Vraag om uitleg van de heer Arnaud Verstraete

aan de heer Rudi Vervoort, minister-president van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van Gewestelijk Belang,

betreffende het optreden van de Brusselse politiezones in de handhaving van verkeersregels en de vluchtmisdrijven.

De heer Arnaud Verstraete (Groen).- Het gaat er soms driest aan toe op de Brusselse wegen: snelheidsduivels, steeds meer incidenten van verkeersagressie en een recordaantal vluchtmisdrijven. Bestuurders voor wie alles en iedereen moet wijken, komen helaas al te vaak voor. Het gewest moet dan ook duidelijk maken dat zulke praktijken hier niet welkom zijn en er gepaste sancties tegenoverstellen. Dan wordt er meteen gedacht aan boetes als oplossing. Daarom gaf u een aantal jaar geleden aan dat het gewestelijk verwerkingscentrum (GVC) zou worden uitgebreid tot veertien voltijdse medewerkers, zodat alle boetes sneller verwerkt zouden kunnen worden. TEST URL2

Een aantal politiezones hanteren echter ook andere sancties, zoals administratieve inbeslagnames van de wagen waarmee het misdrijf wordt gepleegd. Bestuurders die hun wagen misbruiken als een wapen en een reëel gevaar vormen voor hun omgeving, moeten immers uit het verkeer gehaald worden. Ik denk daarbij aan een recent voorval in Schaarbeek, waarbij een fietsster meermaals opzettelijk aangereden werd door een bestuurder, die vervolgens vluchtmisdrijf pleegde. Daarnaast zijn straatracers bijvoorbeeld ook vaak veelplegers die zich door boetes niet laten tegenhouden. We moeten dus zoeken naar een manier om een gedragsverandering af te dwingen met andere methodes zoals de definitieve of tijdelijke inbeslagname van hun wagen. Zulk rijgedrag leidt immers al te vaak tot ongevallen en aanrijdingen met andere weggebruikers.

Uit nieuwe cijfers blijkt nu dat ook vluchtmisdrijf helaas steeds vaker voorkomt. Uit cijfers van Vias Institute blijkt dat Brussel van de drie gewesten koploper is op dat vlak. Zo wordt maar liefst 1 op 7 voetgangers en zelfs 1 op 5 fietsers koudweg aan zijn lot overgelaten na aanrijdingen in Brussel. Dat is hallucinant.

Vorig jaar werd er na 16% van de ongevallen met letsel of overlijden vluchtmisdrijf gepleegd. Achteraf kan 85% van de daders worden geïdentificeerd. Dat betekent echter ook dat 15% er zonder gevolgen van afkomt. Dat is opmerkelijk, aangezien er overal camera's hangen in Brussel. Bij incidenten met zulke ernstige gevolgen zou je toch denken dat die gebruikt kunnen worden.

Vias Institute linkt het hoge aantal vluchtmisdrijven in Brussel aan het hoge aantal bestuurders (11%) dat aangeeft minstens een keer per maand onder invloed achter het stuur te kruipen. Ook dat is een opmerkelijk cijfer. Daarbovenop komt dan nog dat de pakkans in Brussel lager ligt. De kans dat een bestuurder gecontroleerd en gesanctioneerd wordt bij overtredingen is gewoon te laag.

Vorig jaar vernamen we dat de politiezones, safe.brussels en Brussel Mobiliteit elkaar zullen ontmoeten om praktijken en ervaringen uit te wisselen. Dat is een goede zaak aangezien deze materie natuurlijk niet alleen de politie aanbelangt en vaak ook een zaak is voor meerdere politiezones in het hele gewest. Die zones hebben hun eigen manieren van handhaving en bestraffing. Een eengemaakt beleid inzake administratieve inbeslagnames is dan ook iets waar wij achter staan en wat alleen maar kan bijdragen tot veiliger verkeer in het gewest.

Het regeerakkoord voorziet tenslotte dat de middelen van het Fonds voor verkeersveiligheid zullen verdeeld worden in functie van de inspanningen die elke zone levert op het vlak van handhaving en bestraffing. Dat is van belang om politiezones verantwoordelijkheid voor hun verkeersveiligheidsbeleid bij te brengen. Hoe meer werk ze verrichten en hoe meer resultaten ze boeken, des te meer middelen ze zullen krijgen.

Wat is de stand van zaken rond een uniform beleid voor alle politiezones inzake administratieve inbeslagnames? Hoeveel auto's zijn er vorig jaar per politiezone in beslag genomen? Hoeveel meldingen van verkeersagressie zijn er vorig jaar geregistreerd? Hoe verklaart u het grote verschil in de vluchtmisdrijfstatistieken tussen de drie gewesten?

Hoe verklaart u dat 15% van de plegers van vluchtmisdrijf niet kunnen worden geïdentificeerd? Welke maatregelen neemt u om dat cijfer weg te werken? Worden de alomtegenwoordige camerabeelden gebruikt om de daders op te sporen?

Wat is de stand van zaken in het overleg tussen de politiezones, safe.brussels en Brussel Mobiliteit? Wat mogen we concreet verwachten?

Hoeveel van de veertien voltijdse medewerkers voor het gewestelijk centrum voor verwerking van verkeersovertredingen zijn reeds aangeworven? Hoe wordt deze personeelsuitbreiding geëvalueerd?

Hoever staat u met de herverdeling van de middelen uit het verkeersveiligheidsfonds in functie van de handhavingsinspanningen die de politiezones leveren om de verkeersveiligheid te verbeteren? Wanneer wordt de herverdeling doorgevoerd en hoe groot zouden de verschillen in de toegekende middelen zijn op basis van de huidige situatie?

Mevrouw Els Rochette (one.brussels-Vooruit).- Ik sluit me aan bij de vragen van de heer Verstraete en wil specifiek ingaan op de levensgevaarlijke straatraces, die bijna dagelijks plaatsvinden in Brussel. De regering ziet verkeersveiligheid als een prioriteit, maar volgens mij gebeurt er te weinig om straatraces consequent tegen te gaan. In het Actieplan verkeersveiligheid wordt er gepleit voor betere samenwerking tussen gemeenten en politiezones om het fenomeen te bestrijden.

Het is logisch dat de politiezones samenwerken om de verkeersveiligheid in het hele gewest te verzekeren, maar in de praktijk komt daar niets van in huis. Dat kwam sterk tot uiting in het antwoord dat ik van minister Van den Brandt kreeg naar aanleiding van een eerdere vraag. Zo hanteert elke politiezone zijn eigen methode om straatracers en snelheidsduivels te bestraffen. Zelfs de registratie van het aantal straatracers en overtredingen gebeurt volledig verschillend. Dat maakt een gewestelijke aanpak bijzonder moeilijk, terwijl die net tot een oplossing kan leiden. Ik hoop dat u die visie deelt.

Welke specifieke maatregelen neemt u om straatraces en snelheidsduivels tegen te gaan? Gaan de maatregelen verder dan het plaatsen van betonblokken op de weg? Neemt u ook structurele maatregelen? Werden er de voorbije jaren nieuwe sancties ingevoerd voor straatracers? Worden die sancties in het hele gewest toegepast, of slechts in een beperkt aantal gemeenten? Bent u van plan om de politiezones en gemeenten tot betere samenwerking te dwingen, onder andere om straatraces te voorkomen? Welke stappen zet u daartoe?

Waarom gebruikt niet elke politiezone camerabeelden om straatracers en snelheidsduivels op te sporen, te beboeten of hun rijbewijzen in te trekken? Wat heeft het overleg tussen Brussel Mobiliteit, de politiezones en safe.brussels over het delen van praktijken en ervaringen en het overwegen van nieuwe sancties voor straatracers en snelheidsduivels opgeleverd?

De heer Mathias Vanden Borre (N-VA).- De vragen van de heer Verstraete zijn heel terecht. Ik sluit me er graag bij aan. Verkeersagressie is ontoelaatbaar, en toch maakt die deel uit van het dagelijkse leven in Brussel. Volgens mij wordt daar nog altijd veel te weinig aan gedaan. De heer Verstraete wijst erop dat een wagen soms als wapen wordt ingezet, en dat moet worden bestraft. De politiezone Antwerpen heeft op dat vlak de eerste stappen gezet met de onmiddellijke inbeslagname van wagens, bijkomende boetes en dergelijke meer. De regering moet nieuwe maatregelen nemen om agressieve, hardleerse en gevaarlijke bestuurders onmiddellijk en streng te bestraffen en te raken waar het pijn doet. Net als op zoveel andere domeinen is er echter geen uniform politiebeleid in Brussel. Ik vind het opmerkelijk dat een eengemaakt Brussel wel deel uitmaakt van het partijprogramma van heel wat partijen, maar dat diezelfde partijen er in de praktijk na jarenlang bestuur niet in slagen om op dat vlak eenvoudige stappen te zetten.

Nochtans bestaat er een gemeenschappelijk algemeen politiereglement voor de negentien Brusselse gemeenten. Mijnheer de minister-president, dat zou onder uw toezicht tot stand moeten zijn gekomen, maar dat is niet gebeurd. U hebt daar louter als een secretaris akte van genomen en dat volledig overgelaten aan de negentien burgemeesters die de wet niet hebben nageleefd. Er is dus wel degelijk een instrument om een uniform beleid te voeren. De vraag is waarom dat niet wordt gebruikt.

