Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de weerslag van de COVID-19-crisis op de MIVB.

Indiener(s)
Christophe De Beukelaer
aan
Elke Van den Brandt, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Mobiliteit, Openbare Werken en Verkeersveiligheid (Vragen nr 364)

 
Datum ontvangst: 06/04/2020 Datum publicatie: 19/05/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 19/05/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
10/04/2020 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    De MIVB - centrale speler in de Brusselse mobiliteit - speelt een sleutelrol in de strijd tegen COVID-19. Zij moet er met name voor zorgen dat werknemers in de frontlinie zich onder de best mogelijke omstandigheden binnen het Gewest kunnen verplaatsen.

Ingevolge de COVID-19-crisis en de verschillende maatregelen die werden genomen, heeft de MIVB haar aanbod natuurlijk moeten aanpassen. Ze heeft ook haar werkorganisatie moeten herzien. Het is immers belangrijk om de strijd tegen het virus en de continuïteit van de openbare dienst te kunnen verzoenen met het behoud van de gezondheid van het personeel en de preventie van de beroepsrisico's.

Graag een antwoord op volgende vragen ter zake:

- Kunt u aangeven in welke mate het aanbod van de MIVB sinds 13 maart is gewijzigd (frequenties, routes, enz.)?

- Welke weerslag heeft de beperking op het aantal reizigers?

- Beschikt het rollend materieel en het veiligheidspersoneel van de MIVB over speciale beschermingsmiddelen? Zo ja, welk soort bescherming is nodig? In welke hoeveelheid wordt het verdeeld? Sinds wanneer wordt het ter beschikking gesteld van het personeel?

- Hoe hoog is het absenteïsme binnen de MIVB sinds de beperking? Is het hoger dan normaal? Zo ja, vormt dit absenteïsme een probleem voor de continuïteit van de dienstverlening? Wat doet u eraan?

- Welke instructies werden aan de veiligheidsagenten van de MIVB gegeven?

- Welk(e) type(n) controle en interventie voeren zij uit: geldig vervoersbewijs en/of naleving van afstandsmaatregelen? Hebben zij duidelijke maatregelen gekregen om deze interventies uit te voeren? Worden ze regelmatig begeleid door de politie?

- Wat zijn de procedures voor het reinigen van het rollend materieel na gebruik?

- Hoe vaak worden de validatieterminals en scanners schoongemaakt?

- Wat is uw schatting van de totale kosten van de crisis voor de MIVB, uitgesplitst naar post (zowel voor de daling van de inkomsten als voor de stijging van de kosten / mogelijke besparingen)?

- Staat een uitstel van de invoering van de gratis dienst op de agenda?

- Wat is de impact (timing en budget) van de inperking op de bouwwerf van het metrotraject Albert-Noordstation

- Worden de levertijden van materieel (metro, bus, tram) beïnvloed door de crisis?

- Tot slot, wat zijn de gevolgen van de crisis voor de uitvoering van het busplan?
 
 
Antwoord    Situatie van kracht op 08/04/2020:

Sinds het begin van de pandemie heeft de MIVB zich maximaal ingezet wat betreft de hygiënische maatregelen voor haar personeel maar ook voor de reizigers. De schoonmaak van alle voertuigen – metro+bus+tram – werd aangepast en versterkt sinds 14/03/2020.


1) Schoonmaak in de depots en in de stelplaatsen

Het basisprincipe is dat alle voertuigen die ’s morgens het MIVB-depot verlaten op voorhand schoongemaakt zijn.

Tijdens deze versterkte schoonmaakacties wordt enorm veel zorg besteed aan de zones en de oppervlaktes die gevoelig zijn voor het reizigerscompartiment (contactzones): de drukknoppen, de handgrepen, de handvaten worden met een speciaal schoonmaakproduct onder handen genomen. Hetzelfde geldt voor de bestuurdersposten, waarvan alle elementen die de bestuurders (m/v) aanraken goed ontsmet worden.

Ontsmettingskits werden trouwens ter beschikking gesteld voor het rijdend personeel zodat ze hun bestuurderspost zelf ook kunnen reinigen. Bovendien werd de wissel van de dienst onderweg afgeschaft, als bijkomende voorzorgsmaatregel.

