Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de recyclingpercentages aangekondigd door Fost Plus

Indiener(s)
Gladys Kazadi
aan
Alain Maron, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Klimaattransitie, Leefmilieu, Energie en Participatieve Democratie (Vragen nr 776)

 
Datum ontvangst: 28/04/2021 Datum publicatie: 24/06/2021
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 20/21 Datum antwoord: 28/05/2021
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
30/04/2021 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    Fost Plus is een bedrijf dat belast is met het beheer van huishoudelijk verpakkingsafval in België. Volgens haar website is Fost Plus verantwoordelijk voor de bewustmaking inzake afvalrecycling, de coördinatie van het afvalbeheer tussen de intercommunales en de financiering van deze taken via bijdragen van de afvalproducerende bedrijven. Momenteel is Fost Plus de enige speler in deze sector in het Brussels Gewest.

Dit bedrijf is dus verantwoordelijk voor het beheer van ons afval en de recycling ervan, met name van blikjes en flesjes. In een recente studie waarover het dagblad Médor berichtte, wordt gewag gemaakt van het gebrek aan betrouwbaarheid van het recyclingpercentage van het op ons grondgebied ingezamelde afval: de door Fost Plus gepubliceerde cijfers kunnen op geen enkele wijze gestaafd worden.

Indien we naar de cijfers kijken, lijkt het erop dat er geen verschil is tussen de cijfers van Fost Plus en die van de regering. Zo had u ons in de commissie geantwoord met de cijfers die Fost Plus op zijn website publiceerde: "In 2019 heeft Fost Plus 727.000 ton verpakkingen gerecycled, wat neerkomt op 92,5% van wat onze leden op de markt brengen". Dezelfde site vermeldt een percentage van 46% voor plastic.

Indien deze cijfers juist zijn, zoveel te beter, maar het lijkt nuttig de bronnen met elkaar te vergelijken. Uit de laatste debatten die wij in de commissie hebben gevoerd, weten wij namelijk al dat PMD-zakken in openbare ruimten niet worden gerecycleerd. Bovendien is er sprake van sluikstorten en slecht gesorteerd afval.

Om bijvoorbeeld te weten wat het recyclagepercentage is voor blikjes en plastic flessen, zou men het totale volume van deze verpakkingen moeten kennen dat in België en idealiter in Brussel wordt verkocht, met inbegrip van de horeca, de supermarkten en ook de automaten. Als de cijfers alleen betrekking hebben op het afval dat deel uitmaakt van de door Fost Plus ingezamelde stromen, dan zijn ze onvolledig.

Ik zou u in dit verband de volgende vragen willen stellen:

- Hoe wordt het recyclingpercentage voor blikjes en flesjes berekend? Welke gegevens zijn beschikbaar? Wat is het totale tonnage plastic afval en blikjes dat in België wordt verkocht en wat is het tonnage dat via PMD-zakken wordt ingezameld? Wat is de evolutie van deze gegevens sinds het begin van de zittingsperiode?
- Wat doet het Gewest om deze cijfers te controleren? Gaat een deel van de flessen en blikjes in de PMD-zakken om de een of andere reden naar de verbrandingsoven?
- Wat is de relatie tussen de Interregionale Verpakkingscommissie en uw kabinet? Waarom zijn er, zoals in de pers is gemeld, geen controles uitgevoerd op PET-verpakkingen?
- Wat zijn, in verband met de nieuwe blauwe zak, de eerste resultaten van deze nieuwe zakken op het recyclingpercentage? Wat was de totale investering ter financiering van deze nieuwe zakken en de sorteerlijnen? Waar worden die nieuwe blauwe zakken gesorteerd?
- Is er een schatting van het aantal blikjes en plastic flessen dat niet in de gesorteerde stroom terechtkomt? Wat zijn de geraamde kosten van het illegaal storten van blikjes en flessen in het Brussels Gewest?
 
 
Antwoord    Vraag 1

Fost Plus, erkend sinds 2018 door de 3 gewesten in het kader van het samenwerkingsakkoord van 2008 betreffende het beheer en de preventie van verpakkingen, is verplicht om de huishoudelijke verpakkingen, die door haar leden op de Belgische markt werden gebracht, te recycleren. Zij moet globale (recyclage- en valorisatie) percentages en recyclagepercentages per materiaal behalen.