Voorts wil ik nog een aantal elementen aanstippen. Vanaf zonsondergang hoor je de straatgeluiden van onder meer zware motoren alleen maar toenemen. Luxewagens die eerder thuishoren op een circuit, krijgen soms schijnbaar vrij spel in de Brusselse straten. Ook is er het probleem van de trouwstoeten waarin er nog altijd heel agressief wordt gereden. Dat is zeker het geval in het trouwseizoen. Mensen worden ostentatief lastiggevallen en straten worden versperd. Er wordt zelfs in de tegengestelde richting gereden. Ik heb zaken meegemaakt die je niet voor mogelijk houdt.

Een ander element is de impact van drugs. Zoals we weten, winnen drugs terrein in onze straten en dus onvermijdelijk ook in het verkeer. Welke stappen zet u om extra aandacht te besteden aan de schadelijke gevolgen van drugs in het verkeer?

Ten slotte zijn er de straten zelf. De inrichting van de openbare ruimte is van die aard dat ze op vele plaatsen tot conflicten leidt. Het verkeer is er bijna per definitie onveilig en lokt onvermijdelijk een vorm van agressie uit. Uiteraard gaat het om een gedeelde bevoegdheid, waarvoor de bevoegde minister nog veel werk op de plank heeft, maar toch wil ik u vragen wat u doet om de verkeerssituatie zo veilig mogelijk te maken?

De heer Rudi Vervoort, minister-president.- Uw vragen houden voornamelijk verband met de bevoegdheden van minister Elke Van den Brandt. Mijn antwoord is dan ook hoofdzakelijk gebaseerd op de gegevens die ik van haar gekregen heb. Bijkomende vragen kunt u beter tot haar richten.

Te snel rijden en ander gevaarlijk gedrag in het verkeer vallen onder actie 5 van het Actieplan verkeersveiligheid: "Crimineel gedrag in het verkeer wordt opgespoord en effectief op een gerichte en passende manier aangepakt."

Voor meer informatie over de inbeslagname van voertuigen en cijfers over roekeloos rijgedrag in Brussel, verwijs ik naar het antwoord van mevrouw Van den Brandt op 4 juli in de commissie Mobiliteit, op de mondelinge vraag van mevrouw Rochette over straatraces in Brussel en de samenwerking tussen de gemeenten en de politiezones.

De cijfers van de politiezones zijn moeilijk te interpreteren. In sommige gevallen hebben vermeldingen van straatraces en verkeersagressie betrekking op dezelfde incidenten. Die moeilijkheid is als aandachtspunt opgenomen in het Actieplan verkeersveiligheid. Het doel is om de gegevensverzameling te standaardiseren om zo de handhaving doelgerichter te maken.

Het is niet altijd even eenvoudig om de dader van een vluchtmisdrijf te identificeren. Dat kan te wijten zijn aan verschillende factoren: er is geen beschrijving van het voertuig; er werd geen nummerplaat genoteerd; er waren geen getuigen aanwezig doordat de feiten zich voordeden op een verlaten weg of tijdens de nacht; er zijn geen camerabeelden beschikbaar of de dader reed met een valse nummerplaat.

Bovendien moeten de plaats en het tijdstip van de aanrijding bekend zijn. Vaak merken slachtoffers, wanneer het gaat om lichte schade, niet onmiddellijk iets op en stellen ze de schade pas vast nadat ze een verplaatsing hebben gemaakt. Een groot tijdsbestek en het niet kennen van de locatie van de aanrijding maken de identificatie van de dader moeilijker en in sommige gevallen zelfs onmogelijk.

Het is op basis van de analyses van Vias Institute, waarnaar u verwijst, niet mogelijk om de cijfers op te splitsen per politiezone. Die cijfers moeten overigens met voorzichtigheid worden geanalyseerd, want er is niet per se bij alle vluchtmisdrijven een gemotoriseerd voertuig betrokken. Vluchtmisdrijven kunnen ook gepleegd worden door bestuurders van steps of fietsen, die volgens de Wegcode als voertuigen worden beschouwd.

Bij de vaststelling van een verkeersongeval met vluchtmisdrijf, wordt systematisch nagegaan of er camerabeelden beschikbaar zijn. Er zijn op het grondgebied van het gewest heel wat wegencamera's. Daarbij speelt ook een factor geluk.

Zo moet de camera op het juiste ogenblik op de plaats van het ongeval zijn gericht. Op parkeerterreinen van supermarkten en in parkeergarages maken camera's vaak bruikbare beelden. Ook dashcambeelden zijn vaak nuttig.

Uiteindelijk worden de meeste vluchtmisdrijven opgelost aan de hand van verklaringen van getuigen die de nummerplaat aan het slachtoffer hebben bezorgd. Daardoor kan er onmiddellijk onderzoek op het aanrijdende voertuig uitgevoerd worden en worden nagegaan of het op het ogenblik van de feiten in de buurt was.

Informatie over het overleg tussen de betrokken instanties heb ik eerder in het antwoord op een parlementaire vraag gegeven. Het gewestelijk verwerkingscentrum telt elf medewerkers, van wie er twee in april 2023 zijn gestart. In september komt er een twaalfde collega bij. Het centrum kampt net als de andere verkeerscentra met groot personeelsverloop. De nieuwe directie, die sinds januari 2023 aan het roer staat, stelt alles in het werk om het team uit te breiden.

Alle politiezones krijgen een zevende van de gewestelijke subsidies voor verkeersveiligheid, behalve politiezone Brussel-Hoofdstad / Elsene, die twee zevende krijgt.

De politiezones brengen jaarlijks verslag uit over het gebruik van de subsidies en de controleresultaten. Die informatie wordt sinds 2022 opgevraagd. Brussel Mobiliteit heeft tot nu toe van de politiezones geen verzoeken tot wijziging gekregen. Op korte termijn verandert er dus niets.

Ik zal de cijfers die u vraagt, aan het commissiesecretariaat bezorgen.

De heer Arnaud Verstraete (Groen).- Een ketting is zo sterk als haar zwakste schakel. Verkeersveiligheid vergt een ketenaanpak waarbij iedereen op zijn niveau alles doet om de Brusselaars te beschermen tegen wandaden zoals straatracen of verkeersagressie. Naast de bevoegdheden van Elke Van den Brandt inzake mobiliteit en infrastructuur spelen ook de politiezones een sleutelrol en hebt uzelf daarbij een coördinerende rol op grond van uw bevoegdheden inzake bestuur, preventie en veiligheid. We moeten op elk niveau de situatie bekijken met de bevoegde personen in kwestie.

Het is goed dat er systematisch camerabeelden worden ingezet om daders op te sporen. Het blijft wel opvallend dat zoveel daders niet gevonden worden, namelijk 15%. U merkte op dat vluchtmisdrijven in principe ook gepleegd kunnen worden door een fietser of stepgebruiker, maar die kans is eerlijk gezegd klein. Als we lezen dat bij één op zeven ongevallen met voetgangers de voetganger aangereden en achtergelaten wordt, dan gaat het duidelijk in hoofdzaak over auto's.

Uit uw antwoord begrijp ik dat u geen initiatief hebt genomen om de verdeling van de middelen uit het Verkeersveiligheidsfonds onder de politiezones aan te passen op basis van hun prestaties, zoals nochtans voorzien was.

De heer Rudi Vervoort, minister-president.- Dat is niet mijn bevoegdheid. Verkeersveiligheid evenmin. Ik heb geen rechtstreeks contact met de politiezones over verkeersveiligheid.

De heer Arnaud Verstraete (Groen).- Ik hoop dat u op die manier de verantwoordelijkheid niet van u afschuift. U hebt toch een bevoegdheid inzake veiligheid.

De heer Rudi Vervoort, minister-president.- Verkeersveiligheid is iets anders.

De heer Arnaud Verstraete (Groen).- Voor Groen is en blijft dit een prioriteit. Waar wij aan de slag gaan, zullen we er alles aan doen om die te verbeteren. Hopelijk kunnen we ook van uw kant rekenen op alle mogelijke inspanningen.

Mevrouw Els Rochette (one.brussels-Vooruit).- Wij deden dezelfde vaststelling na het antwoord van minister Van den Brandt, namelijk dat de cijfers van de politiezones moeilijk te interpreteren zijn. Het zou de bedoeling zijn om de gegevens te standaardiseren, maar ik heb nog niet gehoord op welke manier dat zal gebeuren en welke stappen er zullen worden genomen. Ik zal in het najaar de vraag nog eens stellen aan de minister van Mobiliteit.

De heer Mathias Vanden Borre (N-VA).- In tegenstelling tot mijn collega's ben ik niet tevreden met uw antwoord, mijnheer de minister-president. Er lijken in het Brussels Gewest andere regels te gelden dan in de rest van het land. Nochtans is het verkeersreglement in heel België van toepassing.

In het Brussels Gewest ontbreekt de handhaving, wat een gevoel van straffeloosheid teweegbrengt. Handhaving is essentieel. U zegt dat verkeersveiligheid niet tot uw bevoegdheden behoort, maar dat begrijp ik niet. Verkeersveiligheid is immers onlosmakelijk verbonden met veiligheid en preventie.