Daarboven komt dat de geparkeerde voertuigen in stelplaatsen zolang mogelijk met de deuren open blijven staan, zodat een maximum aan luchtcirculatie mogelijk is tijdens de inactiviteit.

Maatregelen werden aangewend om de schoonmaakploegen in de drie modi te versterken. En de werkprocedures en de controleprocedures werden herzien om het respect voor de schoonmaak-voorschriften te kunnen garanderen zowel in kwaliteit als in kwantiteit.

Bij de metro: Gewoonlijk gebeurt het schoonmaken van de voertuigen door een externe firma. De MIVB doet een beroep op diensten van een tweede schoonmaakbedrijf om er zeker van te zijn voldoende personeel te hebben om alle doelstellingen te behalen. In totaal zijn 27 mensen elke dag bezig met de schoonmaak van de rijtuigen in de depots en de garages. Bovendien werden 4 interimarissen aangenomen in het depot Delta voor de schoonmaak van de treinen die tijdens de dag binnenkomen of uitrijden (tussen 8u en 16u).

Bij de tram: Gewoonlijk gebeurt de schoonmaak van de voertuigen intern. De MIVB doet een extra beroep op een extern bedrijf om de wassers te helpen en de schoonmaak van de voertuigen te instensifiëren. In totaal werken 50 mensen elke dag voor de schoonmaak van de trams in de 7 depots.

Bij de bus: Gewoonlijk gebeurt de schoonmaak van de voertuigen intern. De MIVB doet een beroep op een extern bedrijf om de wassers te helpen en de schoonmaak van de voertuigen te intensifiëren. In totaal werken nu 80 mensen elke dag voor de schoonmaak van de bussen in de 5 depots. Tot eind maart was het niet mogelijk om te garanderen dat elke bus die overdag een depot binnen- of buitenrijdt en vervolgens met een andere bestuurder (m/v) vertrekt gedesinfecteerd werd. Dat is wel het geval sinds 1 april: elke bus die een depot uitrijdt, of dat nu de eerste bus is ’s morgens of een bus van de tweede lichting overdag, elke bus wordt eerst gereinigd.


2) Desinfecteren van contactzones aan eindhaltes

Bovenop de maatregelen in de stelplaatsen zijn er ook speciale schoonmaakploegen aanwezig in de week aan bepaalde eindhaltes, waar ze contactzones desinfecteren (handgrepen, drukknoppen, handvaten) in het reizigers-compartiment tussen twee ritten, zelfs in het bijzijn van reizigers in de metro.

Bij de bus en de tram worden deze taken uitgevoerd door een honderdtal mensen die in opleiding zijn voor bestuurder of chauffeur (m/v) en van wie de opleiding momenteel on hold staat. Bij de metro worden deze taken toegekend aan de teams die zich gewoonlijk inzetten voor de schoonmaak overdag.

Bij de metro: 5 mensen besteden elke weekdag van 10u tot 16u hun tijd aan deze taken. Het gaat om de eindhaltes Erasmus, Weststation, Simonis en Elisabeth.

Bij de tram: Ongeveer twintig mensen besteden elke weekdag van 8u tot 16u hun tijd aan deze schoonmaak. Het gaat om de eindhaltes: Heizel, Esplanade, Schaarbeek station, Rogier, Roodebeek, Marius Renard, Van Haelen en Kasteel Drogenbos.

Bij de bus: Ongeveer 65 mensen besteden elke weekdag van 8u tot 16u hun tijd aan deze schoonmaak. Het gaat om de eindhaltes: Noordstation, Zuidstation, Centraal Station, UZ, Heizel, Simonis, Troon, depot Haren (eindhalte L59 en L64), Kerkhof van Brussel, Hof Ten Berg, Roodebeek, Machelen, Maes, St Vincent, Delta, Naamsepoort, Schuman (L36 en L56), Transvaal, Wiener.


3) Premetrostations

In de (pre) metrostations wordt de schoonmaak trouwens zo ingericht, met evenveel mensen, dat er bijzondere aandacht is voor de contactzones en – oppervlaktes voor reizigers (handgrepen, toegangspoortjes,…).

