Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de handicap in bedrijven

Indiener(s)
Hasan Koyuncu
aan
Bernard Clerfayt, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Werk en Beroepsopleiding, Digitalisering, Plaatselijke Besturen en Dierenwelzijn (Vragen nr 856)

 
Datum ontvangst: 10/12/2021 Datum publicatie: 28/01/2022
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 21/22 Datum antwoord: 19/01/2022
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
21/12/2021 Ontvankelijk Uitgebreid Bureau van het Parlement
 
Vraag   

Het hebben van een handicap blijft een reeks uitdagingen voor de integratie op de arbeidsmarkt opleveren.

Chronische ziekte, lichamelijke problemen, cognitieve stoornissen... invaliditeit, in al haar verscheidenheid, treft 15% van de beroepsbevolking en één gezin op vier.

Toch bedraagt de arbeidsparticipatie van gehandicapten in België nog steeds 35%, tegen een Europees gemiddelde van 50%.

Hoewel vooroordelen en angsten hardnekkig zijn, is er een mentaliteitsverandering, evenals de mogelijkheden om werknemers en bedrijven te ondersteunen.

Werkgevers moeten ervan bewust worden gemaakt dat deze mensen over vaardigheden beschikken die zij op de arbeidsmarkt kunnen gebruiken en dat zij een kans moeten krijgen.

Het gebrek aan kennis over handicaps, met de daaruit voortvloeiende vooroordelen en angsten, blijft de belangrijkste belemmering voor de werkgelegenheid. Angst voor slecht aangepaste gebouwen, ook al heeft slechts een minderheid van de betrokkenen een motorische handicap waarvoor een rolstoel nodig is, maar ook bezorgdheid over langdurige afwezigheid of gebrek aan vaardigheden schriken werkgevers af.

Zou u zo vriendelijk willen zijn antwoord te geven op mijn volgende vragen:

**Welke maatregelen zijn tot dusver genomen om de indienstneming van personen met een handicap bij werkgevers en bedrijven te bevorderen?

**Kunt u mij een overzicht geven van de financiële stimulansen die er voor werkgevers bestaan?

**Wat is de arbeidsparticipatie van mensen met een handicap in ons Gewest?

**Kunt u mij het percentage over de afgelopen 3 jaar bezorgen?

 

 
 
Antwoord   

Welke maatregelen zijn er tot nu toe genomen om het in dienst nemen van mensen met een handicap bij werkgevers en bedrijven te bevorderen?

 

Momenteel ondersteunt en begeleidt de Dienst Diversiteit van Actiris werkgevers in de publieke en private sector bij de ontwikkeling van een diversiteits- en inclusiebeleid door het opstellen van een diversiteitsplan op maat. Dit diversiteitsplan richt zich op 6 prioritaire doelgroepen, waaronder personen met een beperking.

 

Ondernemingen die door Actiris worden begeleid, worden systematisch bewust gemaakt van de inclusie van mensen met een handicap door middel van verschillende acties die bedrijven kunnen nemen om mensen met een handicap binnen hun structuren aan te werven of aan het werk te houden.

 

Hieronder enkele voorbeelden :

 

- Een verklaring over diversiteit en inclusie sluiten in vacatures en vermelden dat redelijke aanpassingen kunnen worden gemaakt tijdens de wervingsprocedure en voor de indiensttreding;

 

- De beschrijving van jobaanbiedingen aanpassen door een duidelijke omschrijving van de functie en de uit te voeren taken te geven en een formulier met specifieke vaardigheden voor te stellen zodat mensen met een handicap zelf hun vaardigheden kunnen beoordelen die voor de functie vereist zijn;

 

 

 

- De in de jobaanbieding vermelde vereisten en de mogelijkheden om de functie aan te passen aan de behoeften van mensen met een handicap aan de orde stellen en aanpassen;

 

- De wervingskanalen verbreden en de vacatures sturen naar organisaties die mensen met een handicap begeleiden bij het vinden van werk en nauwe samenwerkingen aangaan met deze organisaties;

 

- Opleidings- en sensibiliseringsacties organiseren rond het thema handicap voor rekruteerders, managers en collega's;

 

- De deelname aan de nationale campagne DUO-day aanmoedigen;

 

- De online opleidingsmodule "Handicap? Denk eraan!", op het door Unia ontwikkelde eDiv-platform volgen. Deze module geeft met name een introductie tot redelijke aanpassingen.

