Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 en de integriteit, beschikbaarheid en vertrouwelijkheid van verkiezingsgegevens

Indiener(s)
Emin Özkara
aan
Bernard Clerfayt, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Werk en Beroepsopleiding, Digitalisering, Plaatselijke Besturen en Dierenwelzijn (Vragen nr 986)

 
Datum ontvangst: 15/06/2022 Datum publicatie: 05/08/2022
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 21/22 Datum antwoord: 15/07/2022
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
17/06/2022 Ontvankelijk Uitgebreid Bureau van het Parlement
 
Vraag   

De volgende gemeenteraadsverkiezingen vinden plaats in 2024 en staan voor de deur. Zoals u weet moet, wat de veiligheid betreft, het elektronisch stemmen ABSOLUUT de voortdurende aandacht hebben van alle belanghebbenden. In het tijdperk van elektronisch stemmen en verkiezingen waarbij gebruik wordt gemaakt van software en hardware/elektronische processen, is het risico van verkiezingsfraude immers zeer reëel en moeilijk te bewijzen.

Daarom zou ik u de volgende vragen willen stellen:

  1. Welke initiatieven en maatregelen heeft het Gewest genomen om computerfraude of manipulatie van het verkiezingsproces te voorkomen en te verhinderen??

  2. Welke procedures en instrumenten zijn ingevoerd om de risico's van fraude te beperken en om enerzijds de integriteit, de beschikbaarheid en de vertrouwelijkheid van de verkiezingsgegevens te waarborgen en anderzijds, de registratie en de totalisering van de stemmen en voor het waarborgen van de geheimhouding van de stemmen?

 
 
 
Antwoord    Er worden talrijke en verschillende voorzorgen in acht genomen bij de kiesverrichtingen. De Regering houdt eraan de verkiezingen te voeren in naleving van de principes die voor elke democratische verkiezing onmisbaar zijn.

De rode draad bestond er trouwens in om de nieuwe technologieën te gebruiken om de betrouwbaarheid van de stemming, de eenmalige stem en het stemgeheim te waarborgen.

Deze doelstellingen werden vertaald in het Brusselse gemeentelijke kieswetboek en in de ordonnantie van 12 juli 2012 houdende de organisatie van de elektronische stemming voor de gemeenteraads-verkiezingen.
Concreet werden er twee openbare aanbestedingen uitgeschreven, enerzijds om hardware en stemsoftware te leveren, anderzijds om software te leveren die de samenstelling van de lijsten op gemeentelijk vlak, de samenstelling van de kiesbureaus en ook de berekening en de publicatie van de resultaten kon beheren. Deze twee aanbestedingen werden uitgeschreven door de FOD Binnenlandse Zaken; er werden akkoordprotocollen ondertekend om alle organiserende overheden de kans te geven ervan te genieten. Voor elke gemeenteraadsverkiezing, federale, gewestelijke of Europese verkiezing blijft de gemeenteadministratie de centrale speler. Een samenhang in de aankoop van hardware en software is dan ook onmisbaar.

Elk stembureau beschikt over een volledig autonoom systeem dat zonder enige verbinding met een extern systeem werkt, wat elke mogelijkheid op indringing of hacking van de servers verhindert.


Elke kiezer die tot de stemming wordt toegelaten, maakt trouwens zijn keuze op een stemmachine die hem een papieren ticket aflevert. Dit ticket vertaalt zijn stem in een leesbare afdruk in de taal die hij gekozen heeft (Nederlands of Frans) en in de vorm van een QR-code die dezelfde informatie bevat.
De kiezer kan zijn keuze dus controleren en, in voorkomend geval, laten weten dat hij zich vergist heeft om opnieuw te beginnen. Eens zijn stem gevalideerd is, scant hij zijn QR-code aan de kop van de stembus voor de voorzitter van het stembureau.

Het is pas daarna dat de voorzitter van het bureau hem de toelating geeft om zijn brief in de verzegelde stembus te stoppen.