Wat de berekeningsmethode van deze percentages in het bijzonder betreft, bevindt zich het totaal der huishoudelijke verpakkingen (en verpakkingselementen) per materiaal, die door haar leden op de Belgische markt zijn gebracht, in de noemer van de recyclagegraad; in de teller bevinden zich per materiaal de hoeveelheden die na selectieve ophaling werden gerecycleerd of met name voor de metalen, aansluitend op de herwinning van metalen in de sintels van verbrandingsovens. De regels voor de percentageberekening werden op Europees niveau vastgesteld.

In 2019 werd 211 kiloton plastic huishoudelijke verpakkingen op de markt gebracht, waarvan 97 kiloton gerycleerd werd, wat overeenstemt met een recyclagegraad van 46 %. Wat de metalen betreft, werd ongeveer 74 kiloton huishoudelijke verpakkingen op de markt gebracht, waarvan 71 kiloton gerycleerd werd, wat overeenstemt met een recyclagegraad van 97 %.

Artikel 13, §1, 2bis van het samenwerkingsakkoord betreffende de preventie en het beheer van verpakkingsafval, dat op 3/09/2020 van kracht werd, bepaalt daarenboven dat Fost Plus tegen het jaar 2022 minstens 90 % van de drankverpakkingen moet ophalen en recycleren. Deze verplichting is dus nog niet ingegaan, maar gedeeltelijke cijfers werden reeds verzameld en geverifieerd.

Op die manier bedroeg de recyclage van drank- en PET-verpakkingen in 2019 naar schatting 86 à 92 %. De methodologie om het aandeel drankflessen in een baal PET-flessen in te schatten, wordt momenteel verfijnd. Op alle PET-flessen (al dan niet voor drank), tonen de resultaten voor 2019 een recyclagegraad van 86 %.

Voor wat de recyclage van blikjes betreft, zijn er nog geen betrouwbare cijfers. Hier moeten inderdaad ook diepgaande analyses worden uitgevoerd, omdat er binnen de toestroom van metaal, behalve blikjes ook andere verpakkingen zijn. De analyses worden des te complexer als we rekening houden met metalen afkomstig uit verbranding of de globale toestroom die in werkelijkheid twee verschillende materialen betreft, zijnde staal en aluminium. Deze analyses zijn pas net begonnen en leveren nog geen representatieve resultaten op.


Vraag 2
Het bereik van al deze doelstellingen wordt gecontroleerd door de Interregionale Verpakkingscommissie die de Europese berekeningsregels nauwgezet toepast.
Het sorteren van de PMD-zak verloopt automatisch en is erg doeltreffend, maar wij moeten toegeven dat sorteren niet 100 % doeltreffend is.
Het is momenteel moeilijk om de sorteerresten van de ‘nieuwe’ blauwe zak te becijferen, die zich nog maar in de ontwikkelingsfase bevindt. Het ‘klassieke’ PMD kent een gemiddeld restpercentage van 15 %. De sorteercentra zijn overigens contractueel verplicht om onder de drempel van 5 % te blijven van de binnenkomende recycleerbare stoffen die zich in de resten bevinden.
De gesorteerde stromen worden in hun totaliteit naar de recyclage verzonden. Het zijn uitsluitend die stromen die worden meegerekend en dus niet de resten.


Vraag 3
Mijn kabinet is, net zoals de kabinetten van de ministers van de twee andere gewesten, vertegenwoordigd binnen het beslissingsorgaan van de Interregionale Verpakkingscommissie (IVC), en volgt alle werkzaamheden van de IVC op. Het is in dit kader met name dat ons gewest, samen met de andere gewesten, vooruitgang kan boeken en strategische en overlegde beslissingen kan nemen op het vlak van eerst en vooral preventie en het beheer van huishoudelijke verpakkingen.

