Logo Parlement Buxellois

Commission des Finances: réunion du 23 octobre 2023

14:44 § 103 → Vidéo
Partager

Présidence : M. Rachid Madrane, président.

Voorzitterschap: de heer Rachid Madrane, voorzitter.

Partager
14:44 § 105 → Vidéo
Partager

Mondelinge vraag van de heer Juan Benjumea Moreno

aan mevrouw Ans Persoons, staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevoegd voor Stedenbouw en Erfgoed, Europese en Internationale Betrekkingen, Buitenlandse Handel en Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp,

betreffende het verdrag BLEU - Oekraïne.

Question orale de M. Juan Benjumea Moreno

à Mme Ans Persoons, secrétaire d'État à la Région de Bruxelles-Capitale chargée de l'Urbanisme et du Patrimoine, des Relations européennes et internationales, du Commerce extérieur et de la Lutte contre l'incendie et l'Aide médicale urgente,

concernant le traité UEBL - Ukraine.

Partager
14:44 § 107 → Vidéo
Partager

Question orale de Mme Marie Lecocq

à Mme Ans Persoons, secrétaire d'État à la Région de Bruxelles-Capitale chargée de l'Urbanisme et du Patrimoine, des Relations européennes et internationales, du Commerce extérieur et de la Lutte contre l'incendie et l'Aide médicale urgente,

concernant le traité d'investissement belgo-luxembourgeois qui permet à des oligarques russes de réclamer des milliards de dollars US à l'Ukraine.

Mondelinge vraag van mevrouw Marie Lecocq

aan mevrouw Ans Persoons, staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevoegd voor Stedenbouw en Erfgoed, Europese en Internationale Betrekkingen, Buitenlandse Handel en Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp,

betreffende het Belgisch-Luxemburgse investeringsverdrag waardoor Russische oligarchen miljarden Amerikaanse dollars van Oekraïne kunnen eisen.

Partager
14:44 § 109 → Vidéo
Partager

De heer Juan Benjumea Moreno (Groen).- In 1996 sloten de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie (BLEU) en Oekraïne een bilateraal investeringsbeschermingsverdrag. Als fundamentele verantwoording voor het wetsontwerp en het achterliggende akkoord gaven de toenmalige bevoegde Belgische ministers aan dat dergelijke akkoorden van groot belang zijn voor de bescherming van Belgische investeerders in het buitenland en dat een bilateraal akkoord bovendien nog altijd meer garanties biedt dan een nationale investeringswet.

Met het akkoord werden onder meer het bieden van garanties voor een maximale bescherming aan de investeerder en een vergoedingsplicht bij confiscaties van eigendommen in het vooruitzicht gesteld. Dat zijn de klassiekers in een bilateraal investeringsverdrag. Een Belgische of Luxemburgse investeerder die zou menen dat Oekraïne zijn rechten heeft geschaad, kan een schadevergoeding eisen en moet na de goedkeuring van het verdrag niet langer een beroep doen op de Oekraïense justitie, maar kan gewoon bij een arbitragepanel terecht. Dat panel van juristen en hun wijze van besluitvorming moeten aan geen enkele standaard van onafhankelijke rechtspraak voldoen. Beroep tegen hun uitspraak is bovendien niet mogelijk. We hebben al meermaals voorbehoud gemaakt bij dat soort arbitrageconstructies in investeringsverdragen.

Het bilaterale investeringsverdrag tussen de BLEU en Oekraïne kwam de voorbije maanden onder de aandacht naar aanleiding van de nationalisering van de Sense Bank (voorheen Alpha Bank) door de Oekraïense overheid. Een groot deel van deze bank was in het verleden in handen van vier Russische oligarchen die vanwege hun banden met Vladimir Poetin op de sanctielijst van de EU staan.

Hun controle over de bank verliep via het nominaal in Luxemburg gevestigde ABH Holdings, waarin Aven en Fridman, twee van die oligarchen het belangrijkste aandeel hebben. De holding heeft ondertussen meegedeeld dat hij in juni formeel een arbitragezaak heeft aangespannen om een schadevergoeding van de Oekraïense overheid te eisen. Hebt u kennis genomen van de arbitragezaak? Bent u van plan iets te ondernemen? Brussel is immers ook betrokken bij het investeringsverdrag.

M. Juan Benjumea Moreno (Groen).- En 1996, l'Union économique belgo-luxembourgeoise (UEBL) et l'Ukraine ont conclu un traité bilatéral de protection des investissements.

Dès lors, un investisseur belge ou luxembourgeois qui estimerait que l'Ukraine a violé ses droits peut demander une indemnisation en s'adressant simplement à un groupe d'arbitrage. Toutefois, l'indépendance des juristes composant ce groupe ne doit pas être garantie. En outre, il n'est pas possible de faire appel de leur décision.

L'Ukraine a nationalisé la Sense Bank, historiquement aux mains d'oligarques russes, mais cette banque était contrôlée par ABH Holdings, basée au Luxembourg. La majorité de ses actions est détenue par deux oligarques russes figurant sur la liste des personnes sanctionnées par l'UE en raison de leurs liens avec Vladimir Poutine.

En conséquence, ABH Holding a officiellement déposé une demande d'arbitrage en juin afin d'obtenir une compensation du gouvernement ukrainien. En avez-vous pris connaissance ? Qu'envisagez-vous de faire ?

Partager
14:47 § 111 → Vidéo
Partager

Acht u het mogelijk dat de claim van ABH Holdings op een omvangrijke schadevergoeding wordt ingewilligd, rekening houdend met artikel 4 van het verdrag? Dat legt ook in het geval van nationalisering uit nationaal belang een schadevergoeding op. Gaat de inzet van dit instrument niet lijnrecht in tegen het beleid van de regering ten aanzien van bedrijven en individuen die de Russische aanvalsoorlog actief steunen en in veel gevallen ook meefinancieren?

Wordt het geen tijd om het bilaterale investeringsverdrag op te zeggen? Een andere zaak uit 2021 die onder dit verdrag valt, ging uit van een bedrijf zonder website dat volgens de eigen jaarrekening nog nooit een euro belasting heeft betaald in België. Destijds werd beweerd dat de bilaterale investeringsverdragen die de BLEU afsloot, investeringen van Belgische en Brusselse bedrijven moesten bevorderen, maar blijkt nu niet dat ze eerder aanleiding geven tot de oprichting van creatieve bedrijfsconstructies die de beleidsruimte van landen in gevaar brengen? Zo kan een Russische bank in dit geval via Luxemburg tegen de Oekraïense overheid procederen.

Na soortgelijke vragen in het Vlaams en het Waals Parlement bleek dat er onderhandelingen lopen over een nieuwe modeltekst. Kunt u daar wat meer over vertellen?

L'article 4 du traité impose une compensation même en cas de nationalisation. Pensez-vous qu'il soit dès lors possible d'accéder à la demande d'ABH Holdings ? Cela ne va-t-il pas à l'encontre de la politique du gouvernement à l'égard de ceux qui soutiennent activement, voire cofinancent, la guerre d'agression russe ?

N'est-il pas temps de dénoncer ces traités bilatéraux d'investissement, qui compromettent la marge de manœuvre politique des pays ?

À la suite de questions parlementaires similaires dans les autres entités, un nouveau texte serait en négociation. Pouvez-vous nous en dire plus ?

Partager
14:48 § 113 → Vidéo
Partager

Mme Marie Lecocq (Ecolo).- Ma question est fort similaire à celle de M. Benjumea Moreno parce que les mêmes éléments nous ont alertés.

Fin septembre 2023, mon collègue à la Chambre des représentants, Samuel Cogolati, a fait état, dans les colonnes du journal L’Écho, d'un traité d'investissement belgo-luxembourgeois permettant à des oligarques russes de réclamer des milliards de dollars d’indemnités à l’Ukraine.

En effet, en juillet 2023, l’Ukraine, sous le coup d’une loi martiale, a décidé de nationaliser la banque ukrainienne Sense Bank, détenue par le holding luxembourgeois ABH Holdings. Un holding derrière lequel on retrouve quatre oligarques russes comme actionnaires majoritaires, tous considérés comme des proches du président Vladimir Poutine. Ces oligarques, qui sont placés sous le régime des sanctions décidé par l’Union européenne, estiment que cette nationalisation les a privés de leurs avoirs, à savoir un investissement de plus d’un milliard de dollars annoncé par ABH Holdings.

ABH Holdings a confirmé ce 6 septembre qu’il souhaitait utiliser le traité entre l’Union économique belgo-luxembourgeoise et l’Ukraine concernant l’encouragement et la protection réciproque des investissements pour réclamer leurs investissements perdus par une procédure d'arbitrage international contre l'Ukraine, conformément à l'article 4 de ce traité. Nous parlons très souvent de cette procédure d'arbitrage international dans cette commission. C'est un des points particuliers sur lequel nous insistons dans le cadre des accords de protection des investissements.