Het politiereglement biedt u bovendien een instrument om in te grijpen en een uniform beleid te voeren. U doet dat niet, terwijl de wet u die mogelijkheid biedt en u zelfs uitdrukkelijk die opdracht geeft. Uw uitspraak dat verkeersveiligheid niet tot uw bevoegdheden zou behoren, klopt dus gewoonweg niet. U moet zorgen voor een uniforme en krachtige handhaving, zodat het gevoel van straffeloosheid, dat aan de basis ligt van een hele reeks Brusselse problemen, eindelijk kan worden bestreden. Uit uw antwoord blijkt dat u zelfs niet een eerste stap zet in de richting van een dergelijk uniform handhavingsbeleid. Dat betreur ik ten zeerste, want zo zullen de Brusselse problemen nooit opgelost geraken.

- Het incident is gesloten.

Mondelinge vraag van mevrouw Els Rochette

aan de heer Rudi Vervoort, minister-president van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van Gewestelijk Belang,

betreffende de evaluatie en opvolging van het dialoogproject politie-jongeren.

Mevrouw Els Rochette (one.brussels-Vooruit).- Politiewerk speelt zich voor een groot deel af in de openbare ruimte. Net die openbare ruimte is ook het speelveld van Brusselse jongeren. Pleintjes of straathoeken zijn hun leefwereld, waar ze basketten, skaten of gewoon met elkaar optrekken.

Die twee groepen, politiemensen en Brusselse jongeren, komen elkaar vaak tegen. En het komt meermaals voor dat ze met elkaar botsen. De relatie tussen politie en jongeren kan veel beter. De vraag is hoe. Een voetbalmatch tussen jongeren en politie zal niet volstaan. Want, aldus een Brusselse straathoekwerker: "Dat hebben we al vaak gedaan. Enkel politieagenten en jongeren die al overtuigd zijn en openstaan voor dialoog doen aan zoiets mee. Op het terrein verandert er niets."

In 2021 startte op initiatief van voormalig staatssecretaris Smet een vernieuwend project om de relatie tussen jongeren en de politie in de politiezone Zuid te verbeteren. Het gaat om een langlopend dialoogproject waaraan verschillende partners en overheden meewerkten: jeugdorganisatie JES, de politiezone Zuid, de gemeenten Sint-Gillis, Vorst en Anderlecht, de VGC, de VGC-Jeugdraad en safe.brussels. In 2022 vervoegden ook de vzw Alba en onderzoeker Mattias De Backer het project.

Er werd aan vier aspecten gewerkt: zorgen voor positieve beeldvorming van jongeren, politie en jeugdwerkers ten aanzien van elkaar; de kennis en vaardigheden van de politie over hoe ze moet omgaan met jongeren verbeteren; jongeren informeren over hun rechten en verantwoordelijkheden ten opzichte van de politie en het perspectief van jongeren in het lokale politiebeleid integreren.

Op 24 mei 2023 vond een publieksmoment plaats om de resultaten voor te stellen. Er is in de eerste plaats veel geleerd over hoe een dergelijk project moet worden opgezet. Zo moet de tijd worden genomen om eventuele angsten en bezorgdheden te bespreken en moet de inhoud van de gesprekken door de deelnemers zelf worden bepaald

Problemen in de relatie tussen politie en jongeren vergen nog veel dialoog maar het is ook tijd voor concrete acties. Het project gaf daartoe een aanzet door onder meer gemeentelijke overlegplatforms in te richten tussen jeugdwerkers, straathoekwerkers en politie.

Een onafhankelijke, externe begeleider werd als bemiddelaar ingeschakeld. Dat was erg nuttig om het platform procesmatig en inhoudelijk in goede banen te leiden, want het water tussen de betrokkenen was erg diep. Het standpunt van een jeugdorganisatie in een dergelijke dialoog is immers gekleurd. Ze kiest de kant van de jongeren. Een van de voornaamste conclusies van het project was ook dat de verzuring ten aanzien van de politie het hardst voelbaar is bij jeugdwerkers. Individueel zijn jongeren vaker bereid tot dialoog.

Jeugdwerkers en politiemensen getuigden alleszins dat ze positieve gevolgen merkten. De mentaliteit is wel degelijk ten goede veranderd, maar er werd ook opnieuw bevestigd dat herhaaldelijke identiteitscontroles een grote bron van frustratie zijn bij jongeren van kleur. Ze voelen zich al dan niet terecht geviseerd en wantrouwen de politie.

Het gewest bepaalt evenwel niet de richtlijnen voor de politie die de risico's op discriminatie en willekeur zo veel mogelijk beperken. Alleen de federale minister van Binnenlandse Zaken en de gemeenten die het toezicht op de politiezones uitoefenen, kunnen de operationele politieprocedures aanpassen. Het gewest kan zijn steentje bijdragen via de voortgezette opleidingen voor politieagenten. In de aanbevelingen die geformuleerd zijn na het project, staan er ook elementen in verband met de opleiding: zorg voor tools met betrekking tot dilemmatraining voor agenten, de sociale context maar ook de psychologie van Brusselse jongeren, een goede begeleidershouding in de opleiding van agenten.

Bent u op de hoogte van de resultaten en de aanbevelingen van het project? Wat is uw analyse? Hoe gaat het gewest met de aanbevelingen aan de slag?

Hoe zal het project verduurzaamd worden? Zal het gewest, in het bijzonder safe.brussels, middelen uittrekken om het proefproject voort te zetten of uit te breiden naar andere politiezones? Welke initiatieven neemt u om het gemeentelijk en bovenlokaal overleg tussen jeugdwerkers en de politie, en de verdere ontwikkeling van tools te continueren?

Hoe evolueren de voortgezette opleidingen voor politieagenten? Is er aandacht voor bijvoorbeeld de leefwereld van jonge Brusselaars of het tegengaan van etnisch profileren? Op welke manier stuurt het gewest die keuze? Monitort u de verschuivingen? Wat zijn uw bevindingen? Merkt u dat de kwestie van het etnisch profileren en transparante controles sinds 2020 meer aandacht krijgt?

De heer Rudi Vervoort, minister-president.- De relatie tussen de burger en de ordediensten is een prioritair thema voor safe.brussels en zijn partners.

Na de goedkeuring door het Brussels Parlement van de resolutie die gericht is op het verbeteren van de relatie tussen burgers en ordediensten en tussen ordediensten en burgers op 18 december 2020, werd deze uitdaging expliciet opgenomen in het Globaal Veiligheids- en Preventieplan van het gewest. De achterliggende doelstelling was om de opvolging te verankeren van de aanbevelingen die geformuleerd werden ten aanzien van het gewest.

Safe.brussels is actief betrokken bij de uitvoering en opvolging van het dialoogproject politie-jongeren van de vzw JES sinds de opstart van het project in het voorjaar van 2021. Samen met politiezone Zuid, de gemeenten Anderlecht, Sint-Gillis en Vorst, de VGC-Jeugdraad en de Brusselse jongeren betracht safe.brussels middels dit project de relatie tussen jongeren en de politie in politiezone Zuid te versterken en goede praktijken te identificeren die veralgemeend kunnen worden op het niveau van het gewest. Om dit mogelijk te maken, maakt safe.brussels deel uit van de bovenlokale expertisegroep die in het leven werd geroepen om de voortgang van het project op te volgen. Bovendien nam safe.brussels deel aan verschillende overlegmomenten van de operationele werkgroep die de werkzaamheden van het project op het terrein aanstuurde.

De eindvergadering van de bovenlokale werkgroep, die tot doel heeft een balans en een overzicht op te stellen van de resultaten en de aanbevelingen van het project, is ingepland in september. Safe.brussels zal daarna de resultaten en aanbevelingen analyseren om vervolgacties te identificeren en in te plannen.

Safe.brussels heeft zich bij de opstart van het project geëngageerd om de resultaten en aanbevelingen voor te stellen aan de werkgroep Burger-Politie, die in september 2021 in het leven werd geroepen door safe.brussels om een antwoord te bieden op de aanbevelingen die opgenomen werden in de resolutie van het parlement.

De werkgroep bestaat uit de referentiepersonen van de zes politiezones en de negentien gemeenten en heeft als doel om ervaringen en praktijken ter verbetering van de relatie tussen de burger en de politie toe te lichten, en om gezamenlijke acties mogelijk te maken. Binnen die overlegstructuur zal overlegd worden hoe de resultaten en aanbevelingen verduurzaamd kunnen worden.

In het kader van het project politie-jongeren van de vzw JES zijn twee applicaties in ontwikkeling die getest worden door jongeren, politieagenten en jeugdwerkers. Ook de Algemene Inspectie van de Federale Politie en van de Lokale Politie is daarbij betrokken. Het gaat om Hold It, een applicatie rond rechten en plichten voor jongeren, en Respect, een applicatie die zich toespitst op de wederzijdse communicatie tussen politie en jongeren.

Bij een positieve evaluatie zal ik de ontwikkeling en uitbreiding van die applicaties binnen het Brussels Gewest steunen. In het kader van de jaarlijkse projectoproep voor de verenigingen van safe.brussels kan het project ook verlengd worden. Safe.brussels mikt op een verlenging van de projecten die in 2022 financiële steun ontvingen, mits een positieve evaluatie en de goedkeuring van de begroting. Voor 2023 is er bijgevolg nog geen verdere informatie beschikbaar.

In dit kader ondersteunt safe.brussels reeds het project 'Je kiffe Bruxelles: Aan de slag met jongeren in de grootstad' van JES. Het project is gericht op een verbetering van de relatie tussen de jongeren, de politie en de jeugdsector aan de hand van een tweedaagse opleiding, die de Brusselse politie vertrouwd moet maken met de metropolitane en hyperdiverse context van Brussel en met de wereld van de jongeren, en die hun tools moet geven om te interageren met de stedelijke doelgroep. De resultaten van het dialoogproject kunnen ongetwijfeld die opleiding versterken.

