdens de eerste maand na vrijlating, en soms zelfs veel langer. De beste manier om opnieuw te integreren in de maatschappij is een vlotte doorstroming naar de arbeidsmarkt.

In het Regeerakkoord staat de volgende passage te lezen over de herintegratie van gevangenen in Brussel: ‘Om bij te dragen tot een geslaagde maatschappelijke herinschakeling van gedetineerden zal de Regering het justitieel welzijnswerk versterken en zet zij de projecten voort die zoeken naar aangepaste oplossingen om te voorkomen dat deze mensen dakloos worden na hun ontslag uit de gevangenis. Ook andere projecten die werken rond het ontslag uit de gevangenis moeten worden opgestart of versterkt (werk, opleidingen, onderwijs, permanentie voor de verdeling van uitstapkits enz.). De Regering zal verder het strategisch plan van 2014 uitvoeren aan de hand van jaarplannen vastgelegd met de sector.’.


Vandaar dat ik u graag volgende vragen stel:

- Kunt u meedelen welke programma's of projecten u financiert om (ex-)gedetineerden en te begeleiden naar werk of in opleiding zijn? Zo ja, welke opleidingen? Hoe vinden deze plaats? Welk budget maakt de Regering hiervoor vrij?

- Hoeveel gedetineerden worden in het kader van re-integratie op de arbeidsmarkt of bovenstaande projecten opgevolgd door Actiris enerzijds en VDAB Brussel/ BF anderzijds in 2019 en 2020? Welk effect had de coronacrisis? Kan u hierbij ook een opsplitsing maken naar leeftijdscategorie, gender, taalrol, nationaliteit?

- Welke afspraken bestaan er met de penitentiaire instellingen om vrijgelaten gedetineerden verder te volgen? Over welk aantal spreken we ? Bestaat er een specifieke dienst binnen Actiris die zich hiermee bezig houdt? Worden ex-gedetineerden ook meteen terug ingeschreven in de arbeidsmarkt?

- Wanneer wordt er een evaluatie voorzien? Kunt u de betrokken programma's of projecten toelichten?

- Bestudeert u extra maatregelen betreft de maatschappelijke herintegratie van gevangenen in het kader van uw bevoegdheden, en in lijn met het regeerakkoord? Hebt u view.brussels gevraagd om hierrond meer onderzoek te voeren?

- In hoeverre werkt u hiervoor samen met federaal, de GGC en de Gemeenschappen?

- Op welke manier volgt u de werking van betrokken organisaties Dispositif Relais, Casablanco en JES verder op met betrekking tot dit onderwerp? Op welke manier worden zij mee betrokken in het bredere beleid hieromtrent?
 
 
Antwoord    In het kader van het Opleidingsplan 2020 is het de bedoeling om de opleiding en validering van de competenties van gedetineerden te versterken.

Sinds 2017 werken Bruxelles Formation et het volwassenenonderwijs samen aan de ontwikkeling van een masterplan voor gevangenissen, een actieplan ter bevordering van de acties voor opleiding en validering van de competenties voor gedetineerden en ex-gedetineerden in Brussel.

De samenwerking van de verschillende actoren in het veld (Bruxelles Formation, volwassenenonderwijs, vzw Adeppi - Atelier d’éducation permanente pour personnes incarcérées - en vzw Après) maakt het sinds 2017 mogelijk om tussen de 400 en 500 gedetineerden per jaar op te leiden in geletterdheid, talen (Engels, Frans en Nederlands), informatica of op het gebied van esthetiek en bedrijfsbeheer.

In 2019 werden in het kader van dit plan 439 stagiairs in de Brusselse gevangenissen opgeleid door de vzw Adeppi, Après en het volwassenenonderwijs (Cours Erasme, Institut Roger Lambion en Institut Jeanne Toussaint).

De basisopleidingen ‘Frans voor beginners’, ‘Office Suite’ en ‘Nederlands’ zijn de opleidingen die door het grootste aantal stagairs werden gevolgd.

De opleidingsmodules van het Onderwijs voor Sociale Promotie (basiskennis management, polyvalente medewerker in gemeenschapskeuken en kapperstechnieken) resulteerden in een certificering. In dit kader werden in 2019 15 getuigschriften uitgereikt aan gedetineerden. Ze kunnen deze doen gelden op de arbeidsmarkt of gebruiken om hun opleiding buiten de muren verder te zetten.