Lorsqu'une entreprise privée active ce mécanisme, les citoyens, la société civile ou les États ne peuvent pas porter plainte. Seul un panel composé d’arbitres privés a le droit de se prononcer. Il ne s’agit en aucun cas d’un tribunal indépendant et impartial, puisque l'indépendance des avocats n'est pas un critère et qu’il n’est généralement pas possible de faire appel des décisions. Il n'existe pas de structure pour cela.

Ce traité en l'état permet donc aux entreprises belges et luxembourgeoises de contourner la justice ukrainienne en cas de préjudice présumé causé par le gouvernement ukrainien, avec une obligation d'indemnisation, même pour des raisons de sécurité et d’intérêt national. Dans notre cas, les oligarques russes comptent en profiter, et ce, aux dépens des contribuables ukrainiens, déjà lourdement pénalisés par la guerre lancée par la Russie en 2022.

Cela fait des années que nous dénonçons l’épée de Damoclès que représentent ces tribunaux privés d’arbitrage pour l’État de droit et nos démocraties. Au cours des dernières décennies, la Belgique a conclu ces traités sans en mesurer les conséquences. Rien ne prouve que ces traités encouragent réellement l'investissement, mais, comme nous le constatons aujourd'hui, ils incitent bel et bien les multinationales et holdings financiers à s’en emparer, par le biais de filiales ou de fausses boîtes postales, pour échapper à la justice nationale.

Mevrouw Marie Lecocq (Ecolo).- In juli 2023 besloot Oekraïne bij krijgswet om de Oekraïense bank Sense Bank te nationaliseren. Die bank is eigendom van de Luxemburgse holding ABH Holdings, een holding die vier Russische oligarchen die dicht bij president Poetin staan als meerderheidsaandeelhouders heeft.

ABH Holdings bevestigde op 6 september dat het een beroep wil doen op de overeenkomst tussen de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie en Oekraïne inzake de bevordering en wederzijdse bescherming van investeringen om zijn verloren investeringen terug te vorderen via een internationale arbitrageprocedure, in overeenstemming met artikel 4 van de overeenkomst.

Wanneer een privébedrijf dit mechanisme activeert, kunnen burgers, organisaties of regeringen geen klacht indienen. Alleen een groep privérechters heeft het recht om uitspraak te doen. Het gaat dus niet om een onafhankelijk en onpartijdig tribunaal, aangezien de onafhankelijkheid van de advocaten geen criterium is en het niet mogelijk is om tegen beslissingen in beroep te gaan.

We waarschuwen al jaren voor het gevaar dat particuliere tribunalen vormen voor de rechtsstaat en de democratie. Er is geen bewijs dat de investeringsovereenkomsten daadwerkelijk investeringen aanmoedigen, terwijl ze door multinationals en financiële holdings kunnen worden gebruikt om zich aan de nationale justitie te onttrekken.

Partager
14:51 § 115 → Vidéo
Partager

Avez-vous pris connaissance de cette affaire ? Des contacts ont-ils eu lieu avec la ministre des Affaires étrangères, Hadja Lahbib, à ce sujet ?

Étant donné que ces oligarques sont sous le coup de sanctions de l'Union européenne, est-il possible de les empêcher d'utiliser cet instrument juridique pour réclamer des milliards aux Ukrainiens ?

Enfin, comme je l’ai évoqué, cette polémique souligne une fois de plus les préoccupations entourant ces tribunaux privés. Connaissez-vous la date prévue pour le renouvellement de ce traité ? Si ce renouvellement a déjà eu lieu, quelles en sont les raisons ? Si, par contre, il devait être imminent, la Région de Bruxelles-Capitale envisage-t-elle de s'y opposer ?

En réponse à cette même question au Parlement wallon, le ministre-président Elio Di Rupo a mis en évidence un certain nombre de points et de critères qui entourent cet accord, notamment l'existence d'une clause d'extinction (sunset clause) qui permet de protéger les investissements pendant un temps plus long, même en cas de modification et de révision du traité.

Hebt u contact gehad met de federale minister van Buitenlandse Zaken?

Is het mogelijk om te voorkomen dat de oligarchen, die onder de EU-sancties vallen, de internationale arbitrageprocedure gebruiken?

Wanneer moet de overeenkomst worden vernieuwd? Is het gewest van plan zich daartegen te verzetten?

In het Waals Parlement wees minister-president Elio Di Rupo erop dat de overeenkomst een sunsetclausule bevat, waardoor investeringen voor een langere periode kunnen worden beschermd, zelfs bij een wijziging of herziening van de overeenkomst. Klopt dat?

Partager
14:52 § 117 → Vidéo
Partager

Mevrouw Ans Persoons, staatssecretaris.- Bilaterale investeringsverdragen (bilateral investment treaty, BIT) zijn bedoeld om investeringen te stimuleren en garanties te bieden voor de maximale bescherming van investeerders tegen onrechtmatige investeringsbelemmeringen of onteigeningen in het buitenland. Ze creëren een juridisch kader waarbinnen investeringsgeschillen kunnen worden geregeld. Indien nodig kunnen investeerders een beroep doen op internationale arbitrage.

Over de verdragen wordt onderhandeld op basis van een standaardtekst die de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie (BLEU) voorstelt. Het verdrag dat met Oekraïne gesloten werd, is gebaseerd op de oude modeltekst. Binnen België en met Luxemburg werd de voorbije jaren onderhandeld over een nieuwe modeltekst voor de BLEU-BIT's, die als basis zal dienen voor de onderhandeling van toekomstige verdragen. Daarnaast is het de bedoeling om opnieuw over bestaande akkoorden te onderhandelen op basis van de nieuwe modeltekst.

Mme Ans Persoons, secrétaire d'État.- Les traités bilatéraux d'investissement sont négociés sur la base d'un texte standard proposé par l'Union économique belgo-luxembourgeoise (UEBL). Le traité conclu avec l'Ukraine est fondé sur l'ancien modèle, mais ces dernières années, un nouveau texte de base a été négocié. Il sera appliqué pour les futurs traités et nous avons l'intention de renégocier les accords existants sur cette base.

Partager
14:54 § 119 → Vidéo
Partager

(poursuivant en français)

Le nouveau texte modèle s'inscrit dans la politique de transition de notre pays vers une approche européenne et multilatérale de la protection des investissements, comme le stipule également l'accord de gouvernement bruxellois. Il réaffirme les principes de la politique européenne réformée de protection des investissements, renforce les principes de durabilité et préconise l'extinction du mécanisme de règlement des différends fondé sur l'arbitrage.

Toutefois, le texte modèle ne sert que de base aux négociations ou aux renégociations. Cela ne peut se faire que progressivement et prendra évidemment du temps. En outre, conformément au règlement sur le droit acquis, toute nouvelle initiative de négociation est soumise à l'approbation de la Commission européenne.

En ce qui concerne le cas évoqué, la Belgique n'est pas impliquée dans la procédure, puisqu'il s'agit d'un holding luxembourgeois. Il est donc peu probable que nous puissions obtenir des informations à ce sujet, notamment en raison des clauses de confidentialité des contrats de procédure.

De manière plus générale, il serait profondément regrettable que les entreprises russes soutenant l'agression de l'Ukraine en profitent. C'est une raison de plus pour accélérer les réformes des accords de protection des investissements.

(verder in het Frans)

De nieuwe modeltekst is onderdeel van de overgang naar een Europese en multilaterale benadering van investeringsbescherming, zoals ook bepaald in het Brusselse regeerakkoord, en pleit voor de afschaffing van het arbitragemechanisme voor geschillenbeslechting.

België is niet betrokken bij de procedure waarvan sprake, aangezien het een Luxemburgse holding betreft.

Het zou zeer betreurenswaardig zijn als Russische bedrijven die de oorlog in Oekraïne steunen, voordeel zouden trekken uit de investeringsovereenkomst. Dat is een reden te meer om de hervorming te versnellen.

Partager
14:55 § 121 → Vidéo
Partager

(verder in het Nederlands)

Ik ben het met u eens dat we BLEU-akkoorden van de oude generatie waar mogelijk moeten vervangen.

In dat opzicht maak ik graag een zijsprong naar de investeringsbeschermingsovereenkomst met Vietnam die de EU in juni 2019 afsloot en die integraal deel uitmaakt van het kader dat in de partnerschaps- en samenwerkingsovereenkomst tussen de EU en Vietnam is vastgelegd. Door garanties te bieden over het recht op regulatie in het investment court system, moderniseert de investeringsbeschermingsovereenkomst de betrekkingen tussen Vietnam en de EU-lidstaten. Bovendien vervangt ze de 21 bilaterale investeringsverdragen tussen Vietnam en de EU.