 

- Samenwerkingen aangaan met Sociale Werkplaatsen voor dienstverlening (tuinieren, mailing, packaging, schoonmaak, etc.)

 

Om deze acties tot een goed einde te brengen, brengt de afdeling Diversiteit van Actiris bedrijven in contact met gespecialiseerde organisaties die mensen met een handicap begeleiden naar werk en hen ondersteunen om aan het werk te blijven. Actiris heeft een netwerk van meer dan 50 gespecialiseerde partners. Actiris verspreidt ook informatie en moedigt werkgevers in het bedrijfsnetwerk aan om deel te nemen aan evenementen die door deze partners worden georganiseerd, zoals jobdagen, sensibiliseringsworkshops, enz.

 

 

Werkgevers kunnen ook een beroep doen op de dienst Pool H binnen het Sociaal Overleg.

 

Het Sociaal Overleg biedt specifieke ondersteuning, in het bijzonder aan werkzoekenden met een handicap die dat wensen en voor wie de handicap een belemmering of een bijkomende moeilijkheid vormt bij het zoeken naar werk. Deze dienst maakt begeleiding op maat mogelijk, afhankelijk van de behoeften en moeilijkheden van de persoon en zijn handicap, een luisterend oor, advies, een psycho-medisch-sociaal overzicht, evenals eventuele doorverwijzing naar specifieke partners.

 

In dit kader is de hoofddoelstelling van Pool H om de tewerkstelling van mensen met erkende handicaps te vergroten, via 3 hoofdlijnen:

 

1. Bewustmaking, informatie en steun aan werkgevers:

Ø  Deelnemen aan het vergroten van het bewustzijn van werkgevers over diversiteit met een focus op handicaps

Ø  Werkgevers informeren en hen helpen bij  de stappen die ze ondernemen om mensen met een handicap in dienst te nemen (specifieke tewerkstellingssteun, goede praktijken, enz.)

2. Monitoring van vacatures door Pool H voor een betere matching:

Ø  Rekruteren voor de werkgever via zeer volledige en inclusieve vacatures door ze breed te verspreiden onder alle partnerstructuren die mensen met een handicap begeleiden bij hun beroepsinschakeling.

3. Werkgevers verbinden met het gespecialiseerde netwerk:

 

Ø  Samenwerken en ondersteunen in alle stadia van rekrutering voor een succesvolle en duurzame tewerkstelling.

 

Pool H, waarvan de implementatie in 2019 begon, is nu volledig operationeel (methodologie, documenten, tools, enz.) en werkt actief samen met de dienst Diversiteit, de Directie Werkgever en het Departement Partnerships. Pool H treedt op als deskundige en SPOC in talrijke kwesties met betrekking tot handicaps.

 

Sinds 2020 stelt het de Brusselse beschutte werkplaatsen in staat om, met Pool H, geschikte vacatures voor te bereiden voor de aanwerving van hun personeel met erkende handicaps. Deze jobaanbiedingen worden vervolgens verspreid naar een volledig netwerk van Pool H-partners (Actiris Sociaal Overleg, Bataclan, CAD De werklijn, Emino, Febrap en TI2020, Info-sourds, La Braise, Le Gué, Brailleliga, Maison des Pilifs, Saham, Sabx, Sisahm; Le Phare (FGC), VDAB en Aviq zijn geen ondersteunende structuren maar zijn partners in het Pool H-project) en kandidaten worden via Pool H aan werkgevers voorgesteld.

Kunt u mij een overzicht geven van de financiële steunmaatregelen die er bestaan voor werkgevers?

