Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de alarmkreet van de actoren op het terrein over het belang van het openhouden van de loketten.

Indiener(s)
Emin Özkara
aan
Bernard Clerfayt, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Werk en Beroepsopleiding, Digitalisering, Plaatselijke Besturen en Dierenwelzijn (Vragen nr 812)

 
Datum ontvangst: 16/09/2021 Datum publicatie: 12/01/2022
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 20/21 Datum antwoord: 16/11/2021
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
18/10/2021 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag   

Ik werd onlangs benaderd door actoren op het terrein die aan de alarmbel trekken via een open brief (https://tinyurl.com/ymwjd46k). Om de boodschap niet te verdraaien, lijkt het mij gepast om enkele van de opmerkingen die me werden toegezonden, verbatim te herhalen en u vervolgens de gebruikelijke vragen te stellen.

"Zoals u weet, treft de digitale kloof alle bevolkingsgroepen, zowel jongeren, gezinnen als bejaarden.

De gezondheidscrisis heeft geleid tot de sluiting van vele loketten voor de bevolking en daarmee tot het ontbreken van de mogelijkheid om uitleg te geven, vragen te stellen en toegang te krijgen tot de broodnodige steun voor de sociaal kwetsbaarste groepen. De loketten zijn ook nodig in de banken, de ziekenfondsen, , gemeenten, de OCMW’s, de HVW, de RVA, de pensioendienst, de universiteiten, de scholen....

In deze maand waarin het schooljaar begint, trekken vele actoren op het terrein aan de alarmklok, opdat het begin van het schooljaar geen terugkeer betekent naar "zoals het was voor de zomer" met gesloten loketten en  alles via digitale weg!

Veel gezinnen hebben te veel problemen ondervonden met schoolinschrijvingen of studiebeursaanvragen.

De loketten moeten open blijven om menselijk contact te behouden, zonder hetwelk steeds meer diensten niet verleend worden en onze samenleving verder verarmt". 1

Gelet op die brief en de crisiscontext van COVID-19, zou ik u de volgende vragen willen stellen:

  1. Welk percentage van de Brusselse bevolking wordt thans getroffen door de  digitale kloof? Welk percentage van de bevolking heeft geen digitale vaardigheden? Welk percentage van de bevolking heeft geringe digitale vaardigheden?
  2. Welke sociale bijstand en digitale opleidingen zijn ingevoerd om de digitaal kwetsbare Brusselse bevolking te helpen of om de digitale kloof te bestrijden? Zullen er extra maatregelen worden getroffen, gelet op de grote vraag naar digitale bijstand?
  3. Welke maatregelen heeft uw administratie getroffen om de digitaal kwetsbare Brusselse bevolking in staat te stellen de voor hun dagelijks leven noodzakelijke administratieve stappen te doen?
  4. De "administratieve beslissingen die de fysieke toegang tot de openbare en particuliere organisaties beperken, vergroten de onzekerheid van de burgers. Deze gezondheidscrisis zonder weerga heeft alleen maar de zeer reële kloof aan het licht gebracht die in de samenleving steeds breder wordt. Hoewel de druk van de eisen op de overheidsdiensten gereguleerd of zelfs verminderd lijkt te zijn, is dat een misleiding. De doelgroepen zijn niet verdwenen, maar hebben enkel de gewenste diensten niet bereikt."2 Hoe staat het met de non-take-up van sociale rechten?
  5. "Geen enkele artificiële intelligentie zal ooit een mens kunnen vervangen bij het oplossen van sociale en administratieve problemen. Ze zal niet in staat zijn om vertrouwen, moed en waardigheid te geven, zoals  actoren ter plaatse. Daarom moet de keuze overgelaten worden aan de bevolking! Ze moet, afhankelijk van haar vaardigheden, kunnen beslissen of ze iemand aan een loket wil ontmoeten, een papieren formulier wil invullen, zich telefonisch wil inschrijven, of ten slotte via het internet wil passeren."3 Hoe staat het met de bestaande en toekomstige maatregelen om een eerlijke behandeling te garanderen en de loketten open te houden om mensen op te vangen en te helpen?