Door de overeenkomst tussen de EU en Vietnam kan er een einde komen aan de overeenkomst tussen de BLEU en Vietnam, die niet meer voldoet aan de moderne aanpak van moderne investeringsbeschermingsverdragen, met onder andere de private arbitrageregeling waarnaar u verwijst. Ik hoop dan ook op de medewerking van uw fractie bij de instemmingsprocedure die het verdrag binnenkort ook in het Brussels Parlement kan doorlopen.

(poursuivant en néerlandais)

J'estime comme vous que nous devrions remplacer les anciens accords de l'UEBL.

Par exemple, l'accord de protection des investissements que l'Union européenne a conclu avec le Viêt Nam en 2019 pourrait mettre fin à l'accord entre l'UEBL et ce pays, qui n'est plus conforme à l'approche moderne des traités de protection des investissements, et au régime d'arbitrage privé. J'espère pouvoir compter sur la coopération de votre groupe pour la ratification de l'accord par le Parlement bruxellois.

Partager
14:56 § 123 → Vidéo
Partager

De heer Juan Benjumea Moreno (Groen).- Wat gebeurt er in de tussentijd, dus in afwachting van de aanpassing en inwerkingtreding van de verdragen? Hoe zal de nieuwe regeling dergelijke situaties kunnen vermijden? In dit geval gaat het om nepconstructies die via het Groothertogdom Luxemburg worden opgezet om een zaak tussen Rusland en Oekraïne te beslechten en sancties te omzeilen.

We voeren hier regelmatig discussies over handels- en investeringsverdragen. Doorgaans wordt er in het begin gezegd dat het allemaal niet zo'n vaart zal lopen en dat er geen problemen zullen opduiken. Wanneer er zich dan toch problemen voordoen, krijgen we te horen dat het verdrag verouderd is en dat het zal worden aangepast.

Nu gaat het over een Luxemburgse zaak, maar het had evengoed een Belgische zaak kunnen zijn, aangezien de Belgische wetgeving op dat punt identiek is. Wat wordt er in het werk gesteld om dergelijke problemen met toekomstige wetgeving te vermijden?

De nieuwe verdragen zullen deugdelijk moeten zijn opgesteld als het de bedoeling is dat ze de goedkeuring van de fracties krijgen.

M. Juan Benjumea Moreno (Groen).- Que se passera-t-il en attendant l'adaptation et l'entrée en vigueur des traités ? À l'avenir, comment la législation permettra-t-elle d'éviter des constructions fictives permettant notamment de détourner des sanctions ?

Les nouveaux traités devront être bien ficelés pour être approuvés par les groupes politiques.

Partager
14:58 § 125 → Vidéo
Partager

Mme Marie Lecocq (Ecolo).- Je ne paraphraserai pas la réponse de mon collègue Benjumea Moreno. Je me rallie à sa réplique, que je trouve très juste.

- Les incidents sont clos.

Mevrouw Marie Lecocq (Ecolo).- Ik sluit mij aan bij de terechte repliek van de heer Benjumea Moreno.

- De incidenten zijn gesloten.

Partager
14:58 § 129 → Vidéo
Partager

Question orale de Mme Latifa Aït Baala

à M. Rudi Vervoort, ministre-président du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale chargé du Développement territorial et de la Rénovation urbaine, du Tourisme, de la Promotion de l'image de Bruxelles et du Biculturel d'intérêt régional,

et à Mme Ans Persoons, secrétaire d'État à la Région de Bruxelles-Capitale chargée de l'Urbanisme et du Patrimoine, des Relations européennes et internationales, du Commerce extérieur et de la Lutte contre l'incendie et l'Aide médicale urgente,

concernant l'aide apportée par la Région bruxelloise au Maroc, à la suite du récent séisme.

Mondelinge vraag van mevrouw Latifa Aït Baala

aan de heer Rudi Vervoort, minister-president van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van Gewestelijk Belang,

en aan mevrouw Ans Persoons, staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevoegd voor Stedenbouw en Erfgoed, Europese en Internationale Betrekkingen, Buitenlandse Handel en Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp,

betreffende de hulp van het Brussels Gewest aan Marokko na de recente aardbeving.

Partager
14:58 § 131 → Vidéo
Partager

Mme Latifa Aït Baala (MR).- Dans la nuit du 8 au 9 septembre 2023, la province marocaine d'Al Haouz était touchée par un séisme de magnitude 7. Le bilan est désastreux. Les derniers chiffres officiels font état de 2.946 morts et d'au moins deux fois plus de blessés. Vous le savez, mais je me permets tout de même de le rappeler, la situation est très préoccupante, surtout dans les villages enclavés.

Nous sommes tous humainement touchés par cette catastrophe naturelle. Nous le sommes aussi parce que notre Région a des liens privilégiés avec le Maroc.

Madame la Secrétaire d’État, vous avez annoncé que le gouvernement bruxellois avait débloqué 180.000 euros d’aide et que chaque ministre allouerait ensuite des fonds dans le cadre de ses compétences. Par ailleurs, nombreux sont les citoyens et les associations qui, dans notre Région, ont lancé des initiatives afin de collecter du matériel d’urgence, de survie, des biens de première nécessité, etc. Une extraordinaire mobilisation citoyenne !

Quelle aide financière ou matérielle envoyez-vous sur place ? Que comprennent les 180.000 euros évoqués ? Le Maroc a-t-il accepté ces aides à ce jour ?

Des discussions avec les autorités marocaines ou de la région touchée ont-elles eu lieu ? De quelles allocations de fonds complémentaires, par compétence, parle-t-on ? Pourriez-vous en donner des exemples ?

Quelles initiatives d’urgence, coordonnées par des Bruxellois ou des associations, le gouvernement a-t-il soutenues ?

Comment la diplomatie des villes et des régions, si chère à votre gouvernement, a-t-elle pu faire avancer les choses ?

Mevrouw Latifa Aït Baala (MR).- In september 2023 vond in Marokko een verwoestende aardbeving plaats, waarbij duizenden doden en gewonden vielen. Die natuurramp heeft ons allen diep geraakt, ook omdat het Brussels Gewest een speciale band heeft met Marokko.

Mevrouw de staatssecretaris, u kondigde aan dat het Brussels Gewest 180.000 euro uittrok voor bijstand en dat alle ministers binnen hun bevoegdheden middelen zouden vrijmaken. Er waren ook talrijke burgerinitiatieven om de getroffen bevolking te hulp te schieten.

Welke financiële of materiële hulp is er naar Marokko gestuurd? Wat omvat het aangekondigde bedrag van 180.000 euro precies? Heeft Marokko die hulp aanvaard?

Was er overleg met de Marokkaanse autoriteiten? Kunt u de middelen per bevoegdheid toelichten?

Welke initiatieven van Brusselse burgers of verenigingen heeft de regering gesteund?

Heeft de diplomatie der steden en gewesten de zaken vergemakkelijkt?

Partager
15:00 § 133 → Vidéo
Partager

Mme Ans Persoons, secrétaire d’État.- L’aide humanitaire de 180.000 euros de la Région de Bruxelles-Capitale permettra à la Croix-Rouge de fournir l’aide suivante aux zones touchées par le tremblement de terre au Maroc :

- des équipements et des soins médicaux primaires ;

- des moyens de transport pour déplacer les blessés ;

- des services de distribution d’eau potable, de tentes et de couvertures ;

- un soutien en matière de santé mentale et une assistance psychologique. Le Maroc a décidé de ne pas accepter l’aide internationale, à l’exception de quelques pays dont ne fait pas partie la Belgique.

Notre aide humanitaire est attribuée à une ONG - la Croix-Rouge -, qui sera capable d’atteindre les victimes locales.

Étant donné que la Région n’a pas de contrat privilégié avec la région marocaine touchée, aucune discussion n’a eu lieu. Toutefois, une lettre de sympathie a été envoyée à notre partenaire marocain, la région de Rabat.

Chaque membre du gouvernement a contribué à cette aide humanitaire. Le ministre-président et les ministres ont chacun contribué à la hauteur de 25.000 euros. Pour ma part, en tant que secrétaire d’État chargée des Relations européennes et internationales, j’ai également contribué à la hauteur de 25.000 euros, une contribution qui provient du budget annuel de la Coopération au développement. Les autres secrétaires d’État ont chacun contribué à la hauteur de 15.000 euros.

Mevrouw Ans Persoons, staatssecretaris.- Met het bedrag van 180.000 euro zal het Rode Kruis in de getroffen zones medische zorg verlenen en zorgen voor uitrustingen, ziekenvervoer, drinkwater, tenten, dekens en psychologische bijstand.