 

De inventaris van financiële steunmaatregelen voor werkgevers omvat veel informatie aangezien het landschap in België complex is. Er zijn tal van officiële erkenningen van een handicap (FOD en/of gemeenschaps- of gewestelijke organisaties: FGC, VDAB, Aviq) en de beschikbare steun is gekoppeld aan deze erkenningen en aan de woonplaats van de werkzoekende (Brussel, Vlaanderen of Wallonië).

 

Met betrekking tot het Brussels Hoofdstedelijk Gewest:

 

Ø  Activa.brussels verminderde arbeidsgeschiktheid is een maatregel die de tewerkstellingsgraad verhoogt door een vermindering toe te kennen op het nettoloon van werknemers met verminderde bekwaamheid.

Ø  Het is toegankelijk voor werkzoekenden in Brussel van 18 tot 65 jaar die werkloos zijn op de dag van hun aanvraag voor een attest of de dag voor hun indiensttreding en die hun verminderde geschiktheid hebben bewezen door middel van een attest van de bevoegde instanties ;

Ø  De volgende voorwaarden zijn van toepassing:

•        Een verminderde arbeidsgeschiktheid hebben zoals voorzien in de Activa-regelgeving

•        In dienst worden genomen met een arbeidsovereenkomst

 

Het geeft werkgevers in de privésector en bepaalde overheidsbedrijven recht op een vermindering van het nettoloon die een persoon met verminderde arbeidsgeschiktheid Activa in dienst neemt.

 

De korting op het nettoloon van de werknemer bedraagt € 750 voor de eerste 12 maanden en daarna € 600 voor de volgende 24 maanden.

 

Gelijktijdig en zoals voorzien in de gezamenlijke Algemene Beleidsverklaring van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie:

 

“Als vervanging van de inschakelingspremie van de COCOF en naar het voorbeeld van de ondersteuningspremie in het Vlaams Gewest gaat de Regering ten gunste van werkgevers een specifieke ondersteuningspremie in het leven roepen voor werknemers met een beperking.”

 

Ik heb in de scope van de evaluatie van de tewerkstellingssteun, waarvoor momenteel de openbare aanbestedingsprocedures lopen, de evaluatie van de inschakelingspremie opgenomen aangezien deze nooit eerder werd onderworpen aan een evaluatie.  

 

Mijn wens is om de prestaties van de inschakelingspremie in de individuele trajecten van werknemers met een beperking te evalueren en de sterke en zwakke punten van het systeem in te schatten om de  toekomstige gewestelijke premie te modelleren op basis van deze bevindingen en aanbevelingen.

Er is ook een specifiek luik voorzien over het "niet-gebruiken" van deze steun.

 

De inschakelingspremie beheerd door de FGC is een aan de werkgever toegekende tussenkomt in  de bezoldiging en sociale lasten om het rendementsverlies van de werknemer met een beperking te compenseren.

 

De premie is toegankelijk voor arbeidsovereenkomsten van onbepaalde duur en voor arbeidsovereenkomsten van bepaalde duur als die in totaal minstens 3 maanden duren; de premie mag niet hoger zijn dan 50% van het loon en van de door de werkgever betaalde bijdragen. De PHARE-dienst stelt, na evaluatie, het percentage van de tussenkomst vast dat gelijk is aan het rendementsverlies van de werknemer, rekening houdend met de aard van de beperking en het functieprofiel. De premie wordt vastgelegd voor maximaal één jaar en kan worden verlengd afhankelijk van het voortduren van het rendementsverlies.

 

Meer in het algemeen zal deze evaluatie de criteria moeten belichten voor het verkrijgen van tewerkstellingssteun voor werknemers met een beperking, wat een echte hefboom is voor inschakeling op de arbeidsmarkt in brede zin. In dit kader zullen de begrippen met betrekking tot rendementsverlies, aanpassingen aan werkplekken, begeleiding na indiensttreding, fiscale aftrekbaarheid worden meegenomen in de scope van de evaluatie met het oog op het vaststellen van duidelijke, transparante criteria, die door de verschillende belanghebbenden worden gedeeld. Gezien de diversiteit en de specifieke behoeften van deze doelgroep, zullen de Dienst Phare van de FGC, de vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers evenals gebruikers en de referentiedienst van Actiris bij de analyse worden betrokken.