Het is niet correct om te beweren dat de IVC geen controles zou hebben uitgevoerd op de PET-verpakkingen, omdat alle stromen worden gecontroleerd. De IVC beslist over de gepaste controlemiddelen voor elk proces en elke stroom, in functie van de mogelijke risico’s op niet-recyclage of misbruik. Om de recyclers van PET te controleren, is het aangewezen controlemiddel een systematische controle door een onafhankelijke auditeur; de IVC waakt over de activiteiten en de onafhankelijkheid van de auditeurs. Benadrukt moet worden dat het voor deze stroom uitsluitend Europese recyclers betreft die over voldoende recyclagecapaciteit beschikken en die een contract met Fost Plus hebben ondertekend (volgens de door de IVC vooraf goedgekeurde regels); de doorverkoop van niet-gerecycleerde materialen (trading) is voor recyclers verboden. Het risico op niet-recyclage is voor deze stromen beperkt. De IVC kan eender welke bijkomende controle uitvoeren die zij nuttig acht. In 2019 bijvoorbeeld heeft de IVC iedere recycler van plastic, die een contract had met Fost Plus, ondervraagd.
Van de IVC eisen dat zijzelf alle audits (in België en in het buitenland) uitvoert, in plaats van een beroep te doen op externe auditeurs, kan, rekening houdend met het huidige personeelsbestand, niet overwogen worden. Het beantwoordt niet aan een doeltreffend beheer van overheidsgeld. Daarom heeft de IVC toegang tot de audits.
Vraag 4
De verwachte stijging van de hoeveelheid opgehaalde PMD, naar aanleiding van de overschakeling naar het P+ van 8 kg/jaar/inwoner wordt bevestigd (gaande van 15 kg naar 23 kg/jaar/inwoner). Specifiek voor Brussel is deze verandering te recent om een uitspraak te doen over de tendensen.
De uitrol van de nieuwe blauwe zak over het hele land veronderstelt een investering van 700 miljoen euro. Het gaat hier om publiek-private investeringen in heel België, in zowel de sortering als de recyclage op lange termijn. Dit had een jaarlijkse stijging van de bijdragen (Groene Punt-bijdragen) voor de verpakkingsverantwoordelijken van 40 miljoen euro per jaar tot gevolg. Specifiek voor de sorteercentra die de nieuwe blauwe zak moeten opvangen en in minstens 14 fracties moeten sorteren, is met deze infrastructuren een slordige 300 miljoen gemoeid. Op dit ogenblik zijn twee centra operationeel en drie in aanbouw.
De sortering van de nieuwe blauwe zak van Brussel gebeurt in het sorteercentrum van PreZero te Evergem (tijdens de eerste twee maanden van de opstart van het project wordt een deel naar het sorteercentrum van Indaver gestuurd).
Vraag 5
De blauwe zak maakt het mogelijk om ongeveer 90 % van de drankflessen in PET, die door de leden van Fost Plus op de markt worden gebracht, in te zamelen. Dit cijfer zal nog stijgen dankzij het domino-effect van de nieuwe blauwe zak (een uitbreiding van de sorteerrichtlijnen gaat meestal gepaard met een verhoging van de captatiegraad van verpakkingsafval, zelfs van het afval waarop deze uitbreiding gericht was).

Voor wat de blikjes betreft, werden analyses van de metaalfractie van de PMD-zak opgestart, maar betrouwbare cijfers zijn nog niet voorhanden.
We mogen echter niet uit het oog verliezen dat verpakkingen die vooral buitenshuis niet via de blauwe zak worden ingezameld grotendeels bij het restafval terechtkomen. Op dit vlak moeten nog enorme inspanningen geleverd worden.


Voor wat het zwerfvuil betreft, wordt voor de verschillende gewesten via Fost Plus ongeveer 17 miljoen euro per jaar vrijgemaakt om de openbare netheid te verbeteren. Nieuwe projecten worden momenteel ontwikkeld om vlug en doeltreffend in te spelen op de noodzaak om de netheid in de openbare ruimten concreet te verbeteren. Een duidelijke raming van de hoeveelheden en de kosten die verband houden met zwerfvuil is in het Brussels Gewest momenteel niet voorhanden.