Marokko heeft besloten om, op enkele uitzonderingen na, geen hulp van andere landen te aanvaarden. Daarom heeft het Brussels Gewest de humanitaire hulp toegekend aan het Rode Kruis. Die ngo kan de slachtoffers ter plaatse helpen.

Het Brussels Gewest heeft geen bevoorrechte band met de getroffen regio, maar wel met de regio Rabat. Naar die laatste hebben we een brief gestuurd om ons medeleven te betuigen.

De minister-president en de ministers hebben elk een bijdrage van 25.000 euro geleverd. Zelf heb ik ook 25.000 euro vrijgemaakt uit het jaarbudget voor Ontwikkelingssamenwerking. De overige staatssecretarissen hebben elk 15.000 euro bijgedragen.

Partager
15:02 § 135 → Vidéo
Partager

Mme Latifa Aït Baala (MR).- Vous avez rappelé qu'un montant de 180.000 euros avait été débloqué, mais en parlant au futur : « La Croix-Rouge permettra... ». Qu'en est-il ?

Ensuite, on sait que le Maroc n'a pas sollicité l'aide de la Belgique. Vous avez dit que chaque membre du gouvernement octroierait un montant de 25.000 euros. Quel est le montant total de cette aide ?

Mme Ans Persoons, secrétaire d'État.- Il en est allé de même pour la Turquie. Chaque ministre a pris à sa charge une partie de l'aide, qui s'élevait là aussi à 180.000 euros.

Mevrouw Latifa Aït Baala (MR).- U zegt dat het Rode Kruis voor een en ander 'zal' zorgen. Hoever staat het daarmee?

Hoeveel draagt het gewest in totaal bij?

Mevrouw Ans Persoons, staatssecretaris.- Alle regeringsleden hebben bijgedragen aan het totaalbedrag van 180.000 euro.

Partager
15:03 § 139 → Vidéo
Partager

Mme Latifa Aït Baala (MR).- Ces montants ont-ils été débloqués à ce jour ? La Croix-Rouge y a-t-elle déjà accès ?

Mme Ans Persoons, secrétaire d'État.- Je pense que c'est le cas, mais il me faut vérifier.

- L'incident est clos.

Mevrouw Latifa Aït Baala (MR).- Heeft het Rode Kruis dat bedrag al ontvangen?

Mevrouw Ans Persoons, staatssecretaris.- Dat moet ik nagaan, maar ik denk van wel.

- Het incident is gesloten.

Partager
15:06 § 147 → Vidéo
Partager

Interpellatie van mevrouw Cieltje Van Achter

tot de heer Sven Gatz, minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Financiën, Begroting, Openbaar Ambt, de Promotie van Meertaligheid en van het Imago van Brussel,

betreffende de begrotingsaanpassing 2023.

Interpellation de Mme Cieltje Van Achter

à M. Sven Gatz, ministre du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale chargé des Finances, du Budget, de la Fonction publique, de la Promotion du multilinguisme et de l'Image de Bruxelles,

concernant l'ajustement du budget 2023.

Partager
15:06 § 149 → Vidéo
Partager

Mevrouw Cieltje Van Achter (N-VA).- Eind september vernam ik via de diensten van het parlement dat er geen aanpassing gepland is voor de begroting van 2023. Dat is onaanvaardbaar, want het bemoeilijkt de parlementaire controle op de begroting aanzienlijk. Het is ook uitzonderlijk: tussen 2000 en nu werd er maar in één jaar geen begrotingsaanpassing voorgelegd aan het parlement. Voor 2010 hebben we tenminste geen eenduidige informatie gevonden. In meerdere andere jaren boog het parlement zich zelfs over twee begrotingsaanpassingen. Ook in het Vlaams Parlement en de Kamer wordt steevast een begrotingsaanpassing besproken.

Eind september ondervroeg ik u hier al over. Toen antwoordde u dat er geen begrotingsaanpassing voorgelegd hoeft te worden omdat de begroting van 2023 op koers zit. U verwijst daarvoor naar te grote provisies die in het kader van de energiecrisis werden aangelegd en naar een grote onderbenutting van andere kredieten.

Voor mij zijn dat net redenen om wel naar het parlement te stappen. Provisies moeten een invulling krijgen. Het lijkt me logisch dat het parlement zich daarover buigt. De grote onderbenutting is nog een belangrijkere reden om naar het parlement te stappen. Daaruit blijkt namelijk dat uw regering haar beleid niet uitvoert, en dat moet in het parlement worden besproken.

Wat gebeurt er met onderbenutte provisies? Vindt de uitgave niet plaats of wordt het geld ergens anders voor gebruikt? Zeker in dat laatste geval lijkt parlementaire controle me noodzakelijk.

Hoewel er volgens u geen noodzaak is om een begrotingsaanpassing te doen, sloot u niet uit dat er een technische begrotingscontrole zou kunnen plaatsvinden aan het einde van het jaar. Zowel eind vorig jaar als eerder dit jaar hanteerde u nochtans veel minder voorwaardelijke termen. Tijdens de begrotingsdebatten in de commissie Financiën zei u bijvoorbeeld stellig dat er in het eerste semester van 2023 een begrotingsaanpassing gepland was.

Mme Cieltje Van Achter (N-VA).- L’absence d’ajustement du budget complique considérablement le contrôle parlementaire du budget.

À la fin du mois de septembre, vous avez dit qu'il n'y avait pas lieu d'introduire un ajustement budgétaire parce que le budget 2023 était en bonne voie. Vous l'aviez notamment justifié par des provisions excessives opérées dans le contexte de la crise énergétique et une sous-utilisation importante d'autres crédits.

Pour moi, ce sont au contraire des raisons de rendre des comptes au Parlement. Les provisions doivent avoir une destination et l'importante sous-utilisation des crédits montre que votre gouvernement ne met pas en œuvre ses politiques !

Qu'advient-il des crédits sous-utilisés ? L'argent est-il utilisé à d'autres fins ? En ce cas, un contrôle parlementaire s'impose.

Partager
15:08 § 151 → Vidéo
Partager

Een paar maanden later zei u in uw antwoord op mijn schriftelijke vraag over de stijgende rentelasten het volgende: "Aangezien de rente sterker gestegen is dan wat verwacht werd bij de opmaak van de initiële begroting van 2023, moeten de begrotingsbehoeften voor 2023 met betrekking tot de allocaties voor het schuldbeheer absoluut opwaarts herzien worden bij de dit jaar geplande begrotingsherziening." Van de beloofde begrotingsaanpassing in het eerste semester zag u al af. Het blijft onduidelijk of u helemaal afziet van een begrotingsaanpassing in 2023.

In uw antwoord op mijn actualiteitsvraag probeerde u mij met een kluitje in het riet te sturen. Volgens de diensten van het parlement, waar ik al meermaals navraag heb gedaan, plant u geen begrotingsaanpassing.

Tijdens de plenaire vergadering van 29 september verklaarde u dat de begroting op koers lag, onder meer dankzij een "vrij grote onderbenutting". Wat zijn die onderbenuttingen? Om hoeveel geld gaat het? Worden er specifieke investeringen uitgesteld? Wat doet u met de onderbenutte provisies? Zijn de uitgaven lager, of wilt u ze doorschuiven naar andere programma's en opdrachten dan degene waarvoor de provisie diende? In dat tweede geval moet u de zaak zeker voorleggen aan het parlement.

Wanneer vond de laatste begrotingscontrole plaats? Waar zaten toen de voornaamste onder- en overschattingen, zowel in de middelen- als in de uitgavenbegroting?

Legt u dit jaar, zoals u dat de vorige jaren steeds gedaan hebt, een begrotingsaanpassing voor aan het parlement, in de vorm van afzonderlijke ontwerpen van ordonnantie? Ik bedoel meer in het bijzonder een behoorlijke begrotingsaanpassing, niet iets wat u doorschuift naar de begroting van 2024.

Quelles sont ces sous-utilisations ? De quels montants s'agit-il ? Des investissements spécifiques sont-ils reportés ?

Quand le dernier contrôle budgétaire a-t-il eu lieu ? Où se trouvaient alors les principales erreurs d'estimation dans le budget des recettes et dans celui des dépenses ?

Soumettez-vous cette année un ajustement budgétaire au Parlement, comme vous l'avez fait les années précédentes, sous la forme de projets d'ordonnances distincts ? Je parle d'un véritable ajustement budgétaire, et non d'une mesure que vous reporterez sur le budget 2024.

Partager
15:10 § 153 → Vidéo
Partager

Ik heb het Rekenhof een vraag gesteld over begrotingsaanpassingen. Het antwoord luidde dat het monitoringcomité in zijn advies van deze zomer een begrotingsaanpassing had bevolen. Wat is uw kijk op dat rapport, nu u geen begrotingsaanpassing zult doorvoeren? Hoe verklaart u dat er volgens uw onderzoek geen aanpassing nodig is, terwijl het monitoringcomité zegt van wel?