 

Deze evaluatie zal rekening houden met de bestaande voorzieningen (FGC, Vlaamse Gemeenschap, enz.) maar ook met de oorzaken van het niet benutten van deze voorzieningen (technische en/of institutionele problemen, enz.).

 

Daarnaast zal een traject voor duurzame inschakeling voor werknemers met een beperking worden opgezet in overeenstemming met het bijbehorende project dat, samen met de minister-president, wordt ingediend bij het nationale plan voor herstel en veerkracht.

 

Dit plan heeft tot doel ondersteuningsmodules te ontwikkelen die zijn aangepast aan de specifieke behoeften, individuele trajecten en de verwerving van vaardigheden, met inbegrip van verschillende vormen van vergoedingen in aanloop naar en tijdens de tewerkstelling die zijn aangepast aan individuele trajecten en vaardigheidsbehoeften.

 

Het gaat erom persoonlijke begeleiding en advies te verstrekken teneinde de tewerkstelling van de persoon met een beperking te vergemakkelijken. Deze ondersteuning moet worden ontwikkeld op basis van de aanwezige en de te verwerven vaardigheden, passende opleidings- en bewustwordingsmodules, het type beperking en de specifieke behoeften die daarmee samenhangen, de regelingen die nodig zijn voor de realisatie van het beroepsproject. Het moet ook worden gekoppeld aan een ondersteuning op het vlak van "onderneming-kandidaat", het creëren van een gemeenschap en/of een netwerk dat kan worden gemobiliseerd en overgedragen, evenals extrapolatie en communicatie over de ins en outs van het welslagen van de duurzame inschakeling op de arbeidsmarkt.

Wat is de tewerkstellingsgraad van mensen met een handicap in ons Gewest?

 

Het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussels-Stad schat het aandeel mensen met een beperking in het Brussels Gewest op 5,4% (d.w.z. bijna 65.000 mensen), wetende dat een handicap een beperking betekent van minstens 30% van de fysieke capaciteit of van minstens 20% van de mentale capaciteit.

Verenigingen schatten nochtans dat 10% van de bevolking een beperking heeft.

 

 

Er zijn veel officiële erkenningen van een handicap in België (FOD en/of gemeenschaps- of gewestelijke organisaties: Cocof, VDAB, Aviq). Actiris heeft geen lijst van al deze erkenningen, noch van hun consolidatie. Het feit dat een werkzoekende al dan niet een erkende handicap heeft, komt vandaag niet voor in zijn Actiris-dossier, met uitzondering van kandidaten die reageren op een jobaanbieding van Pool H.

 

Actiris kan mij dus niet de door u gevraagde cijfers bezorgen.

 

De tewerkstellingsgraad van mensen met een beperking, arbeidsongeschiktheid of ziekte wordt evenwel berekend op basis van cijfers uit de Enquête naar de Arbeidskrachten.

 

Voor Brusselaars van 15 tot 64 jaar schommelt het cijfer tussen 2018 en 2020 rond de 31% en 35%.

 

 

Kan u mij zeggen hoeveel dit percentage over de afgelopen 3 jaar bedroeg?

 

Zoals voor de andere gewesten van België en zoals blijkt uit de volgende tabel, is er de laatste jaren een lichte stijging van de tewerkstellingsgraad van mensen met een handicap.  

 

 

Tabel 1. Tewerkstellingsgraad van personen (15 tot 64) met een handicap, arbeidsongeschiktheid of ziekte - België en gewesten - 2018-2020

 

2018

2019

2020

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

30,7%

32,8%

35,2%

Vlaams Gewest

44,6%

44,7%

45,0%

Waals Gewest

30,2%

34,8%

33,9%

Totaal België

38,0%

39,8%

40,0%

Bron : Statbel - EFT (berekeningen door Steunpunt Werk)