De bestuurdersposten van de trams T3000 en T4000 zijn compleet geïsoleerd van het reizigerscompartiment door hun constructie. Enkel het spreekraampje en de gleuf voor kleingeld maken communicatie mogelijk en deze 2 opties werden afgesloten om de bestuurders te beschermen. Hetzelfde geldt voor de trams T2000.

In de drie series van voertuigen konden de deuren aan de voorkant zo dus functioneel blijven om de effectieve capaciteit niet nog eens te verlagen gezien de reeds verminderde capaciteit door de social distancing.

De situatie is anders voor oudere PCC-trams en in bussen: hun bestuurders-posten zijn niet compleet geïsoleerd, de deuren aan de voorkant werden buiten dienst gesteld en een kleine ketting verbiedt de toegang voor reizigers aan de uiteinden van de voertuigen.

Deze vraag stelt zich niet in de metro aangezien de bestuurderspost fysiek afgesloten is van het reizigerscompartiment.

In een context van versterkte quarantaine zoals die werd afgekondigd door de Nationale Veiligheidsraad, werd het openbaar vervoer als essentieel beschouwd voor de noden van de bevolking. De MIVB zet dus, net zoals de andere OV-operatoren, alles op alles om de dienstverlening zo goed mogelijk te verzekeren, in functie van het te mobiliseren personeel en rekening houdende met de te respecteren sociale afstand aan haltes, in stations en vooral ook in de voertuigen.

Momenteel wordt nagenoeg het hele MIVB-net bediend. Met een beperkte frequentie, maar het regionale net wordt helemaal bediend. Afhankelijk van het beschikbare personeel worden maar een aantal niet-essentiële lijnen (waarvan de bediening gemakkelijk kan verlopen via andere lijnen) op bepaalde dagen of op bepaalde tijdstippen niet bediend (bijvoorbeeld lijnen 33, 72, 77/76, 17), zodat de MIVB de vrijgekomen mankrachten kan verdelen over de prioritaire lijnen (bediening van ziekenhuizen en essentiële commerciële centra). Met het stijgend aantal aanwezige personeelsleden bij het rijdend personeel werd het geheel aan lijnen uitgebaat tijdens de laatste weken van de quarantaine, behalve op zondagen en feestdagen.

Het aantal ritten op het MIVB-net kende uiteraard een sterke daling: het wordt geschat op 10 à 15% van het normale niveau.

De MIVB heeft echter vastgesteld dat er op bepaalde lijnen en op bepaalde tijdstippen een “toestroom” was, waardoor de sociale afstand niet gerespecteerd kon worden tussen de reizigers en dat leidde tot spanningen tussen reizigers, tussen reizigers en personeel, maar ook en vooral tot een vermoinderd effect van de quarantainemaatregelen.

Alle communicatiemiddelen van de MIVB werden aangewend om de reizigers te sensibiliseren en hen aan te sporen tot het respecteren van de regels: spraakberichten in de stations en voertuigen, berichten op alle wachttijdsaanduiders, op de schermen in de voertuigen, op sociale media, de website, en in de app. Stickers werden op alle deuren van de voertuigen gekleefd om het maximum aantal toegelaten reizigers per voertuig aan te geven; andere stickers werden op de zitplaatsen van de bussen, trams en metro’s geplakt om visueel mee te geven waar reizigers konden plaatsnemen. Het personeel is aanwezig op het net om de reizigers te sensibiliseren en raad te geven. Deze communicatie-inspanningen werden overgenomen in de traditionele media en veel gedeeld op social media.

Operationeel gezien worden de dispatchings van de MIVB in real time geïnformeerd wanneer er teveel reizigers zijn, door het rijdend personeel. Indien nodig worden interventieploegen of de politie ter plaatse gestuurd om moeilijke situaties te beheersen.

Deze informatie wordt dagelijks geanalyseerd om het vervoersaanbod zo goed mogelijk aan te passen en mankracht in te zetten op lijnen waar een grotere vraag is, in de mate van de beschikbaarheid van het personeel en steeds rekening houdende dat het hele gewest bediend moet blijven. Een nieuwe planning van de dienstverlening werd op punt gezet sinds maandag 6 april om het aantal voertuigen met teveel reizigers te beperken en zo de social distancing in de voertuigen te garanderen.