Wat is de stand van zaken in de door u aangekondigde hervorming van de Organieke Ordonnantie van 23 februari 2006 houdende de bepalingen die van toepassing zijn op de begroting, de boekhouding en de controle (OOBBC)? Baseert u zich op de Vlaamse of op de federale wetgeving? Bij die andere beleidsniveaus wordt steeds een begrotingsaanpassing ingediend.

Het gebrek aan begrotingsaanpassing is een zoveelste voorbeeld van hoe het democratische toezicht op de besteding van ons belastinggeld wordt bemoeilijkt. Het is al jarenlang de gewoonte om de rekeningen veel te laat voor te leggen aan het parlement. Dat is in strijd met de wetgeving. Ook hierover wordt geen debat ten gronde gevoerd, noch wordt het Rekenhof uitgenodigd om zijn rapport toe te lichten. Het parlement moet zich daarover bezinnen. Het zou nuttig zijn om het Rekenhof uit te nodigen voor een uiteenzetting over zijn rapporten over Brussel.

Zult u dit jaar de rekeningen van 2022 gelijktijdig met de begroting van 2024 voorleggen aan het parlement, overeenkomstig de Brusselse organieke wetgeving?

Selon votre analyse, il ne faudrait pas d'ajustement budgétaire alors que, dans son avis de cet été, le Comité de monitoring l'a demandé.

Où en est la réforme de l'ordonnance organique du 23 février 2006 portant les dispositions applicables au budget, à la comptabilité et au contrôle que vous avez annoncée ? Vous basez-vous sur la législation flamande ou fédérale ? À ces autres niveaux de pouvoir, il y a toujours un ajustement budgétaire.

L'absence d'ajustement budgétaire est un nouvel exemple de l'entrave au contrôle démocratique de l'utilisation de l'argent des contribuables. Il faut présenter les comptes plus tôt au Parlement et y inviter la Cour des comptes à expliquer ses rapports concernant Bruxelles.

Soumettrez-vous les comptes 2022 au Parlement en même temps que le budget 2024, conformément à la réglementation bruxelloise ?

Partager
15:13 § 155 → Vidéo
Partager

De heer Sven Gatz, minister.- De onderbenuttingen waarover eerder sprake in het parlement betreffen vooral de provisies van opdracht 6. Ik kan vandaag meedelen dat de volgende bedragen beschikbaar zijn met betrekking tot de volgende provisies.

Voor de provisie ten behoeve van de indexsprong met betrekking tot personeelskredieten is nog 34 miljoen euro beschikbaar.

De provisie voor interne energiemaatregelen, die we genomen hadden om de MIVB, Net Brussel en nog enkele andere diensten te ondersteunen, bedraagt nog 35 miljoen euro.

De provisie voor Oekraïne, ten bedrage van 50 miljoen euro, is volledig benut.

Met betrekking tot de provisie voor externe energiemaatregelen, die verband houdt met steun aan bedrijven en particulieren, is 12 miljoen euro beschikbaar. De geraamde onderbenutting van de middelen die al werden toegekend, bedraagt nog eens 85 miljoen euro. Die provisie is dus behoorlijk overschat en er hebben relatief weinig bedrijven gevraagd om er een beroep op te doen.

Als we deze bedragen optellen, komen we aan een globale marge van 166 miljoen euro. Dat is voorlopig het goede nieuws, want het betekent dat de uitvoering van de begroting op koers zit en er nog een zekere marge is.

Elk jaar doen er zich al dan niet opzettelijk vertragingen voor met betrekking tot strategische investeringen. Zo zijn er vertragingen inzake de renovatie van de tunnels. Het gaat meer in het bijzonder om de Wetstraattunnel en de Belliardtunnel. Daarmee gaat een bedrag van 15 miljoen euro gepaard.

M. Sven Gatz, ministre.- La sous-utilisation des provisions concerne principalement la mission 6. Il reste 34 millions d'euros de provision pour le saut d'index concernant les crédits de personnel, 35 millions d'euros de provision pour les mesures énergétiques au bénéfice d'organismes publics, et 12 millions d'euros de provision pour les mesures énergétiques au bénéfice des particuliers et des entreprises.

Par ailleurs, la sous-utilisation estimée des fonds déjà alloués s'élève à 85 millions d'euros. Nous disposons donc d'une marge globale de 166 millions d'euros, ce qui témoigne d'un budget en bonne voie.

Chaque année, il y a des retards dans les investissements stratégiques. La marge budgétaire dégagée par ces retards est de 15 millions d'euros dans la rénovation des tunnels Loi et Belliard, de 47 millions d'euros dans la construction de la ligne 3 du métro et de 22 millions d'euros dans l'aménagement de lignes de tram et l'achat de trams.

Partager
15:15 § 157 → Vidéo
Partager

Daarnaast zijn er ook vertragingen met betrekking tot de aanleg van metro 3 ten belope van 47 miljoen. De vertraging heeft voornamelijk te maken met de uitbreiding van de metrolijn tussen het Noordstation en Bordet, die 25 miljoen euro bedraagt. Voor de uitbreiding van het tramaanbod doen er zich ook vertragingen voor bij de aanleg van tramlijnen en de aankoop van trams. Daardoor werd een bedrag van in totaal 22 miljoen euro nog niet uitgegeven.

De budgettaire marge die ontstaan is door vertragingen inzake de metro en trams, wordt gebruikt voor de aankoop van een terrein voor remises. Die aankoop kost 58 miljoen euro. Dit jaar hadden we immers de kans om een groot terrein te kopen in Anderlecht, op het Klein Eiland. Het kan dienen voor de bouw van remises voor trams en bussen. In vergelijking met andere terreinen die de MIVB op het oog had, biedt de grootte van het terrein het voordeel dat er niet ondergronds gebouwd hoeft te worden, waardoor er kan worden bespaard op de bouwkosten.

Daarnaast vond de laatste begrotingscontrole plaats in april 2023, waarbij een volledige interne begrotingscontrole werd uitgevoerd. In augustus 2023 vond er een administratieve controle plaats ter voorbereiding van de vergadering met Standard & Poor's en van de begrotingsbesprekingen voor het jaar 2024.

Over een aantal onder- en overschattingen werd nog geen beslissing genomen. Het gaat om een eventuele bijstelling voor de dienstencheques van 25 miljoen euro. De vraag is of het groeipercentage van de dienstencheques zich voltrekt. Ik verwijs ook naar een bijstelling voor het pensioenfonds van Ethias ten bedrage van 13 miljoen euro, en we houden een marge aan voor de intrestlasten van 10 miljoen euro.

In de ontvangsten verwachten we een daling van de dotaties in het kader van de Bijzondere Financieringswet van 60 miljoen euro als gevolg van een lagere inflatie. Een lagere inflatie is dus soms in het algemeen een goede zaak, maar niet altijd voor dotaties op korte termijn. Die lagere inflatie wordt deels gecompenseerd door een stijging van ruim 15 miljoen van de ontvangsten voor het Brussels Gewest via de personenbelasting dankzij een hogere afrekening van voorgaande jaren.

Verder dienen we door een algemene afkoeling van de vastgoedmarkt rekening te houden met tegenvallende inkomsten bij de registratierechten, die dit ogenblik 15% lager liggen dan in dezelfde periode vorig jaar.

We mogen wel een bijkomende federale ontvangst van 26 miljoen euro verwachten voor de opvang van migranten. Daarover heeft de Brusselse regering zes maanden geleden een akkoord bereikt met de federale overheid.

Sur la marge budgétaire dégagée par les retards dans les travaux du métro et du tram, 58 millions d'euros seront utilisés pour l'achat d'un grand terrain pour construire un dépôt de bus et de trams.

Lors du dernier contrôle budgétaire, en avril 2023, un contrôle budgétaire interne complet a été réalisé, et en août, un contrôle administratif a été effectué en préparation de la réunion avec Standard & Poor's et des discussions budgétaires pour l'année 2024.

Aucune décision n'a encore été prise par rapport à plusieurs mauvaises estimations, mais il est question d'un ajustement de 25 millions d'euros pour les titres-services et de 13 millions d'euros pour le fonds de pension d'Ethias et de conserver une marge de 10 millions d'euros pour les charges d'intérêt.

En ce qui concerne les recettes, nous attendons une diminution de 60 millions d'euros des dotations dans le cadre de la loi spéciale de financement, en raison d'une inflation moins importante. Cette diminution est en partie compensée par une augmentation de 15 millions d'euros des recettes régionales de l'impôt des personnes physiques grâce à un règlement plus élevé que les années précédentes.

À cause de la régression du marché immobilier, nous percevrons moins de droits d’enregistrement.