Het is aan de Brusselse politiezones om officieel een aanvraag in te dienen bij de Gewestelijke en Intercommunale Politieschool (GIP) om voorgezette opleidingen over die thematiek te organiseren. Tot nu toe hebben ze dat niet gedaan, maar alle politiezones hebben wel toegang tot opleidingen die door de andere provinciale politiescholen in het land worden aangeboden. Daardoor bestaan er ook erkenningsdossiers die daarvoor in aanmerking kunnen komen en in de toekomst eventueel kunnen worden georganiseerd door de GIP.

Mevrouw Els Rochette (one.brussels-Vooruit).- Het is fijn om te horen dat het proefproject goed loopt. De bovenlokale expertisegroep komt in september samen en zal feedback geven aan de werkgroep die zich over de relatie tussen jongeren en de politie buigt.

Ik kijk uit naar de resultaten van de tests met de twee applicaties, waar we veel uit kunnen leren. Als de resultaten positief zijn, zult u de uitrol ervan ondersteunen.

In de jaarlijkse projectoproep van safe.brussels wordt ook aandacht besteed aan de relatie tussen jongeren en politie. Het stemt me gelukkig dat politie, jongeren en beleid zich het probleem aantrekken.

- Het incident is gesloten.

Mondelinge vraag van mevrouw Lotte Stoops

aan de heer Rudi Vervoort, minister-president van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van Gewestelijk Belang,

betreffende de toestand in de Kaaienwijk.

Mevrouw Lotte Stoops (Groen).- Mijn vraag is opmerkelijk actueel. Allicht hebt u in Bruzz gelezen dat de toestand die we met onze vragen probeerden te voorkomen, op en rond het IJzerplein dagelijkse realiteit is.

In de Kaaienwijk gaat het van kwaad naar erger. Buurtbewoners hebben de onveiligheid en de overlast al meermaals aangekaart, maar helaas zonder effect. Grote groepen mannen die dag en nacht de speeltuin en het parkje bezet houden, dronkenschap, drugsgebruik en -handel, wildplassen, geluidsoverlast, vechtpartijen, agressie en intimidatie van de buurtbewoners zijn achter de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS) schering en inslag. Veel bewoners zijn bang om door hun eigen buurt te wandelen en gezinnen met jonge kinderen durven niet naar de speeltuin.

Eind mei viel een eerste gewonde nabij metrostation IJzer, ter hoogte van de Hooikaai. Eergisteren viel er nog een slachtoffer. Voor veel mensen is de maat vol.

De voorbeelden tonen aan dat de buurt in een negatieve spiraal zit en voor veel mensen is de toestand onhoudbaar geworden. De problemen breiden zich uit naar de belangrijke wandel- en fietsroute van het centrum naar het noorden van Brussel, Koekelberg, Sint-Jans-Molenbeek, Jette, Laken en Neder-Over-Heembeek. Het is dan ook uitermate belangrijk dat er gecoördineerd actie wordt ondernomen.

De burgemeester van de stad Brussel Philippe Close zegt dat er voldoende politie aanwezig is en dat het alcoholverbod strikt wordt gehandhaafd. De proactieve politieaanwezigheid zou zich weerspiegelen in het aantal processen-verbaal dat sinds begin dit jaar is opgesteld.

Op het terrein zien omwonenden echter wat anders. Volgens hen heeft het alcoholverbod er alleen toe geleid dat de mensen die voor overlast zorgen, een pleintje verder zitten. Er zou te weinig politie zijn om het verbod effectief af te dwingen, iets wat op zijn beurt de vele druggebruikers en -verkopers in de hand werkt.

Meer politieaanwezigheid kan een groot deel van de problematiek verhelpen, maar het is duidelijk dat de mensen op straat ook hulp nodig hebben. Louter handhaven zet geen zoden aan de dijk. De verschillende beleidsniveaus wijzen naar elkaar om de toestand te verhelpen. Daarmee zijn de buurtbewoners natuurlijk niet geholpen en het geeft aanleiding tot heel wat frustratie. Een gecoördineerde aanpak is nodig om de buurt opnieuw leefbaar te maken en verdere drama's te vermijden. Politie, gemeente, gewest, buurtwerkers en hulpverleners moeten overleg plegen. De vraag is natuurlijk wie het initiatief neemt.

Met deze vraag probeer ik te bekijken hoe we uw coördinerende veiligheidsrol transversaal en concreet kunnen interpreteren.

U bent ongetwijfeld op de hoogte van de problematische situatie in de Kaaienwijk. Hebt u daarover al coördinerend overleg gepleegd met onder andere burgemeester Close en andere uitvoerende mandatarissen, zoals minister Van den Brandt?

Hebt u contact met de preventiedienst Bravvo van de stad Brussel, buurtwerking- en hulpverlenersorganisaties?

Hoe kan er worden gezorgd voor een gecoördineerde aanpak zodat iedereen rond de tafel gaat zitten en er actie wordt ondernomen?

De heer Rudi Vervoort, minister-president.- Ik ben natuurlijk op de hoogte van de situatie, die van heel nabij wordt gevolgd, met coördinatie van de plaatselijke overheden en in overleg met onder meer de preventiedienst Bravvo.

In dat verband moet u wel weten dat de plaatselijke overheid geen specifiek beroep op safe.brussels heeft gedaan. Bij problemen in andere wijken zoals de Noordwijk en de wijk van het Zuidstation was dat wel het geval, omdat daar veel meer betrokken partijen waren en men met een grote verscheidenheid aan problemen werd geconfronteerd.

Safe.brussels staat steeds ter beschikking van de plaatselijke overheden en de preventie- en veiligheidsactoren die daartoe een vraag formuleren. Wij zijn bereid om op te treden, maar als de politie geen vragende partij is, ondernemen wij geen actie.

Mevrouw Lotte Stoops (Groen).- Uw antwoord is heel kort. Ik zal er bij andere beleidsniveaus op aandringen dat die vraag wordt geformuleerd. We kunnen de inwoners niet aan hun lot overlaten. Het betreft heel verschillende bevoegdheden: dakloosheid, personen zonder verblijfsvergunning, zware verslavingsproblematiek of mentale problemen en vaak een combinatie daarvan. Daarom is samenwerking de enige oplossing. Safe.brussels staat in voor repressiemaatregelen, maar er is meer nodig. Het recept van de 'war on drugs' - verbieden, bestraffen, criminaliseren en de inzet van de politie - kennen we sinds de drugswet van 1921. Meer dan een eeuw later is duidelijk dat dat recept niet werkt, want anders zou het probleem al opgelost zijn.

(Opmerkingen van de heer Vervoort, minister-president)

Alleen repressie is geen antwoord. Er is ook hulp nodig. Sublink is een heel goed project dat erop gericht is de overlast in de MIVB-stations aan te pakken en alle betrokken actoren samen te brengen, waaronder New Samusocial.

(Opmerkingen van de heer Vervoort, minister-president)

Ik kan alleen maar blijven hameren op het belang van samenwerking. Ook de gebruiksruimtes zijn bijvoorbeeld een mogelijkheid om veel breder te kunnen helpen. Die ruimtes hebben niets te maken met een gedoogbeleid, zoals een bepaald commissielid vaak zegt. Het gaat erom dat een aantal andere actoren, zoals straathoekwerkers en de politie, meer op het terrein aanwezig zijn. U kunt Sublink en meer en kleinere gebruikersruimtes met een betere begeleiding ook inzetten in de Kaaienwijk. Er zijn heel veel zaken mogelijk, maar daarvoor is er samenwerking nodig.

- Het incident is gesloten.

Mondelinge vraag van mevrouw Els Rochette

aan de heer Rudi Vervoort, minister-president van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van Gewestelijk Belang,

betreffende de taxilicenties en de numerus clausus.

Mevrouw Els Rochette (one.brussels-Vooruit).- Bezoldigd personenvervoer is een belangrijke pijler in het Brusselse mobiliteitsaanbod. In de nieuwe taxiordonnantie die op 9 juni 2022 is goedgekeurd, werden de nieuwe principes vastgelegd, met regelgeving die klantvriendelijker is en rekening houdt met de nieuwe technologieën. Sinds 21 oktober 2022 is de nieuwe regelgeving van kracht voor alle taxi's, zowel de klassieke taxi's als de verhuurdiensten van voertuigen met bestuurder (VVB).

Toch heerst er in de sector nog veel frustratie. Dat vernamen we in de bijzondere commissie Uber. Tot op vandaag is er veel onvrede en sociale onrust. Voor veel Brusselaars vormt het rijden met een taxi hun inkomensbron, zeker voor nieuwkomers en mensen met een lage scholingsgraad. Chauffeurs willen weten welk aandeel van de groeiende mobiliteitsmarkt ze mogen innemen en of ze in de toekomst nog van hun job kunnen blijven leven.

Er rijden in Brussel veel chauffeurs rond met een Vlaamse of Waalse licentie. Brussel heeft die chauffeurs nodig om aan de mobiliteitsvraag te voldoen. Dankzij vereenvoudigde procedures moeten ze snel en gemakkelijk kunnen overschakelen naar een Brusselse vergunning.