De partnerschapskosten geregistreerd door Bruxelles Formation voor 2019 bedragen 136.000 euro.

Bruxelles Formation betaalt geen opleidingsvergoeding aan de Régie van de Gevangenisarbeid die een opleidingspremie toekent aan gedetineerden die een kwalificerende opleiding volgen.


Daarnaast lanceerde BF openbare ruimtes in 2019 een e-learning pilootproject in de gevangenis in samenwerking met de Directie afstandsonderwijs van de Federatie Wallonië-Brussel (EAD), de Gewestelijke Directie Zuid van de Penitentiaire Inrichtingen (EPI) en de vzw Adeppi et Après.

Dit project wordt momenteel getest in de gevangenis van Forest en in Wallonië (gevangenissen van Aarlen, Leuze en Marche).

Naast het aanbod van Bruxelles Formation (Excel, rekenen, Word en Frans), is er een deel van de catalogus voor afstandsonderwijs van de Franse Gemeenschap en enkele modules van Forem. De maatregel werd in juni 2019 gelanceerd voor een proefperiode van twee jaar, waarna het zal worden geëvalueerd.

Nu het gevangenisplan in december 2020 afloopt, zal een nieuw plan worden opgesteld op basis van de ervaringen en lessen die uit het vorige plan zijn getrokken, door de samenwerking tussen Bruxelles Formation, het volwassenenonderwijs en de Administration Générale des Maisons de Justice voort te zetten. Een nieuwe projectverantwoordelijke zal zo snel mogelijk worden aangeworven door Bruxelles Formation en het volwassenenonderwijs.

In afwachting van het nieuwe plan is het de bedoeling dat in 2021 hetzelfde aanbod als voor 2020 wordt overgenomen.


Wat betreft de begeleiding van gevangenen bij hun vrijlating, en in het kader de partnershipmaatregel 'Begeleiding van specifieke doelgroepen' (BSD) van Actiris, begeleiden de vzw Après (begeleiding in het Frans) en de vzw Groep Intro (begeleiding in het Nederlands, Frans en Engels) sinds 2009 gedetineerde werkzoekenden (aan het einde van hun gevangenisstraf) en ex-gedetineerden naar de arbeidsmarkt.

Het partnerschap is sinds 2017 uitgebreid naar drie nieuwe Partners: Dispositif Relais, Casablanco vzw en Jes vzw.

Het budget voor de begeleiding van (ex)-gedetineerden bij hun vrijlating bedraagt ​​725.000 euro.


Bruxelles Formation beschikt niet over systematische en volledige gegevens over leeftijd, geslacht, taal en nationaliteit van stagiairs die in de gevangenis een opleiding volgen.


De organisatie van opleidingen in gevangenissen is erg moeilijk geworden door de gezondheidscrisis.

Bruxelles Formation maakt momenteel een balans op met zijn verschillende partners om een exact beeld te krijgen van wat er in 2020 werd verwezenlijkt. De gezondheidscrisis heeft natuurlijk gevolgen bovenop de reeds bestaande problemen in gevangenissen (plaatsgebrek, ongeschikte gebouwen). Collectieve opleidingsactiviteiten werden stopgezet omwille van de eerste lockdown en de hervatting van deze activiteiten stuitte vaak op de moeilijkheid om preventieve gezondheidsmaatregelen te implementeren (gebrek aan schoonmaakproducten, kleine en slecht geventileerde lokalen, enz.). Nieuwe sessies die dit jaar nog moesten beginnen, zijn nog steeds uitgesteld.


Wat betreft de begeleiding van ex-gedetineerden in het kader van het Actiris-partnerschap, werden in 2019 524 (ex-) gedetineerden begeleid door de 5 voornoemde Partners.

Wat de beschikbare statistieken betreft, varieert de gemiddelde leeftijd afhankelijk van het partnerprogramma: ¾ van de mensen die gevolgd werden door “Dispositif Relais”, zijn jonger dan 30 jaar, tegenover 20 à 35% bij de andere partners.