En revanche, nous recevrons 26 millions d'euros supplémentaires du gouvernement fédéral pour l'accueil des migrants.

Partager
15:18 § 159 → Vidéo
Partager

De regering heeft beslist om, in tegenstelling tot vorig jaar, geen politieke begrotingsaanpassing voor te leggen aan het parlement. Dat is enerzijds te verklaren door de onzekerheid van meerdere macro-economische parameters, waarvan ik er enkele heb aangehaald, en anderzijds door de wens om een geconsolideerd beeld te krijgen van de begroting voor 2024. We zitten nog steeds in een crisisperiode, waardoor de parameters niet altijd goed te kwantificeren zijn. Op het moment van de eventuele aanpassing waren er nog veel onbekende factoren.

Daarom leek het ons redelijker om in afwachting van een nauwgezette evaluatie in het voorjaar de begrotingsaanpassing uit te stellen. De uitvoering wordt continu gemonitord. Momenteel zijn we bezig met de omzetting van het politieke akkoord van de begroting voor 2024 in de administratieve documenten voor het parlement. Die zullen tijdig bezorgd worden, zoals altijd. Indien nodig kan er een technische begrotingsaanpassing overwogen worden.

Wat het advies van het Rekenhof betreft, bepaalt artikel 30 dat indien het onderzoek van de begroting op basis van de begrotingsdoelstellingen leidt tot de indiening van een begrotingsaanpassing bij het parlement, het Rekenhof zijn opmerkingen bezorgt aan het parlement. Tot op heden heeft het begrotingsonderzoek niet geleid tot een formele begrotingsaanpassing.

Wat uw laatste vraag betreft, ligt de hervorming van de organieke ordonnantie op schema. Het ontwerp van ordonnantie werd in eerste lezing goedgekeurd op 13 juli en ligt nu bij de Raad van State voor advies. Zodra het advies bekend is, voeren we de vereiste aanpassingen door. Daarna wordt het ontwerp voorgesteld in het parlement. Dat zal waarschijnlijk begin volgend jaar gebeuren.

Le gouvernement a décidé de ne pas soumettre d'ajustement budgétaire au Parlement étant donné l'incertitude de plusieurs paramètres macroéconomiques et la volonté de disposer d'une image consolidée du budget 2024.

Nous sommes en train de transposer les accords politiques du budget 2024 en documents administratifs qui seront remis dans les temps au parlement. Si nécessaire, un ajustement budgétaire technique pourra être envisagé.

En ce qui concerne l'avis de la Cour des comptes, l'article 30 stipule que si l'examen du budget sur la base des objectifs budgétaires conduit à la présentation d'un ajustement budgétaire au Parlement, la Cour des Comptes soumet ses observations au Parlement. Mais à ce jour, l'examen du budget n'a pas donné lieu à un ajustement budgétaire formel.

Approuvée en première lecture en juillet, la réforme de l'ordonnance organique portant les dispositions applicables au budget, à la comptabilité et au contrôle est soumise pour avis au Conseil d'État. Elle sera probablement présentée au Parlement au début de 2024.

Partager
15:20 § 161 → Vidéo
Partager

Mevrouw Cieltje Van Achter (N-VA).- Ik begrijp gewoon niet waarom u geen technische begrotingsaanpassing voorlegt aan het parlement. In de oorspronkelijke begroting, die de N-VA niet heeft goedgekeurd, maar de meerderheid wel, hebben grote wijzigingen en verschuivingen plaatsgevonden. De dotatiedaling met 60 miljoen euro en de afkoeling van de vastgoedmarkt, waardoor de inkomsten 15% lager liggen, zijn grote wijzigingen aan de ontvangsten. Ook aan de uitgaven verandert er heel wat.

Ik vraag op zijn minst een democratisch, open en transparant debat over de begroting van 2023. U beschikt over de cijfers, dus waarom kiest u niet voor transparantie?

De rekeningen van 2023 zullen immers pas in de volgende regeerperiode worden besproken. We weten niet of u en ik hier dan nog zijn. Er vindt in deze regeerperiode dus geen enkele parlementaire controle meer plaats van de begroting van 2023 als een nieuw verkozen parlement zich er pas in 2025 over zal buigen. Dat lijkt me niet wenselijk. Het is logisch dat we in het parlement een debat ten gronde voeren over uitgestelde en vertraagde projecten.

Ik hoor dat u nog een kleine opening laat. Misschien zou u toch nog een technische aanpassing indienen. Ik verzoek u om dat te doen, want zo'n aanpassing is noodzakelijk en nuttig. Van de minister van Begroting wordt bovendien verwacht dat hij zijn werk doet door te debatteren in het parlement. Nu schotelt u ons een aantal cijfers voor, maar uit de grootteorde van die cijfers blijkt dat ze behoorlijk veel om het lijf hebben. Des te meer ben ik daarom overtuigd van de noodzaak van een degelijk debat over een technische begrotingsaanpassing. Het kan niet de bedoeling zijn dat u en ik hier wat discussiëren en andere parlementsleden enkel het verslag nog kunnen nalezen. Dat is niet ernstig. Ik zal dan ook een motie indienen.

Mme Cieltje Van Achter (N-VA).- Pourquoi ne présentez-vous pas un ajustement budgétaire technique au Parlement ? Vos chiffres indiquent d'importants changements par rapport au budget initial, dans les recettes comme dans les dépenses. Je demande un débat démocratique, ouvert et transparent sur le budget 2023.

Les comptes de 2023 ne feront l'objet d'un contrôle parlementaire que lors de la prochaine législature, et nous ne savons pas si nous serons encore là. Il serait logique que ce Parlement débatte des projets retardés et différés.

La possibilité que vous introduisiez un ajustement technique est une petite ouverture. Vu l'ordre de grandeur des chiffres cités, un débat sur un ajustement budgétaire technique s'impose, impliquant tous les parlementaires. C'est pourquoi je vais déposer un ordre du jour.

Partager
15:23 § 163 → Vidéo
Partager

Moties - Indiening

De voorzitter.- Naar aanleiding van de interpellatie, wordt een gemotiveerde motie door mevrouw Cieltje Van Achter aangekondigd.

Twee moties werden ingediend:

- een gemotiveerde motie werd ingediend door mevrouw Cieltje Van Achter, de heren Mathias Vanden Borre en Gilles Verstraeten (zie bijlage).

- een eenvoudige motie wordt door de heer Guy Vanhengel voorgesteld.

Ordres du jour - Dépôt

M. le président.- En conclusion de l’interpellation, le dépôt d’un ordre du jour motivé est annoncé par Mme Cieltje Van Achter.

Deux ordres du jour ont été déposés :

- Un ordre du jour motivé a été déposé Mme Cieltje Van Achter, MM. Mathias Vanden Borre et Gilles Verstraeten (voir annexe).

- Un ordre du jour pur et simple est proposé par M. Guy Vanhengel.

Partager
15:23 § 165 → Vidéo
Partager

Question orale de M. Emmanuel De Bock

à M. Sven Gatz, ministre du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale chargé des Finances, du Budget, de la Fonction publique, de la Promotion du multilinguisme et de l'Image de Bruxelles,

concernant le « refroidissement » du marché immobilier résidentiel et son impact sur les recettes provenant des droits d’enregistrement.

Mondelinge vraag van de heer Emmanuel De Bock

aan de heer Sven Gatz, minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Financiën, Begroting, Openbaar Ambt, de Promotie van Meertaligheid en van het Imago van Brussel,

betreffende de 'afkoeling' van de woningmarkt en de gevolgen daarvan voor de inkomsten uit registratierechten.

Partager
15:23 § 167 → Vidéo
Partager

M. Emmanuel De Bock (DéFI).- Après avoir maintenu leurs taux d’intérêt directeurs à un niveau historiquement bas tout au long de la période 2015-2021, les principales banques centrales ont entamé durant l’été 2022 un cycle de resserrement monétaire afin de juguler l’inflation.

Ces institutions monétaires ont ainsi progressivement rehaussé leurs taux de manière à restreindre l’accès au crédit et à faire ainsi baisser la demande agrégée. La Banque centrale européenne (BCE) a relevé ses taux de référence à dix reprises au cours des quatorze derniers mois, entre juillet 2022 et septembre 2023.

Lors de sa dernière réunion, le 14 septembre 2023, le conseil des gouverneurs de l’institution a encore décidé d’augmenter ses trois taux directeurs de 25 points de base pour les porter dans une fourchette comprise entre 4 % et 4,75 %, soit un niveau particulièrement élevé qui n’avait jamais été atteint depuis l’introduction de la monnaie unique en 1999.