De numerus clausus voor standplaatstaxi's bedraagt 1.425, voor straattaxi's 1.825. De geldigheidsduur van de vergunningen, tot nu toe 7 jaar voor taxi's en 5 jaar voor VVB's, wordt vervangen door een eengemaakte, verlengbare termijn van 7 jaar.

Bij de invoering van de nieuwe regelgeving in 2022 was er veel werk. Brussel Mobiliteit heeft een achterstand opgelopen in het toekennen van de licenties. Is die achterstand ingelopen? Indien niet, hoe komt dat dan? Is er een compensatie geweest voor chauffeurs die door die achterstand meerdere maanden niet hebben kunnen werken?

De numerus clausus zal om de twee jaar geëvalueerd worden, voor het eerst in 2025. Wat zijn de tussentijdse vaststellingen? Konden alle aanvragen voor vergunningen worden gehonoreerd? Indien niet, komt er een vervroegde herevaluatie van het aantal vergunningen? Op basis van welke parameters? Wie maakt die analyse?

Wat is de stand van zaken over de vereenvoudigde procedures om chauffeurs met een Vlaamse of Waalse licentie te laten overschakelen naar een Brusselse? Zijn er wijzigingen in de procedures doorgevoerd? Zo ja, met welk effect? Is er een grote instroom? Wat is de doorlooptijd voor de overschakeling op een Brusselse licentie?

Hoever staat de geplande versoepeling van de voorwaarden voor nieuwe chauffeurs om een bekwaamheidsattest te krijgen? Wat is er veranderd aan de voorwaarden?

Zijn er al resultaten merkbaar?

De heer Rudi Vervoort, minister-president.- De inwerkingtreding van een nieuwe regelgeving in een sector die zo complex is als de taxisector, vereist de invoering van strenge en gedetailleerde processen. Sinds de hervorming heeft mijn administratie een grondige analyse van de nieuwe regelgeving moeten uitvoeren, nieuwe richtlijnen en procedures moeten vastleggen, tools moeten invoeren die een grote hoeveelheid aanvragen kunnen verwerken en haar personeel moeten opleiden om de nieuwe regels doeltreffend toe te passen.

Dat proces vergde uiteraard veel tijd en middelen. Sinds de inwerkingtreding van de ordonnantie van 9 juni 2022 betreffende de taxidiensten heeft mijn administratie bijvoorbeeld meer dan 1.200 vergunningen behandeld en afgeleverd voor straattaxi's, meer dan 700 vergunningen voor standplaatstaxi’s verlengd en meer dan 2.200 bekwaamheidsattesten behandeld en afgeleverd.

De continuïteit van de beroepsactiviteit vormde de basis voor de methodologie van Brussel Mobiliteit. Om ervoor te zorgen dat de actoren van de sector in optimale omstandigheden kunnen blijven werken, gaf Brussel Mobiliteit in de eerste plaats voorrang aan de uitreiking van de bekwaamheidsattesten en de overgang van de VVB-licenties (verhuurdiensten van voertuigen met bestuurder) naar licenties voor straattaxi's. Geen enkele exploitant onderbrak zijn activiteit. Ik herinner er ook aan dat taxilicenties automatisch werden omgezet in vergunningen voor standplaatstaxi's.

Vervolgens konden alle chauffeurs die in het bezit waren van een bekwaamheidsattest van een Brusselse exploitant, hun activiteit voortzetten tijdens de overgangsperiode. De continuïteit van de activiteiten van de chauffeurs is een leidraad voor onze nieuwe hervorming. Dankzij de ordonnantie konden VVB-exploitanten met een Brusselse vergunning binnen drie maanden na de inwerkingtreding van het Taxiplan een nieuwe vergunning voor straattaxi’s aanvragen. De ordonnantie bood hen ook de mogelijkheid taxidiensten te blijven presteren, terwijl de overgangsaanvraag werd verwerkt.

De hervorming van de bekwaamheidsattesten heeft het kwalificatieproces om taxichauffeur te worden vereenvoudigd. Zo hebben we de verplichte voorafgaande informatiebijeenkomst en het eindexamen afgeschaft. De chauffeur moet slagen voor een situatiebeoordelingstest en een persoonlijkheidsvragenlijst. We hebben ook een overgangsregeling ingevoerd voor VVB-chauffeurs met twee jaar nuttige ervaring. Het besluit van 6 oktober 2022 betreffende taxidiensten voorziet immers in een erkenning van de ervaring en een snelle toegang tot het bekwaamheidsattest. Die chauffeurs zijn vrijgesteld van het kwalificatieproces. Sinds de inwerkingtreding van de hervorming heeft mijn administratie meer dan 2.200 bekwaamheidsattesten uitgereikt.

Chauffeurs met minder dan twee jaar ervaring moeten slagen voor het kwalificatieproces. Aangezien het aantal plaatsen voor die testen momenteel beperkt is door de IT-infrastructuur en de huidige markt, werkt mijn administratie aan een nieuw testformaat dat sneller is en beter aansluit bij de realiteit op het terrein. Vanaf augustus zullen er meer plaatsen beschikbaar zijn en zal inschrijven enkele weken op voorhand mogelijk zijn voor een groter aantal kandidaten.

De regering werkt ook aan een hervorming van het toegangsproces om de toegang tot het beroep te vergemakkelijken, maar ook om het proces te moderniseren en aan te passen aan nieuwe thema's.

De vergunningsaanvragen voor nieuwe actoren die toegang willen krijgen tot de sector, zijn momenteel nog in behandeling.

De ordonnantie voorziet niet in een overgang voor exploitanten met een Waalse of een Vlaamse vergunning. Iedere persoon kan een vergunning aanvragen om een taxidienst uit te baten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De exploitanten met een taxivergunning van het Waals of het Vlaams Gewest kunnen uiteraard hun activiteiten voortzetten in overeenstemming met hun eigen regelgeving.

Gelet op de complexiteit van de procedure voor het verlenen van vergunningen, die is gebaseerd op een numerus clausus met subcategorieën en een wachtlijst, heeft mijn administratie een streng toezicht- en controlesysteem ingevoerd om ervoor te zorgen dat de vergunningsaanvragen transparant en doeltreffend worden behandeld. Er werden ook informaticatools ontwikkeld om bepaalde delen van het proces te automatiseren en de behandelingstijd van de aanvragen te verkorten. Dankzij de invoering van het gewestelijke platform begin juni is vorige maand begonnen met de IT-analyse van de ingediende aanvragen.

De laatste menselijke controles van elk dossier zijn aan de gang en de eerste vergunningen zullen volgens het tijdschema van Brussel Mobiliteit eind juli verleend kunnen worden.

Overeenkomstig de bepalingen van de ordonnantie beschikt de exploitant over een termijn van zes maanden vanaf de datum van afgifte van de vergunning om een voertuig te registreren. Als dat niet gebeurt, is de vergunning automatisch nietig. Pas zes maanden nadat alle beschikbare vergunningen zijn afgegeven, zal het exacte aantal voertuigen op de weg gekend zijn, waarna er een evaluatie kan worden gemaakt.

Overeenkomstig artikel 53 van de ordonnantie is de regering bevoegd om de doelstellingen en evaluatiemodaliteiten van de ordonnantie vast te leggen, met inbegrip van de sociaal-economische toereikendheid van de numerus clausus.

Mevrouw Els Rochette (one.brussels-Vooruit).- Er wordt aan de vereenvoudiging en de informatisering van de procedures gewerkt. Helaas is dat niet eerder gebeurd, want het heeft tot onduidelijkheid en vertraging geleid.

Staan er nog veel mensen op de wachtlijst voor een licentie?

(Opmerkingen van de heer Vervoort, minister-president)

De belangrijkste vraag is of er voldoende taxi's zijn. Als de evaluatie pas in 2025 volgt, kunnen zich vroeg of laat problemen voordoen.

- Het incident is gesloten.

Mondelinge vraag van de heer Mathias Vanden Borre

aan de heer Rudi Vervoort, minister-president van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van Gewestelijk Belang,

betreffende de inrichting van safe spaces in de Brabantwijk.

De heer Mathias Vanden Borre (N-VA).- De Brabantwijk wordt al jaren geteisterd door criminaliteit. Drugshandel is er schijnbaar normaal en ook uitbuiting, mensenhandel en geweld zijn sterk aanwezig. Buurtbewoners, pendelaars en handelaars moeten in onveilige en onwaardige omstandigheden werken en leven omdat de overheid tekortschiet.

Een vijftiental handelaars neemt sinds midden mei deel aan het project Safe Place. Dat is een tijdelijk toevluchtsoord voor slachtoffers van straatintimidatie of van een reële en onmiddellijke dreiging, dat kenbaar gemaakt wordt met een sticker. Handelaars vangen het slachtoffer op en bieden ondersteuning en een luisterend oor. Ondertussen wordt de politie verwittigd.

Eigenlijk kunnen we die safe places zien als een soort van buurtinformatienetwerk voor zelfstandigen, maar dan met het grote verschil dat de handelszaken een basisfunctie van de politie moeten uitvoeren, namelijk slachtofferonthaal. Het is enigszins positief dat handelaars zich inzetten voor de veiligheid van hun wijk, maar eigenlijk vind ik safe places als alternatieve vorm van politionele slachtofferopvang niet goed.