Op het terrein werden de medewerkers van dienst Field Support (die info geeft aan reizigers en veiligheidsagenten) verdeeld over het net met dezelfde doelstelling: de social distance zoveel mogelijk doen naleven. Ze sensibiliseren de reizigers en nodigen hen indien nodig uit om van de voertuigen te stappen. Als het nodig is, bellen zij de politie op, de enige instantie die de bevoegdheid heeft om bepaalde acties te ondernemen.

In dit opzicht is de MIVB zeer tevreden over de excellente samenwerking met de politiezones. Er kwamen reeds veel patrouilles tussen, met succes. De proactieve aanwezigheid van patrouilles op gevoelige plaatsen voor dit fenomeen mag ook benadrukt worden en preventiecampagnes met MIVB/politie samen hebben ook al regelmatig tot succes geleid.

Deze maatregelen samen hebben de overbelasting op het net niet overal kunnen verhinderen, vastgesteld op sommige zeer lokale plaatsen, maar ze hebben het fenomeen zeker ingedijkt en zorgden ervoor dat een uitbating van het net voor bepaalde groepen die er essentieel gebruik van moesten maken in aanvaardbare en veilige omstandigheden kon gebeuren.

Naast de “fysieke” maatregelen die al opgesomd werden (ontoegankelijke bestuurdersposten, afschaffen van de verkoop van vervoersbewijzen aan boord van voertuigen, afschaffen van het opstappen vooraan), is schoonmaak- en beschermingsmateriaal uitgedeeld aan het personeel van de MIVB (rijdend personeel, veiligheidspersoneel, enz.) in functie van de beschikbaarheid van het materiaal (de bevoorradingsmoeilijkheden zijn er ook bij de MIVB), en de voorrangsregels (prioriteit aan personeel dat in contact komt met de reizigers en voor wie de social distance het moeilijkst is).

Het materiaal uitgedeeld aan het personeel is het volgende: desinfecterende kit (desinfecterende gel, schoonmaakspray, handschoenen), vochtige doekjes, schoonmaakdoekjes, enz.

Dit materiaal werd progressief uitgedeeld vanaf de eerste week van de maand maart. Het werd uiteraard vernieuwd naargelang het gebruik.

Sinds 9 april worden maskers aan het personeel uitgedeeld dat rechtstreeks in contact komt met de reizigers en aan de medewerkers van de MIVB voor wiens functie het niet mogelijk is om de sociale afstand te respecteren. Dan hebben we het in eerste plaats over veiligheidspersoneel dat juist over de social distancing onder reizigers moet waken en over bepaalde technici. Deze verdeling zal vervolgens uitgebreid worden over het totale MIVB-personeel.

Het is momenteel niet mogelijk om een precies cijfer te geven voor elk type materiaal dat verdeeld wordt. Dit aantal evolueert elke dag en de coronacrisis is nog niet voorbij.

Op 03/04/2020 (vooravond van de paasvakantie) lag de afwezigheidsgraad op 22,5% bij het gehele bedrijf (en 27,5% bij het rijdend en technisch personeel).

Op 14/04/2020 lag de afwezigheidsgraad van de MIVB op 16,6% voor het gehele bedrijf (22% bij het rijdend personeel, 19% bij het technisch personeel). Een tendens naar dalende afwezigheid is te merken in de daaropvolgende dagen.

Op 27 april 2020 bedraagt het afwezigheidscijfer 16,3% voor het gehele bedrijf (20% bij rijdend personeel en 17,5% bij technisch personeel).

Ter vergelijking, het afwezigheidscijfer van de MIVB vóór de crisis, eind 2019, bedroeg 8,75%.

Op dit moment wordt nagenoeg het hele MIVB-net bediend. Met een beperkte frequentie, maar het gewestelijke net wordt helemaal bediend. Afhankelijk van het beschikbare personeel worden maar een aantal niet-essentiële lijnen (waarvan de bediening gemakkelijk kan verlopen via andere lijnen) op bepaalde dagen of op bepaalde tijdstippen niet bediend (bijvoorbeeld lijnen 33, 72, 77/76, 17), zodat de MIVB de vrijgekomen mankracht kan verdelen over de prioritaire lijnen (bediening van ziekenhuizen en essentiële commerciële centra).
Met het stijgend aantal aanwezige personeelsleden bij het rijdend personeel werd het geheel aan lijnen uitgebaat tijdens de laatste weken van de quarantaine, behalve op zondagen en feestdagen.