1 Myrrhine KULCSAR, Coördinatie van de Sociale Actie van het OCMW van Sint-Gillis, e-mail van 15/09/2021.

2 De Coördinatie van de Sociale Actie van het OCMW van Sint-Gillis, gesteund door talrijke netwerken en actoren, "Lettre ouverte du 13/09/2021: Face à la digitalisation des services les guichets doivent rester ouverts. Revenons à l’humain!, https://tinyurl.com/ymwjd46k, geraadpleegd op 16 september 2021.

3 Idem.
 
 
Antwoord    1/
Volgens de Barometer Digitale Inclusie 2020, die in augustus 2020 is verschenen en gepubliceerd werd door de Koning Boudewijnstichting, zijn de percentages van de Brusselse bevolking die digitaal kwetsbaar zijn als volgt:
- Ongelijke toegang: 10% van de huishoudens heeft geen internetverbinding in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en bijna 30% van de huishoudens met een laag inkomen heeft thuis geen internetverbinding;
- Ongelijkheden in verband met digitale competenties: 41% van de Brusselaars heeft zwakke digitale vaardigheden of gebruikt het internet niet (32% + 9%), terwijl 75% van de mensen met een laag inkomen te maken heeft met deze digitale kwetsbaarheid.
- Ongelijkheden op het vlak van het gebruik van essentiële diensten. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest maakt 35% van de bevolking geen gebruik van e-administratie. Bij mensen met een laag inkomen loopt dit percentage op tot 55%.

2&3/
Op het vlak van digitale opleidingen voorziet het Plan voor Digitale Toe-eigening (PDT) in 66 acties, waaronder opleidingen om de digitale vaardigheden van de Brusselaars te vergroten. Om acties in deze zin uit te voeren, wordt een budget van minstens 900.000 euro per jaar toegekend aan het CIBG (800.000 euro) en easy.brussels (100.000 euro).
Naast de verschillende acties waarin het PDT voorziet, zijn de Openbare Computerruimten momenteel de meest geschikte plaatsen voor mensen die digitaal kwetsbaar zijn om hun administratieve procedures online te kunnen uitvoeren.
Daarnaast kunnen burgers terecht bij de OCMW’s en andere organisaties voor maatschappelijk welzijn om begeleid te worden bij hun administratieve procedures.


4/
Het niet-gebruik van sociale rechten is een probleem dat het voorwerp uitmaakte van een recente studie: https://journals.openedition.org/brussels/5628
Uit deze studie blijkt dat een deel van het niet-gebruik van sociale rechten betrekking heeft op mensen die niet over voldoende digitale vaardigheden beschikken om hun online procedures zelfstandig uit te voeren. Het is daarom essentieel om niet-digitale alternatieven te garanderen (zie antwoord op vraag 5).
De digitale kloof is niet de enige factor die leidt tot niet-gebruik. Factoren zoals administratieve complexiteit (zie easybrussels - agentschap voor administratieve vereenvoudiging), de complexiteit van het statuut van de aanvragers, kennis van een van de landstalen, enz. moeten ook in aanmerking worden genomen.


5/
Easybrussels werkt momenteel aan een ontwerp van ordonnantie om de digitalisering van openbare diensten te reguleren. Deze ordonnantie pleit voor het principe van "digital first" en voorziet in alternatieven zodat gedigitaliseerde openbare diensten voor alle burgers toegankelijk blijven.
De Coördinatie Digitale Inclusie werkt ook aan de implementatie van inclusieve aanbevelingen in het kader van gedigitaliseerde overheidsdiensten. Deze aanbevelingen zullen openbare diensten in staat stellen om alternatieven voor digitalisering in te voeren, zodat diegenen die het minste voeling hebben met het hele digitale gebeuren, er gebruik van kunnen maken.