Handelaars hebben immers geen opleiding gekregen over hoe ze met slachtoffers van seksueel of fysiek geweld moeten omgaan. Dat lijkt me delicate taak. Daarnaast is zorgen voor een veilige openbare ruimte de eerste kerntaak van een overheid. Helaas leven we in een maatschappij waar mensen geen ontzag meer hebben voor mensen in een uniform.

Worden de handelaars op die manier niet blootgesteld aan de dreiging van geweld? Wat kunnen zij ondernemen als de verdachte het slachtoffer tot in de zaak volgt? Hoe kan de handelaar zich dan verdedigen? De politie heeft immers het monopolie op het gebruik van geweld.

Ik bewonder de inzet van de handelaars voor de veiligheid en leefbaarheid van hun wijk, maar de safe places gaan verder dan een buurtinformatienetwerk. Het project is het signaal dat de lokale politie haar basisfuncties niet kan garanderen en dat de Brabantwijk eigenlijk een no-gozone is.

Oproepen van de deelnemende handelszaken zouden voorrang krijgen. Krijgen ze ook voorrang bij de noodcentrales? Hoe gaat dat precies in zijn werk? Safe.brussels keert voor het project een subsidie uit in het kader van het Globaal Veiligheids- en Preventieplan. Die bedroeg 55.000 euro in 2023. Komt er een evaluatie van het project? Hoeveel middelen heeft de politiezone Brussel-Noord vrijgemaakt?

Als een safe place te maken krijgt met agressie of dreiging als gevolg van de opvang van een slachtoffer, moet die contact opnemen met de hulpdiensten via het noodnummer 101 of de app 112, maar dat volstaat niet. In welke mate worden de handelaars begeleid, ondersteund en beschermd in de opvang van slachtoffers? Hoeveel slachtoffers werden al opgevangen in safe places?

De heer Rudi Vervoort, minister-president.- Ik ben zo vrij om u in de eerste plaats te verwijzen naar mijn antwoord op de actualiteitsvraag van de heer Lootens-Stael met hetzelfde onderwerp in de plenaire zitting van 17 mei jongstleden.

Safe.brussels geeft hiervoor geen subsidie, maar steunt de politiezones financieel in het kader van het Globaal Veiligheids- en Preventieplan. Het gaat hier dus niet over een aparte subsidie van het project in kwestie. De invoering van de prioritaire adressen en de infosessies die aan de handelaars worden gegeven, kaderen in de normale werking van de politiezone.

Infosessies worden gegeven door de dienst slachtofferbejegening van de politiezone Brussel-Noord en de directie van het lokale commissariaat. De dienst slachtofferbejegening zorgt tevens voor de verdere psychosociale opvolging van personen die zich aanbieden in een safe place, ook al hebben ze geen officiële klacht willen neerleggen, maar wel hun gegevens overhandigd. Tot op heden zijn er nog geen slachtoffers in safe places opgevangen.

De heer Mathias Vanden Borre (N-VA).- Als er zich tot op heden niemand heeft aangemeld, komt dat volgens mij doordat er weinig vertrouwen bestaat in het project. Dit is een noodgreep van een overheid die de controle over de situatie op het terrein volledig kwijt is. Enkel handhaving, met desnoods 24/7-politieaanwezigheid, is het antwoord om weer grip op de straten te krijgen. Het is zeer ver gekomen als een kerntaak van de overheid wordt gedelegeerd aan handelaars, die het signaal krijgen dat de overheid de situatie niet langer onder controle heeft en dat ze het zelf maar moeten oplossen. Het had nooit zover mogen komen. De situatie is het gevolg van een jarenlange opeenstapeling van problemen en het ontbreken van enige aanpak. Ook het totaal verwaarloosde probleem van de prostitutie in deze wijk heeft daartoe bijgedragen. De meerderheid heeft nu een resolutie voorgelegd, maar die vertoont ontzettend grote gebreken. Zo wordt de zone in de resolutie zelfs niet afgebakend en inzake repressie bevat ze nauwelijks echte beleidsmaatregelen.

Ik vrees dus dat dit een doekje voor het bloeden is en dat de structurele problemen niet aangepakt worden. Het is gewoon wachten op het volgende zware incident. Ik verwijs naar de laffe moord op een agent minder dan een jaar geleden.

- Het incident is gesloten.

Vraag om uitleg van mevrouw Bianca Debaets

aan de heer Rudi Vervoort, minister-president van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van Gewestelijk Belang,

betreffende de veiligheidsproblematiek rond het Zuidstation.

Mevrouw Bianca Debaets (cd&v).- Ik hoor de heer Vanden Borre daarnet het woord no-gozone gebruiken. Het lijkt erop dat in Brussel steeds meer wijken stilaan verworden tot no-gozones. Ik gebruik dat woord niet graag, maar het gaat om buurten waar de bewoners bang zijn en waar pendelaars nog amper durven te komen. We mogen dat niet zomaar laten gebeuren.

De omgeving rond het Zuidstation is vandaag nog niet aan bod gekomen. Nog niet zo lang geleden pleitte de korpschef van de politiezone Zuid voor de oprichting van een geïntegreerd comité. Tijdens een interview met BX1 sprak hij over een eenheid van commando. Dat is opmerkelijk, want dat is voornamelijk een vraag van de oppositie in dit parlement. Nu ook de mensen op het terrein hetzelfde vragen, hoop ik dat de regering dat serieus neemt en daarmee aan de slag gaat.

Niet alleen de politie, maar ook de hulpdiensten trekken overigens aan de alarmbel. U hebt allicht ook de open brief van DoucheFlux gelezen. Die brief was ondertekend door elf hulporganisaties die dagelijks aanwezig zijn op het terrein, zoals 't Eilandje en Straatverplegers, en zeggen dat ze de situatie niet meer aankunnen.

Daarin stelde de directeur van DoucheFlux dat zijn medewerkers vroeger gemiddeld drie keer per maand met geweld te maken kregen, maar dat dat de laatste zes tot twaalf maanden zwaar verergerd is. Hij zei ook: "Als er messen worden getrokken en flessen worden gebroken om medewerkers mee aan te vallen, dan wordt dit een andere job die de onze niet meer is." De hulporganisaties kunnen niet meer instaan voor de veiligheid van hun personeel. Zo ver is het gekomen in een aantal Brusselse wijken. De werken rond het Zuidstation verhogen de veiligheid ook niet. Het lijkt daar een grijze schemerzone. Aangezien de werken nog een tijd zullen duren, zal de situatie nog verergeren.

Bevestigen de cijfers waarover u beschikt, dat de situatie rond het Zuidstation de afgelopen zes tot twaalf maanden opvallend verslechterd is? Welke maatregelen zijn al van kracht om de situatie te verbeteren?

Hebben u en safe.brussels overleg gehad met de betrokken politiezone, de federale politie, Brussel Mobiliteit of de betrokken burgemeesters?

Steunt u het idee van een geïntegreerd comité van de politie en eenheid van commando?

Hebt u contact gehad met DoucheFlux en de andere organisaties om na te gaan hoe de situatie van hun werknemers kan worden verbeterd? Dat zou bij uitbreiding ook de buurtbewoners en de pendelaars ten goede komen.

De heer Mathias Vanden Borre (N-VA).- Het is interessant dat de heer Ghyssels opmerkt dat de Brusselse overheid niet 'competent' is. Hij bedoelde natuurlijk 'niet bevoegd'. In het Nederlands heeft 'competentie' echter twee betekenissen. De eerste is 'bevoegdheid', maar ik denk niet dat het hier om een bevoegdheidsprobleem gaat. De tweede betekenis is 'bekwaamheid'. Dat is waar het schoentje volgens mij knelt in Brussel: iedereen is bevoegd, maar niemand neemt zijn verantwoordelijkheid en ik beschouw dat als een teken van onbekwaamheid.

De vragen van mevrouw Debaets waren heel duidelijk. Ze hadden geen betrekking op de situatie in het Zuidstation, maar op de situatie in de buurt rond het station. De bevoegdheidsverdeling op dat vlak is heel duidelijk. Bij de zesde staatshervorming hebben de collega's van de PS onderhandeld over een aantal bevoegdheden, maar die worden niet uitgevoerd. Het probleem is niet dat we niet bevoegd zijn, maar dat we er niet in slagen om de wetgeving toe te passen en te handhaven. Dat is waar het maar al te vaak misloopt in Brussel.

(verder in het Nederlands)

Van begin 2023 tot eind mei heeft de politiezone Zuid naast haar dagelijkse werk 238 beveiligingsacties in de Zuidwijk uitgevoerd. Ze heeft daarvoor het equivalent van 1.600 politieagenten ingezet, die samen 6.700 uren hebben gepresteerd.

Door middel van meer nachtelijke patrouilles en specifieke acties rond het Zuidstation wil ze een antwoord bieden op de toenemende criminaliteit in de buurt. Het gaat om grootschalige multidisciplinaire acties die erop gericht zijn verschillende soorten veiligheidsproblemen te bestrijden. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met de gemeentelijke netheidsdienst, de spoorwegpolitie en de dienst Vreemdelingenzaken. Daarnaast vonden ook specifieke acties plaats om nachtlawaai aan te pakken. Al die acties worden voortgezet.

Om de veiligheids- en leefbaarheidsproblemen het hoofd te bieden, gaat de politie te werk op basis van een indeling in hotspots. De Zuidwijk is een van de acht prioritaire hotspots in de zone. Daarnaast zijn er nog een vijftigtal andere kleine tot middelgrote hotspots.

