Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende het aanhoudend verval van de voormalige brouwerij Atlas in Anderlecht en het risico dat rijk industrieel erfgoed verloren gaat

Indiener(s)
Gaëtan Van Goidsenhoven
aan
Pascal Smet, Staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevoegd voor Stedenbouw en Erfgoed, Europese en Internationale Betrekkingen, Buitenlandse Handel en Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp (Vragen nr 339)

 
Datum ontvangst: 01/02/2021 Datum publicatie: 10/03/2021
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 20/21 Datum antwoord: 08/03/2021
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
05/02/2021 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    De voormalige brouwerij Atlas, gelegen aan de Vrij-Onderzoekstraat in de rand van de wijk Kuregem te Anderlecht, is een prachtige getuigenis van het Brusselse industriële en brouwerserfgoed.
Het hoofdgebouw, dat van de jaren 1920 dateert, omvat onder meer een brouwtoren van ongeveer dertig meter, die versierd is met een fronton in art-decostijl, dat zeer opmerkelijk is op het gebied van erfgoed.
Na het stopzetten van de brouwactiviteiten in 1952 werd het gebouw gebruikt als opslagplaats voor de bierflessen van de merken "Atlas Pils" en "Mill's Stout", die nog tot 1980 werden gebrouwen.
In 1989 werden de gebouwen overgekocht door de vereniging "La Poudrière", die ze lange tijd als opslagplaats heeft gebruikt.
Gelet de onbetwistbare architecturale waarde van het gebouw werd het in 2001 op de bewaarlijst geplaatst.
Aangezien het gebouw sinds de bouw niet meer is gerenoveerd, verkeert het thans in een vergevorderde staat van verval. Daarom trouwens moest de vereniging "La Poudrière" de lokalen verlaten, omdat ze te bouwvallig waren geworden om er haar activiteiten te kunnen voortzetten.
Nochtans werden de laatste jaren verschillende vastgoedprojecten opgezet om te trachten de site te renoveren en er een nieuwe bestemming voor te vinden.
Jammer genoeg werden de daartoe ingediende vergunningsaanvragen allemaal afgewezen door het Gewest. De laatste vergunningsaanvraag heeft in 2019 geleid tot een overlegcommissie, die een voorwaardelijk positief advies van de gemeente Anderlecht heeft opgeleverd. Het project had betrekking op de renovatie van het gebouw en de toren om er woningen en werkplaatsen te bouwen. Ook die laatste vergunningsaanvraag werd door het Gewest afgewezen.
Sindsdien zijn er geen vergunningsaanvragen meer ingediend en blijft de site vervallen met alle risico’s van dien.
In dat verband had ik u graag de volgende vragen gesteld.
Hoe verklaart u dat de laatste vergunningsaanvragen voor een herbestemming van de site allemaal werden afgewezen door het Gewest?
Wat is de huidige stand van de besprekingen tussen het Gewest, de gemeente Anderlecht en de eigenaar van de site?
De bouwmeester zou zich thans bezighouden met de follow-up van het dossier en er zou een architectuurwedstrijd worden overwogen. Kunt u dat toelichten?
Ziet u als staatssecretaris bevoegd voor erfgoed in de toekomst een bepaalde bestemming voor de site? Vindt u een nieuwe industriële bestemming wenselijk?
Valt, afgezien van de renovatieprojecten op lange termijn, ook een tijdelijk nieuw gebruik van de site te overwegen? Of is de site daarentegen zo vervallen dat er geen enkele activiteit, zelfs geen tijdelijke, meer mogelijk is?
Ongeacht uw antwoorden op deze vraag, dring ik erop aan dat de site van de voormalige brouwerij dringend gerenoveerd wordt. De integriteit van dat erfgoed is inderdaad in gevaar.
Als er in de nabije toekomst geen enkele oplossing wordt gevonden, valt te vrezen dat de kosten van de renovatie te hoog zullen worden en dat geen enkele projectontwikkelaar daarin zal willen investeren.
We zouden dan het risico lopen dat dat rijke erfgoed, dat, afgezien van zijn onmiskenbare esthetische kenmerken, nog steeds symbool staat voor het industriële verleden van Brussel, voorgoed verloren gaat.
 