Het personeel dat haar gewone taken niet kan uitvoeren (controlemedewerkers, lesgevers, enz.) wordt in de mate van het mogelijke voor andere taken ingezet (informatie en begeleiding van reizigers, schoonmaak van voertuigen aan eindhaltes, enz.), wat de MIVB in staat stelt om haar doelstellingen te verzekeren.

De controlemedewerkers van de MIVB zijn momenteel verdeeld over het net met als doel reizigers te informeren en te helpen en hen de bezettingsgraad in de voertuigen en de sociale afstand te laten respecteren. Ze sensibiliseren de reizigers en nodigen hen uit, indien nodig, om van de voertuigen te stappen, zonder zichzelf in gevaar te brengen.

Als het nodig is, doen ze een beroep op de politie, de enige instantie die bevoegd is om bepaalde gezagshandelingen te stellen.

Wat dit betreft is de MIVB zeer tevreden over de excellente samenwerking met de politiezones. De proactieve aanwezigheid van patrouilles op gevoelige plaatsen (overbezetting) mag ook benadrukt worden en preventiecampagnes met MIVB/politie samen hebben ook al regelmatig tot succes geleid.

Het is duidelijk dat er een financiële impact is door verminderde inkomsten (verkoop van vervoersbewijzen) en bepaalde bijkomende kosten (schoonmaak, individuele beschermingsmaterialen, enz. Bepaalde uitgaven (brandstoffen) zijn dan weer gedaald.

Het is nog te vroeg om deze impact correct te kunnen evalueren. De MIVB moet dit op langere termijn bekijken, en dat is momenteel niet mogelijk omdat we niet weten hoelang deze crisis zal aanhouden.

Een eventueel uitstel van het gratis maken van het openbaar vervoer is nog in onderzoek.

De quarantainemaatregelen zoals die door de Nationale Veiligheidsraad afgekondigd waren in het kader van de bestrijding van het coronavirus hebben een invloed op heel wat werven, en ook die van de MIVB. Het merendeel van de MIVB-werven liggen stil, met uitzondering van onderhoudswerven en herstellingen aan het net die door interne teams van de MIVB gebeuren.

Deze stilleggingen zijn verbonden met het stilleggen van werven door de nutsmaatschappijen, de afwezigheid van bevoorrading van primaire grondstoffen en de technische werkloosheid van het merendeel van de onderaannemers in de bouwsector.

Dit betreft ook de werven die verband houden met de stations Albert en Noordstation.

Het is nog te vroeg om te kunnen inschatten wat de impact zal zijn van deze stillegging op het totale project, of het nu over timing of budget gaat. De crisis is nog niet voorbij en de MIVB kan nog niet weten wanneer deze werven weer fulltime opgestart zullen kunnen worden. De heropstart zal ook rekening houden met het hernemen van andere betrokkenen (de nutsmaatschappijen, de coördinatie met andere werven in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, enz.)

De MIVB maakt op dit moment een inventaris van alle geplande werven voor de komende maanden. De bedoeling is om, zodra dat mogelijk is, de uitbreidingsprojecten verder te zetten en indien mogelijk ook de beoogde planning na te streven.

De coronacrisis heeft onvermijdelijk een impact op de levering van het nieuwe rijdend materiaal. De MIVB heeft contact gehouden met de leveranciers en haar projecten zoveel mogelijk doen vooruitgaan. Het is nog niet mogelijk om nu al te stellen hoeveel vertraging er mogelijks zal zijn op de levering.

De volgende fase van het nieuwe busplan is voorzien voor eind augustus 2020 met de nieuwe buslijn 74.

Er moeten nog meerdere aanpassingen gebeuren de komende maanden. Er was maar één werf lopende.

Deze werf zou zo snel mogelijk weer opstarten. Het is nog te vroeg om de impact van de coronacrisis op de volgende fases van het busplan in te schatten.