In 2022 werd een centrale contactpersoon of een single point of contact (SPOC) aangesteld, die deel uitmaakt van de buurtwerking van de politiezone. Die contactpersoon fungeert niet alleen als aanspreekpunt voor de buurtbewoners, maar ook voor andere doelgroepen, zoals de hoteluitbaters in de Zuidwijk, met wie er trouwens een platform werd opgericht. Hij centraliseert alle informatie en klachten over de veiligheid en de leefbaarheid van de wijk. Op basis daarvan wordt in samenspraak met de bevoegde partners beslist om bepaalde interventies of acties op touw te zetten.

Op 15 juni ging een Zomerplan van start voor een periode van drie maanden, tot en met 11 september. Dat plan moet zorgen voor een maximale zichtbare aanwezigheid van de politie in de wijk, die er zal optreden tegen overlast.

De politie is een schakel in de veiligheidsketen. Om de veiligheids- en leefbaarheidsproblemen in de Zuidwijk op een doeltreffende manier aan te pakken, is het dus nodig om een geïntegreerd en integraal beleid te voeren en alle spelers van de veiligheidsketen daarbij te betrekken.

Safe.brussels neemt deel aan het overleg met de politiezone Zuid over de veiligheidsproblemen in en rond het Zuidstation. Dat overleg is nog volop aan de gang. Ik kan nu dus nog niet zeggen of het al dan niet nuttig zou zijn om een geïntegreerd comité van de politie op te richten.

(verder in het Nederlands)

Ik heb ook samen met het lid van het Verenigd College Alain Maron de codirecteur van DoucheFlux ontvangen op mijn kabinet, naar aanleiding van zijn open brief. Voor het overige verwijs ik naar het antwoord van collegelid Maron op 8 juni jongstleden in de commissie voor de Gezondheid van de Verenigde Vergadering op een vraag van de heer Pepijn Kennis.

Mevrouw Bianca Debaets (cd&v).- Ik wil u danken dat u bij de feiten bent gebleven en dat u zich, in tegenstelling tot sommige collega's, niet hebt laten verleiden tot uitspraken over bevoegdheidsniveaus en dergelijke, die ons nergens toe leiden. Ik ben ook blij met de tussenkomst van de heer Mouhssin, die het veiligheidsplan wel degelijk gelezen heeft, want daar staat inderdaad een hele passage in over het veiliger en aangenamer maken van de stationsomgeving. Daarover ging ook mijn vraag, die inderdaad niet alleen op het station zelf betrekking had, maar op de hele buurt daarrond. Misschien kunt u er een exemplaar van aan uw collega bezorgen. Het is ook online beschikbaar, mijnheer Ghyssels. Dan kunt u het nog eens nalezen.

(verder in het Nederlands)

U hebt het over 238 veiligheidsinterventies. Is dat een enorme stijging of niet ten opzichte van vorig jaar? Volgens de organisaties op het terrein, zoals DoucheFlux, is het geweld het afgelopen jaar enorm toegenomen, onder meer door de drugsproblematiek, maar het zou nuttig zijn om na te gaan of dat ook wordt weerspiegeld in de cijfers. Misschien kunt u die aan het commissiesecretariaat bezorgen.

Er wordt opnieuw gepleit voor meer middelen en manschappen. Wij hebben die boodschap al vaak gehoord en kunnen die deels volgen, maar we moeten er eerst voor zorgen dat mensen in Brussel willen komen werken. Het is nu al een probleem om de huidige personeelskaders in te vullen. Als je als agent dagelijks wordt beschimpt, bedreigd of fysiek aangevallen, is het natuurlijk niet gemakkelijk om mensen te vinden die in Brussel willen komen werken. We moeten eerst de veiligheid en de fysieke en mentale integriteit van de agenten garanderen alvorens we een discussie over nog meer manschappen kunnen voeren.

Het laatste punt is de drugproblematiek. Die is natuurlijk ruimer dan het Zuidstation alleen. We hebben allemaal kunnen lezen dat er opnieuw twee mensen zwaar zijn aangevallen in de wijk rond het station IJzer. Ook in dat verband vraag ik me af wat u daaraan zult doen. U pleit ervoor om het zoveelste drugcentrum op te richten, maar wat verandert dat fundamenteel? In zo'n centrum kunnen mensen op een veilige manier drugs gebruiken en psychosociale begeleiding krijgen, maar nadat ze drugs hebben gebruikt, dwalen ze opnieuw stoned in de straten rond. Dat is niet de oplossing. Ik hoop dat u dat snel zult inzien.

De heer Mathias Vanden Borre (N-VA).- Als we het dan toch over algemene beschouwingen hebben, heb ik vandaag opnieuw zeer opmerkelijke zaken gehoord. Ik hoorde de heer Ghyssels zeggen dat Brussel het slachtoffer is van het failliet van de staat. Dat is niet niks voor een lid van de meerderheid van een zogenaamde beleidspartij die al meer dan dertig jaar het beleid hier uitzet. Zo'n citaat zal ik nog gebruiken in debatten. Het lijkt alsof de heer Ghyssels de handdoek in de ring gooit. Het is goed dat de minister-president toch enigszins bijstuurt en corrigeert, namelijk dat het niet zozeer bij de politie is dat het misloopt in dit gewest. De politie doet er alles aan om haar taak op te nemen, maar die kan het natuurlijk nooit alleen redden.

Ik verwijs naar het interview met voormalig staatssecretaris Smet in De Standaard van vorig weekend, waarin hij zegt dat illegaliteit een van de grootste, zo niet de grootste bedreiging is voor Brussel. Hij pleit voor het externaliseren van het asiel- en migratiebeleid, opvang buiten de EU en dergelijke meer. Hier moet ook een deel van de oplossing worden gezocht voor zaken die al decennialang mislopen in Brussel. Alleen met een fundamenteel andere aanpak zullen we voor de problemen die ons hier boven het hoofd groeien, de kentering kunnen inzetten.

- Het incident is gesloten.

Mondelinge vraag van de heer Mathias Vanden Borre

aan de heer Rudi Vervoort, minister-president van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van Gewestelijk Belang,

betreffende de schietpartijen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

De heer Mathias Vanden Borre (N-VA).- Helaas is het toenemende wapengeweld in Brussel een thema dat al meermaals aan bod is gekomen. Tijdens het tweede weekend van juni openden onbekenden twee nachten op rij het vuur op een woning in Sint-Jans-Molenbeek. Bij de tweede schietpartij belandden meerdere kogels in de woonkamer van een bejaard koppel, dat naast de aangevallen woning woont en op dat moment aanwezig was. Gelukkig raakte niemand gewond.

Burgemeester Moureaux van Sint-Jans-Molenbeek maakt zich naar aanleiding van het incident grote zorgen over de toename van het wapengeweld en de drugshandel in Brussel en België. Ze herhaalde haar vraag om extra politiepersoneel bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Vorig jaar waren er in Brussel meer dan twintig ernstige incidenten met vuurwapens of messen. In minstens een geval viel daarbij een dode. Het viel me echter op dat de statistieken niet duidelijk zijn. Soms lijkt er sprake van meer slachtoffers.

Naar aanleiding van het drugsgeweld in Brussel en Antwerpen werd een plan opgesteld voor de aanpak van de drugscriminaliteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het plan moet nog verder uitgewerkt worden, maar er zou qua beeldvorming en strategische analyses al een aantal acties ondernomen zijn. Het is de bedoeling om op korte termijn ook andere doelstellingen te realiseren op het vlak van de politionele reactie na drugsgerelateerd geweld en inzake de gerichte multidisciplinaire, administratieve en gerechtelijke aanpak, partnerschappen en opleidingen.

Eind vorig jaar werd ook beslist om het Kanaalplan voor de aanpak van extremisme, terrorisme en radicalisme voort te zetten. Het wordt echter aangepast om het optimaal te doen aansluiten bij de bestrijding van radicalisme en terrorisme. De aanpak van het Kanaalplan is deels herbruikbaar voor de strijd tegen de drugscriminaliteit, bijvoorbeeld voor ondersteunende criminaliteitsfenomenen, zoals wapenhandel, vervalste documenten en illegale economische activiteiten.

Er werden aan de federale gerechtelijke politie van Brussel tot op heden geen specifieke bijkomende middelen toegekend voor het arrondissementele drugsplan, maar een akkoord met de bevoegde federale ministers voorziet in een versterking met 88 voltijdsequivalenten tegen het einde van de regeerperiode.

Verder zei u dat de federale politie nood heeft aan een Arrondissementeel Informatie- en Expertisecentrum (ARIEC), maar dat het gewest die taak pas op zich kan nemen als het over de nodige politiegegevens beschikt. U wacht daarvoor nog altijd op een wijziging van de federale wetgeving. Volgens u zou de federale regering ook in andere arrondissementen nieuwe dergelijke centra openen.

Hoeveel incidenten met vuurwapens en messen vonden dit jaar al plaats in het gewest? Hoeveel daarvan kunnen gelinkt worden aan de georganiseerde criminaliteit?

Werd het arrondissementele drugsplan al versterkt met extra agenten? Hoeveel van de 88 beloofde agenten zijn al aan de slag?

Welke acties met betrekking tot beeldvorming werden er al ondernomen? Wat brachten die aan het licht? In welke mate werd de georganiseerde criminaliteit actief in kaart gebracht?

Welke acties werden op korte termijn ondernomen op het vlak van politionele reactie na druggerelateerd geweld?