Le processus de resserrement monétaire entamé par les banques centrales a entraîné une remontée rapide des taux d’intérêt pratiqués par les banques commerciales sur les différents types de crédit, et notamment sur les crédits hypothécaires. Ainsi, alors que les ménages désireux de contracter un emprunt hypothécaire pour financer l’achat d’un logement avaient pu bénéficier de conditions de crédit particulièrement avantageuses entre 2015 et 2021, le « loyer de l’argent » a considérablement augmenté depuis le début de l’année 2022.

Selon le baromètre d’Immotheker Finotheker, le taux fixe moyen pratiqué par les banques belges pour les crédits hypothécaires sur vingt ans a presque triplé en l’espace de vingt mois, passant de 1,2 % en janvier 2022 à 3,5 % en septembre 2023. Ainsi que l’ont montré les statistiques récemment publiées par la Fédération du notariat (Fednot), Statbel et plusieurs banques, la remontée des taux d’intérêt enregistrée depuis l’été 2022 a eu pour effet d'entraîner une baisse du nombre de prêts hypothécaires octroyés, une diminution du nombre de transactions immobilières et une stagnation des prix de vente des logements dans chacune des trois Régions du pays. De toute évidence, ce ralentissement de l’activité sur le marché immobilier résidentiel devrait avoir un impact négatif sur le montant des recettes fiscales provenant des droits d’enregistrement sur les ventes de biens immobiliers.

Rappelons à cet égard que le législateur régional bruxellois a récemment procédé à une révision du régime de l’abattement des droits d’enregistrement pour l’acquisition de l’habitation propre et unique. Dans le cadre de cette petite réforme fiscale entrée en vigueur le 1er avril 2023, le montant de l’abattement a été porté à 200.000 euros, contre 175.000 euros précédemment. En clair, les ménages qui acquièrent leur habitation propre et unique ne doivent désormais plus acquitter de droits d’enregistrement sur la première tranche de 200.000 euros du prix d’achat, ce qui représente une réduction fiscale de 25.000 euros.

De heer Emmanuel De Bock (DéFI).- Na jaren van lage rentes begonnen de voornaamste centrale banken vanaf de zomer van 2022 de rente stapsgewijs weer op te trekken om de inflatie omlaag te krijgen. Inmiddels heeft de rente in Europa het hoogste peil sinds de invoering van de euro bereikt.

Daardoor zijn hypotheekleningen op korte termijn behoorlijk duurder geworden. Sommigen spreken zelfs van een verdrievoudiging van de kosten over een periode van twintig maanden. Dat leidde tot een daling van het aantal hypotheekleningen en vastgoedtransacties en tot stagnerende vastgoedprijzen in het hele land. Minder vastgoedtransacties betekent ook minder registratierechten en bijgevolg minder belastinginkomsten.

Daar komt nog bij dat het bedrag waarvoor het abattement op de registratierechten geldt in Brussel, vanaf 1 april 2023 werd opgetrokken van 175.000 tot 200.000 euro. Dat komt neer op een belastingvoordeel van 25.000 euro.

Partager
15:26 § 169 → Vidéo
Partager

En outre, le prix de vente maximal au-delà duquel l’abattement ne peut pas être octroyé a été rehaussé à 600.000 euros, contre 500.000 euros précédemment. Le législateur régional a également introduit un abattement complémentaire en cas d’amélioration de la performance énergétique du logement. L’abattement peut dorénavant être majoré de 25.000 euros par saut de classe de performance énergétique des bâtiments (PEB), pour autant que la rénovation projetée permette de réaliser un saut de minimum deux classes.

Pourriez-vous nous dresser un bilan de l’activité sur le marché immobilier résidentiel bruxellois durant les neuf premiers mois de l’année 2023 ? Pouvez-vous nous confirmer que le nombre de transactions immobilières enregistrées a considérablement baissé par rapport aux trois premiers trimestres de 2022 ? Dans l’affirmative, quel impact ce refroidissement du marché immobilier a-t-il eu sur le montant des recettes fiscales provenant des droits d’enregistrement sur les ventes de biens immeubles et sur les constitutions d’hypothèques ?

Pourriez-vous nous indiquer le nombre de ménages qui ont bénéficié de l’abattement des droits d’enregistrement pour l’acquisition de leur habitation propre et unique au cours du premier trimestre 2023, selon l’ancien régime, et des deuxième et troisième trimestres 2023, selon le nouveau régime ?

Avez-vous déjà procédé à une première évaluation du nouveau régime de l’abattement entré en vigueur le 1er avril dernier ? Selon les retours des notaires, le nouveau régime répond-il bien aux attentes des primo-acquéreurs bruxellois ?

Combien de ménages ont-ils déjà demandé l’application de l’abattement complémentaire pour cause de rénovation énergétique ?

Combien de ménages primo-acquérants ont-ils déjà pu bénéficier de l’abattement pour l’achat d’un logement dont le prix se situait dans une fourchette comprise entre 500.000 et 600.000 euros ?

Bovendien werden er nog andere versoepelingen en uitbreidingen van het abattement doorgevoerd.

Kunt u ons een overzicht geven van de activiteit op de Brusselse residentiële vastgoedmarkt tijdens de eerste negen maanden van 2023? Bevestigt u dat het aantal vastgoedtransacties aanzienlijk is gedaald in vergelijking met dezelfde periode in 2022? Zo ja, welke impact heeft die afkoeling gehad op de belastinginkomsten uit registratierechten?

Hoeveel huishoudens genoten in het eerste kwartaal van 2023 het abattement volgens het oude stelsel? Hoeveel genoten het abattement in het tweede en derde kwartaal van 2023, onder het nieuwe systeem?

Hebt u al een eerste evaluatie gemaakt van de nieuwe regeling inzake abattementen? Voldoet het nieuwe systeem volgens de feedback van notarissen aan de verwachtingen van Brusselaars die een eerste woning aankopen?

Hoeveel huishoudens hebben al een aanvraag ingediend voor het uitgebreide abattement voor energierenovatie?

Hoeveel abattementen werden er toegekend voor de aankoop van een woning met een prijs tussen 500.000 en 600.000 euro?

Partager
15:28 § 171 → Vidéo
Partager

M. Sven Gatz, ministre.- La hausse des taux d'intérêt affecte en effet le marché immobilier. Le nombre de transactions immobilières - compromis, actes, donations, hypothèques - diminue considérablement et les biens se vendent moins vite. J’y reviens.

Pour l’instant, les prix ne baissent pas de manière spectaculaire, mais des disparités apparaissent selon le type de maison. Selon Statbel, à Bruxelles et malgré l’inflation, le prix médian des maisons avec deux ou trois façades a baissé de 1 % durant le premier semestre 2023 par rapport au premier semestre 2022. En revanche, les maisons quatre façades sont devenues 22 % moins chères. Précisons tout de même que de telles maisons ne se vendent que très rarement à Bruxelles : on ne compte ainsi que 61 transactions de ce type au cours du premier semestre.

Seuls les appartements sont devenus légèrement plus chers à Bruxelles ce premier semestre : + 2 %, soit bien moins que les années précédentes. Le prix médian était de 255.000 euros, contre 250.000 euros l'année dernière. Le prix moyen s’élève aujourd’hui à 285.000 euros. Pour les maisons mitoyennes, hors nouvelles constructions, le prix médian était de 480.000 euros, contre 485.000 euros l'année dernière. La Région de Bruxelles-Capitale reste toutefois la Région la plus chère pour tous les types de logements.

Dans les grandes lignes, les constats de Statbel correspondent à ceux du baromètre des notaires. À ce sujet, les notaires se basent sur le prix moyen, alors que Statbel utilise le prix médian en filtrant les nouvelles constructions. Outre le fait que les prix ont cessé d'augmenter pour la première fois depuis des années et qu’une tendance à la baisse se dessine pour les biens les plus énergivores, on constate surtout une forte diminution au niveau du volume des transactions immobilières.

Les éléments de réponse suivants proviennent du SPF Finances et portent sur les trois premiers trimestres de 2023. De janvier à fin septembre de cette année, on compte 18.950 transactions immobilières, dont 8.424 concernent des habitations et 10.526 d’autres types de biens.

De heer Sven Gatz, minister.- Door de stijgende rente is het aantal vastgoedtransacties inderdaad afgenomen.

Uit de cijfers van Statbel blijkt dat de vastgoedprijzen in Brussel redelijk stabiel bleven tijdens het eerste semester van 2023, maar er zijn grote verschillen afhankelijk van het type woning. Zo staan de prijzen van vrijstaande woningen (-22%) veel meer onder druk dan die van andere soorten huizen (-1%), maar er werden tijdens het eerste semester slechts 61 vrijstaande woningen verkocht in het Brussels Gewest. De prijzen van appartementen in Brussel stegen nog steeds (+2%), maar wel minder snel dan de voorgaande jaren. Voor alle categorieën van woningen blijft Brussel echter het duurste gewest van het land.