 
Antwoord    1/ Dat klopt niet helemaal. Er werd in oktober 2013 bij het Gewest een aanvraag voor een unieke vergunning ingediend door de bvba ATLAS PROJECT, de toenmalige eigenaar.
Deze aanvraag leidde tot vergunning 01/PFU/493502, die werd afgeleverd op 03/03/2015.
Deze vergunning verleende toestemming voor restauratie- (uiterst zorgvuldig omschreven in het aanvraagdossier) en renovatiewerken aan de voormalige Atlasbrouwerij en een bestemmingswijziging van het goed (met name naar huisvesting).
Behalve de restauratie en herbestemming van de bestaande gebouwen, voorzag het project ook de bouw van nieuwe volumes met hedendaagse expressie (ook gericht op huisvesting) en die opgebouwd zijn rond buitenruimtes met een mineraal karakter.
Dit project werd niet uitgevoerd om redenen van rentabiliteit.
In februari 2018 werd een nieuwe aanvraag voor een unieke vergunning ingediend, ditmaal door B&R Development, de huidige eigenaar.
Dit nieuwe project voorzag de restauratie en herbestemming van de bestaande gebouwen en de bouw van een toren op het binnenterrein aan de kant van de art-decotoren. Er werden woningen en kantoren voorzien op de site.
 
Voor de uitwerking van dit project kregen de aanvragers duurzame begeleiding van de administratie (projectvergaderingen, principeadvies...).
Helaas voldeed het project niet aan de eisen van de gewestelijke instanties inzake restauratie en opwaardering van het bouwkundige erfgoed, de integratie van de nieuwe bouwprofielen in het omliggende stadsweefsel en de bestemmingskeuze.
Het project werd dus stopgezet (zie volgende vragen).
 



2/ Na de overlegcommissie hebben het gewest en de gemeente de aan de aanvrager aangeboden begeleiding verdergezet.
De Bouwmeester heeft zich bij dat werk aangesloten en woont de projectvergaderingen bij sinds mei 2020.
In die context van uitwisselingen en samenwerking hebben de eigenaar en de Bouwmeester besloten om met een propere lei te herbeginnen en een architectuurwedstrijd uit te schrijven.
 
3/ Momenteel werkt de Bouwmeester in samenwerking met de eigenaar van de site en met de verschillende (gemeentelijke en gewestelijke) instanties aan de uitwerking van een bestek voor een architectuurwedstrijd over de herbestemming van de site.
 
4/ De werking van dit voormalige brouwerijcomplex is naar het midden gericht: de grensgebouwen van de site zijn voornamelijk naar het binnenterrein geopend, naar de art-decotoren.
De koer waarrond de gebouwen van de site staan vormt een gemineraliseerde ruimte met ontegensprekelijke ruimtelijke kwaliteiten van een omsloten zone die bewaard is gebleven in het stadsweefsel.
In die context zijn we van mening dat het voordelig zou zijn om voorzieningen aan te bieden aan de bewoners; huisvesting zou niet uitgesloten zijn. De evaluatie van de bestemmingen en een eventuele terugkeer naar een industriële bestemming maken het voorwerp uit van het huidige werk met de Bouwmeester, waarbij wordt beoogd om het project van de architectuurwedstrijd vast te leggen. Het dossier wordt uitgewerkt in overleg met de verschillende partners en we zijn ervan overtuigd dat het in positieve zin zal evolueren.
 
5/ Een tijdelijk gebruik van de site kan worden gepland voor de gebouwen aan de straatkant, die niet in zorgwekkende staat verkeren.
Door de staat van de gebouwen aan het binnenterrein (art-decotoren en een aangebouwd volume) kan daar geen tijdelijk gebruik van worden voorzien in voldoende veilige omstandigheden.
De ouderdom van de gebouwen en de aanwezigheid van wijd open gaten in de vloer (door de verdwijning van de brouwketels), waardoor er een risico bestaat op een val van de ene naar de andere verdieping.