Er is ook een oververtegenwoordiging van mannen (95 tot 100%), behalve in ‘Jes vzw’ waar de man-vrouwverhouding 60/40 is.

Het percentage mensen met een nationaliteit buiten de Europese Unie varieert tussen de 35 en 50%.

Tussen januari en juli 2020 werden 345 ex-gedetineerden begeleid, tegen 447 in dezelfde periode in 2019.

Deze daling wordt verklaard door de impact van de coronacrisis. Gedurende enkele maanden was een monitoring in de lokalen van de partners niet mogelijk en een monitoring op afstand is moeilijker te organiseren, aangezien de gedetineerden slechts in beperkte mate een telefoon konden gebruiken.

Het contact met de penitentiaire inrichtingen, de advocaten... lag ook niet voor de hand.


Zoals eerder vermeld, bestaat er een partnerschap "Begeleiding van specifieke doelgroepen" (BSD) tussen Actiris en 5 vzw’s voor de begeleiding van ex-gedetineerden. Alle partners, behalve 'Casablanco' (die ex-gedetineerden ontmoet tijdens hun penitentiair verlof), adviseren gevangenen die dat willen tijdens hun begeleidingstraject. Ze maken een balans op, werken een zo concreet mogelijk beroepsplan uit en gaan op zoek naar een opleidingsaanbod of jobaanbieding die aansluit bij hun behoeften en competenties.

Een dergelijk concreet aanbod maakt deel uit van het Reclasseringsplan dat werd voorgesteld aan de strafuitvoeringsrechtbank die beslist over voorwaardelijke invrijheidstelling. Zonder dit aanbod is de kans op voorwaardelijke invrijheidstelling minimaal.

Zodra een gedetineerde instemt met begeleiding door een van de partners en nog niet onder voorwaarden is vrijgelaten, is hij al geregistreerd bij Actiris; hierdoor beschikt men over de nodige informatie wanneer hij voorwaardelijk wordt vrijgelaten.


De partnerschipmaatregel BSD wordt momenteel zowel kwalitatief als kwantitatief beoordeeld. Zowel de diensten van Actiris als de partners zijn nauw betrokken bij deze evaluatie.

De resultaten van de beoordeling zullen ook werkrichtingen en aanbevelingen bevatten voor het project van de nieuwe BSD-maatregel die op 1 januari 2022 van start gaat en waarvan de projectoproep voorzien is in de loop van 2021.


Interventieacties in de gevangenissen worden overlegd en gecoördineerd in het kader van een Franstalige interministeriële conferentie gericht op de coördinatie van het interventiebeleid betreffende het gevangeniswezen, bekend als de 'IMC-gevangenis', voorzien in een samenwerkingsovereenkomst ondertekend op 29 maart 2018 door het Waals Gewest, de Federatie Wallonië-Brussel en de FGC.

Het doel is het evalueren en stimuleren van de coördinatie van beleid dat gevoerd wordt met het gevangeniswezen op 7 gebieden: Cultuur - Sport - Psychosociaal - Maatschappelijk welzijn - Gezondheid - Volwassenenonderwijs - Beroepsopleiding. De IMC kwam onlangs bijeen op 2 december.

Anderzijds werd op 22 mei 2019 een samenwerkingsprotocol ondertekend tussen het Waals Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de Federatie Wallonië-Brussel en de FGC ter bevordering van de continuïteit van opleidingen en de validering van de competenties van gedetineerden die van een Brusselse gevangenis naar een Waalse gevangenis worden overgeplaatst. In 2021 zal met de betrokken besturen een gezamenlijk actieplan worden opgesteld.

Ik heb hierover nooit contact gehad met mijn collega's in het Vlaamse Gewest. Ik ben natuurlijk bereid om met hen samen te werken om projecten te ontwikkelen zoals ik dat doe met het Waals Gewest en de Federatie Wallonië-Brussel.


Er zijn regelmatige contacten tussen al deze partners en de Afdeling Partnerschap van Actiris om alle aspecten te bespreken die verband houden met de implementatie van begeleidingsprojecten: de moeilijkheden die de doelgroep ondervindt tijdens het integratietraject, de bestaande procedures binnen Actiris of andere organisaties, de tekortkomingen in termen van opleidingsaanbod... teneinde concrete oplossingen uit te werken voor problemen op het veld.