In grote lijnen komen de cijfers van Statbel overeen met die van de notarissen. Die laatste zijn gebaseerd op de gemiddelde prijs, terwijl Statbel uitgaat van de mediaan en geen rekening houdt met nieuwbouwwoningen.

Los van de prijsontwikkelingen merken we vooral ook dat er aanzienlijk minder transacties zijn. Volgens de FOD Financiën vonden er in de eerste negen maanden van 2023 18.950 vastgoedtransacties plaats, waarvan er 8.424 betrekking hadden op woningen.

Partager
15:30 § 173 → Vidéo
Partager

En 2022, pour la même période, on comptait pas moins de 24.104 transactions immobilières, dont 10.418 pour des habitations et 13.686 pour d'autres types de biens. Les transactions immobilières diminuent donc de plus de 20 % et ne concernent pas uniquement le marché résidentiel.

Précisons que les chiffres sont classés par date de l’acte et que les données afférentes au mois de septembre 2023 sont potentiellement non définitives, et pourraient être légèrement revues à la hausse lors d’une extraction ultérieure.

En ce qui concerne le nombre d’abattements des droits d’enregistrement pour l’acquisition de l’habitation propre et unique, on dénombre :

- 1.359 abattements « ancien régime » durant le premier trimestre ;

- 2.010 abattements « nouveau régime » durant le deuxième trimestre, dont 144 abattements complémentaires pour cause de rénovation énergétique ;

- 1.823 abattements « nouveau régime » durant le troisième trimestre, dont 157 abattements complémentaires pour cause de rénovation énergétique.

Enfin, pour l’achat d’un logement dont le prix se situe entre 500.000 et 600.000 euros, 96 abattements ont été accordés durant le deuxième trimestre et 105 durant le troisième trimestre, sans que soit précisé si ce nombre comprend un abattement complémentaire. Mais, comme vous le savez, ce montant n'est pas très élevé.

Certains acquéreurs ont probablement ajourné leur achat pour bénéficier de l'abattement majoré à partir du 1er avril 2023, mais comme le refroidissement est assez général, ce sont principalement les taux d'intérêt élevés qui ralentissent l'élan d'achat.

Celui qui contracte aujourd'hui un prêt hypothécaire est en effet confronté à des coûts d'intérêt beaucoup plus élevés que les années précédentes. Le taux d'intérêt d'un prêt fixe de 20 ans était de 1,3 % il y a deux ans, contre 3,6 % aujourd'hui. Sur une base mensuelle, cela représente une charge financière supplémentaire de 275 euros pour un prêt de 250.000 euros.

In dezelfde periode van 2022 waren er 24.104 transacties, waarvan er 10.418 betrekking hadden op woningen. Het aantal vastgoedtransacties daalde dus met meer dan 20%.

Voorts werden er in het eerste kwartaal van 2023 1.359 abattementen volgens het oude systeem toegekend. Tijdens het tweede kwartaal werden er 2.010 abattementen volgens het nieuwe stelsel toegepast, waarvan 144 aanvullende abattementen voor energierenovaties. In het derde kwartaal werden er 1.823 abattementen toegestaan, waarvan 157 voor energierenovaties.

Tijdens het tweede kwartaal werden er 96 abattementen toegekend voor woningen met een aankoopprijs tussen 500.000 en 600.000 euro en tijdens het derde kwartaal 105. Het gaat dus niet om veel woningen.

De afkoeling van de vastgoedmarkt is grotendeels te wijten aan de stijgende rentetarieven. Wie nu een hypotheeklening van 250.000 euro aangaat, betaalt daar maandelijks bijna 300 euro meer voor in vergelijking met twee jaar geleden.

Partager
15:32 § 175 → Vidéo
Partager

Ce refroidissement du marché immobilier influence évidemment nos recettes provenant des droits d'enregistrement sur les ventes. Sur les dix premiers mois, nous avons perçu 490 millions d’euros de droits, contre 577 millions d'euros l’année dernière à la même période, soit une baisse de 15 %. Au niveau des droits d’enregistrement sur les constitutions d’hypothèques, nous devrions percevoir cette année 30 millions d’euros, contre 38,3 millions l’année dernière, soit une diminution de 22 %.

Certains diront qu'il faut augmenter les taux d'imposition pour maintenir le niveau de nos recettes fiscales. Cela ne me semble pas approprié, le pouvoir d’achat des acheteurs étant aussi sous pression. Avant tout, nous devons aujourd’hui nous rappeler que les arbres ne montent pas jusqu'au ciel et que le marché de l'immobilier connaît, lui aussi, des périodes de haute conjoncture et des périodes de croissance plus lente.

Daardoor liepen onze inkomsten uit registratierechten op de verkoop van vastgoed terug van 577 miljoen euro tijdens de eerste tien maanden van 2022 tot 490 miljoen euro in 2023. De registratierechten op hypotheekleningen zullen dit jaar ongeveer 30 miljoen euro opleveren tegenover 38,3 miljoen euro in 2022.

Het lijkt me geen goed idee om de belastinginkomsten op peil te proberen houden door de registratierechten op te trekken. De koopkracht van de burgers staat immers ook onder druk.

Partager
15:34 § 177 → Vidéo
Partager

M. Emmanuel De Bock (DéFI).- Je prends note de ce refroidissement dans les chiffres et les résultats. J'ai noté 25 % de diminution pour le nombre de transactions, ainsi que l'augmentation de 2 % du prix médian des appartements et un petit recul pour les maisons. Par rapport à l'inflation, cela correspond en fait à une diminution du prix. Le renchérissement des crédits a entraîné une baisse du prix des maisons, ce qu'on n'aurait pas eu si les crédits étaient restés accessibles.

D'un point de vue macroéconomique, ce n'est pas tant une mesure fiscale que le contexte économique qui joue très fortement sur le prix de la valorisation des biens. On connaît l'importance actuelle des droits d'enregistrement. Je n'arrête pas de dire qu'il faut garder une classe moyenne capable de vivre à Bruxelles, d'acheter aujourd'hui et de revendre demain pour racheter une maison plus grande.

L'année passée, les recettes s'élevaient à presque 600 millions d'euros, alors que, sur la même période, nous avons perçu cette année 80 millions de moins, soit 15 % en moins en année stagnante, tout cela avec un taux d'inflation de 10 % d'une année à l'autre. C'est assez exemplatif de l'impact que cela peut représenter sur nos finances.

En outre, les constitutions d'hypothèques ne représentent plus que 30 millions d'euros. Vous vous souviendrez que mon groupe avait défendu - c'était d'ailleurs dans la déclaration de politique générale, mais le gouvernement ne l'a pas mis en œuvre -, la suppression des droits d'enregistrement de 1 % sur la constitution d'une hypothèque. En effet, pour celles et ceux qui n'ont pas accès à l'abattement des droits d'enregistrement sur le premier bien, il importe de ne pas rajouter un droit d'enregistrement supplémentaire pour la constitution d'une hypothèque. Aujourd'hui, plus personne n'a suffisant d'argent sur son compte en banque pour acheter son bien sans emprunter. Donc ce 1 % coûte aussi aux uns et aux autres et il faut pouvoir les aider. Le prochain gouvernement pourra peut-être y parvenir.

Enfin, le nombre d'abattements complémentaires pour cause de rénovation énergétique semble assez faible. Nous reviendrons dans quelques mois sur ces chiffres, car les six premiers mois de l'année ne sont peut-être pas assez exemplatifs de la situation. Il y a sans doute moyen d'optimiser ce système et de pérenniser ces recettes qui sont essentielles pour la Région, contrairement à ce que dit parfois Mme De Smedt dans cette assemblée.

- L'incident est clos.

De heer Emmanuel De Bock (DéFI).- De prijzen van appartementen zijn met 2% gestegen, maar gezien de inflatie komt dat in feite neer op een reële prijsdaling. Door de duurdere hypotheken dalen de prijzen van woningen. De vastgoedprijzen worden dus sterk beïnvloed door de macro-economische context, terwijl die markt door de daarmee samenhangende registratierechten een grote invloed heeft op de gewestelijke inkomsten.

Het gewest haalt ook steeds minder inkomsten uit hypotheekleningen. De DéFI-fractie pleit er overigens al langer voor om die 1% registratierechten op hypotheekleningen volledig af te schaffen. Vooral voor kopers die niet in aanmerking komen voor het abattement zou die maatregel welkom zijn. Hopelijk zal de volgende regering daar werk van maken.

Ten slotte lijken er maar weinig abattementen voor energierenovaties te worden toegekend. Misschien moet daar nog wat aan gesleuteld worden om die inkomsten voor het gewest veilig te stellen, want ze zijn broodnodig.

- Het incident is gesloten.

Partager