In deze fase, aangezien het bureau geïsoleerd is van elk extern systeem, wordt de stem op een USB-stick opgeslagen, die voor de veiligheid in tweevoud bestaat. De twee sticks worden verzegeld en kunnen niet uit de stembus gehaald worden zonder het genummerde zegel te verbreken.
Elke stick werd vooraf geformatteerd en van een referentie voorzien door een ambtenaar van de gewestelijke administratie.

Bij de sluiting van de stemming, wanneer de laatste kiezer het stembureau verlaten heeft, wordt het zegel dat de sticks beveiligt, verbroken in aanwezigheid van alle leden van het bureau die aldus de geldigheid van de verrichtingen kunnen vaststellen, in voorkomend geval in aanwezigheid van de partijgetuigen. De twee sticks kunnen dan fysiek, per shuttle, naar het hoofdbureau van de gemeente gebracht worden.

De voorzitter van het hoofdbureau kan dan de inhoud van de sticks van elk bureau waarmee hij belast is, op een ander computersysteem downloaden dat kan overgaan tot de samentelling, de berekening en de verdeling van de zetels.

Indien er gedeeltelijke resultaten beschikbaar zijn, is het pas bij het invoeren van de laatste stick dat de voorzitter van het hoofdbureau, als vertegenwoordiger van de rechterlijke macht, de resultaten kan bekendmaken voor publicatie op een daartoe bestemde website.

In geval van betwisting is er een hertelling mogelijk, aangezien de papieren tickets van elk bureau bewaard werden. Deze hertelling is mogelijk zowel door de QR-codes te scannen als manueel bij het lezen van het Latijnse alfabet van elk ticket.

Bij de organisatie van de verkiezingen van 2018 werd dit stemsysteem in het openbaar gedemonstreerd.

Er werden externe controleprocedures ingevoerd. Zo voorziet artikel 3 van de ordonnantie van 12 juli 2012 een beroep te doen op het technisch advies van een door de Koning daartoe erkende firma vooraleer vast te stellen dat elk systeem en proces de integriteit en het geheim van de stemming waarborgt.

Momenteel wordt er een openbare aanbesteding uitgeschreven door de FOD Binnenlandse Zaken om de firma’s te erkennen die gemachtigd zullen worden om deze adviezen te overhandigen.

Het Parlement zal trouwens, overeenkomstig artikel 10 van de ordonnantie van 12 juli 2012 een college van deskundigen aanstellen. Dit college zal uitgebreide bevoegdheden hebben om alle systemen te testen en hierover aan het Parlement verslag uit te brengen.

Het College van deskundigen kan zo overgaan tot volledig willekeurige hertellingen van bepaalde bureaus om er zich van te verzekeren dat het aangekondigde resultaat met een gecontroleerde werkelijkheid overeenstemt. Experimenten hebben aangetoond dat de integriteit van de resultaten die via elektronische stemming verkregen worden altijd hoger is dan wat van een stemming op papier verwacht kan worden.

In het federale kader van de verdeling van bevoegdheden gaat het Centre for Cybersecurity Belgium autonoom over tot verschillende testen om er zich van te verzekeren dat de systemen, de databanken en hun hosting bestand zijn tegen pogingen tot indringing.

Op dit vlak wordt het gewestelijk crisiscentrum onder de verantwoordelijkheid van de minister-president ingelicht over elk initiatief dat op beveiligingsvlak genomen wordt.

Alles wat voorafging, zou tevergeefs zijn indien er een algemene stroompanne zou uitbreken. Op de dag van de verkiezingen zal er een alarmcentrale bijeengebracht worden die bestaat uit ervaren technici van elk gebruikt systeem, hardware of software op een plaats die beveiligd wordt met een autonoom stroomgeneratorsysteem.

Volledigheidshalve bleef er tot slot een segment van het kiessysteem over dat niet geautomatiseerd en gedigitaliseerd werd. Het gaat om het beheer van de kieslijst. Ik heb daartoe aan het Parlement kunnen voorstellen om budget vrij te maken waarmee mijn administratie de middelen kan verkennen om ervoor te zorgen dat de stembureaus geen papieren lijst van hun kiezers op A4-formaat meer moeten hanteren. Dezelfde striktheid met betrekking tot de integriteit, de betrouwbaarheid, de reproduceerbaarheid en de geheimhouding zal toegepast worden.