Hoe zit het met de aanpassingen aan het Kanaalplan? Zijn die ondertussen afgerond? Wordt het aangepast Kanaalplan al uitgevoerd?

Hoe zit het met de komst van een Arrondissementeel Informatie- en Expertisecentrum voor Brussel? Wanneer komt die federale wetswijziging er die ervoor zorgt dat het gewest toegang heeft tot de politionele gegevensbanken?

De heer Rudi Vervoort, minister-president.- Sinds 2021 houdt de Brusselse federale politie cijfers bij over het aantal schietpartijen op de openbare weg of op publiek toegankelijke plaatsen in het Brussels Gewest. In september 2022 werd die follow-up uitgebreid met een rapportering over druggerelateerd geweld. Die rapportering is gebaseerd op de processen-verbaal van de lokale politiezones en maakt het mogelijk om een eerste beeld te krijgen van de (zware) geweldsdelicten in het drugsmilieu.

In 2023 werden tot nu toe negentien feiten vastgesteld. Om een mogelijke link met de georganiseerde criminaliteit aan te tonen, is verder onderzoek nodig. Er zijn momenteel noch voor het land, noch voor het gewest volledige cijfers over ernstig druggerelateerd geweld beschikbaar.

De criminele organisaties worden jaarlijks in kaart gebracht in het jaarrapport over de georganiseerde criminaliteit. De algemene directie van de federale gerechtelijke politie is bezig met de uitbouw van het kenniscentrum ‘Crimorg’, dat moet helpen om die beeldvorming te verbeteren. De algemene perceptie van de politie is wel dat het drugsgeweld overal in het land in ernst is toegenomen.

Op vraag van de federale minister van Binnenlandse Zaken hebben de Brusselse politiediensten eind 2022, met het oog op de aanpak van druggerelateerd geweld, een Brussels drugsplan opgesteld. Verschillende werkgroepen buigen zich nog over de uitwerking van dat plan. Het drugsplan is gebaseerd op de volgende elementen: preventie, informatie en beeldvorming, politionele reactie, multidisciplinaire aanpak, partnerschappen en opleidingen.

De uitvoering van de politionele en gerechtelijke onderdelen van het Kanaalplan wordt gevolgd door een operationele stuurgroep, onder voorzitterschap van de directeur-coördinator van Brussel en de korpschef van de politiezone Brussel-West. Bijna zeven jaar na de start zijn het Kanaalplan en de bijhorende bepalingen (operationele maatregelen, monitoring en personeelsuitbreiding) geleidelijk geïntegreerd in de dagelijkse werking van de politiediensten.

Om beter in te spelen op de huidige uitdagingen op het vlak van radicalisering en terrorisme in bepaalde gebieden van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, heeft de stuurgroep de architectuur van het Kanaalplan geherdefinieerd. Er werden vier portefeuilles afgebakend: de lokale bestuurlijke aanpak, de gerechtelijke aanpak, de operationele aanpak en het informatiebeheer, en de arrondissementele bestuurlijke aanpak. De doelstellingen en de uitvoering worden uitgewerkt in overlegplatformen, die worden aangestuurd door de portefeuillehouder. Het strategische comité, samengesteld uit de burgemeesters en korpschefs van de betrokken gemeenten, de directeurs-coördinators en de gerechtelijk directeurs van Brussel en Halle-Vilvoorde, de procureur des Konings en het Coördinatieorgaan voor de Dreigingsanalyse , is op 15 februari 2023 samengekomen en heeft de nieuwe architectuur van het Kanaalplan goedgekeurd.

Op 1 juli 2023 stond de teller van het aantal gerekruteerde voltijdsequivalenten bij de federale gerechtelijke politie van Brussel op 34.

De bestuurlijke aanpak op arrondissementeel niveau wordt in de eerste plaats aangestuurd door de lokale bestuurlijke overheden. De federale overheid buigt zich momenteel over een wet om lokale overheden meer slagkracht te geven in de aanpak van structuren die de georganiseerde misdaad faciliteren.

Die wet moet ook het pad effenen voor de oprichting van een Arrondissementeel Informatie- en Expertisecentrum (ARIEC) bij de directeur-coördinator van de federale politie. Inmiddels zijn de eerste mensen in dienst getreden die het centrum concreet vorm moeten geven. Het ARIEC zal een coördinerende en ondersteunende rol vervullen.

De heer Mathias Vanden Borre (N-VA).- Uw antwoord bevat een aantal positieve elementen. Zo ben ik heel blij met de aankondiging dat er een Brussels plan in opmaak is voor de bestrijding van de drugsproblematiek. Ik ben altijd al van mening geweest dat het drugsprobleem veel ernstiger moet worden aangepakt in het Brussels Gewest. In het begin van de regeerperiode werd het probleem enigszins weggewuifd, maar ik merk nu dat de geesten zijn gerijpt en dat het drugsprobleem, dat een van de grootste veiligheidsuitdagingen in Brussel vormt, eindelijk wordt aangepakt via een globaal plan. Het lijkt mij dan ook interessant dat het plan aan het parlement wordt voorgesteld en dat we nader geïnformeerd worden over de toepassing ervan.

Een tweede positief element is het Kanaalplan. Dat plan heeft vorm gekregen onder toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon en heeft een sterke basis gecreëerd die al heel wat vruchten heeft afgeworpen in verschillende domeinen. Het is positief dat het plan wordt voortgezet, aangezien een van de centrale doelstellingen is om over verschillende politiezones en gemeenten heen samen te werken. Ik ben dus heel benieuwd naar de nieuwe versie.

U zegt dat er 34 voltijdsequivalenten (VTE) in dienst zullen worden genomen. Dat is minder dan de helft van de beloofde 88 VTE's. Er moeten voor het einde van de regeerperiode dus nog meer dan 50 VTE's worden aangeworven om die belofte waar te maken. Ik hoop dat daar zo snel mogelijk werk van wordt gemaakt, want de nood is groot. Antwerpen kampt met hetzelfde probleem. De federale gerechtelijke politie moet absoluut worden versterkt om meer slagkracht te hebben.

Een laatste element is het federale wetsvoorstel inzake 'gewapend bestuur'. De eerste versie werd verguisd door de burgemeesters, onder wie Philippe Close en Bart De Wever. Zij merkten op dat het wetsvoorstel veel bijkomende obstakels opwerpt en hen zou belemmeren in hun werk.

Ik hoop dat de geesten ook rijpen in de federale regering en dat die eindelijk stappen zet om de lokale overheden te versterken en meer instrumenten te geven. Ik hoop, mijnheer de minister-president, dat u daar ook toe bijdraagt en dat u ook uw rol opneemt inzake het gewapend bestuur. Dat is een taak die het gewest volgens mij grotendeels moet overnemen van de lokale besturen.

- Het incident is gesloten.

Persoonlijk feit

Mevrouw Els Rochette (one.brussels-Vooruit).- Ik wil even rechtzetten dat ik in mijn vraag over de numerus clausus nooit gezegd heb dat er zoveel mogelijk taxi's in Brussel moeten zijn, maar wel dat er voldoende taxi's moeten zijn zodat de Brusselaars en toeristen een goede dienstverlening kunnen genieten.

Vraag om uitleg van de heer Arnaud Verstraete

aan de heer Rudi Vervoort, minister-president van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van Gewestelijk Belang,

betreffende preventieve aanhoudingen van Brusselse jongeren.

Toegevoegde vraag om uitleg van de heer Dominiek Lootens-Stael

betreffende preventieve aanhoudingen bij risico's op rellen en plunderingen.

De heer Arnaud Verstraete (Groen).- We hebben allemaal de vreselijke beelden gezien van de grootschalige rellen en vernielingen in Frankrijk naar aanleiding van de dood van Nahel, die op 27 juni doodgeschoten werd door een politieagent bij een verkeerscontrole. Uit vrees voor het overwaaien van dergelijke rellen vanuit Parijs naar Brussel ging de Brusselse politie over tot de preventieve aanhouding van jongeren. Er zijn dan ook beelden van jongeren die rustig op een bankje zaten, bijvoorbeeld aan het Muntplein, of onderweg waren naar school om hun rapport op te halen en plots geboeid werden afgevoerd naar een politiebusje. Volgens hen gebeurde dat zomaar, zonder reden en zonder uitleg.

Preventieve aanhoudingen zijn mogelijk als de politie vermoedt dat iemand een gevaar kan vormen voor de openbare orde of een misdrijf gaat plegen, maar dan moet er wel sprake zijn van duidelijke aanwijzingen in verband met de intenties van een persoon. Het is met andere woorden een instrument dat omzichtig gehanteerd moet worden en als die duidelijke aanwijzingen ontbreken, lopen minderjarigen die niets verkeerds gedaan hebben, het risico om op onzachte wijze opgepakt te worden. Dat leidt op zijn beurt tot een diepgaand geschonden vertrouwen in de ordediensten, terwijl dat vertrouwen noodzakelijk is bij betrokken onschuldige personen. Martien Schotsmans, directeur van het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens, zei daarover: "Een algemeen of vaag vermoeden volstaat niet om mensen preventief van hun vrijheid te beroven."

Het is niet de eerste keer dat die techniek gebruikt werd. In mei 2023 werd de politiezone Brussel-Hoofdstad / Elsene door het Brusselse hof van beroep zelfs veroordeeld voor de aanhouding van 22 activisten van Extinction Rebellion in 2019. Die activisten hadden toen materiaal bij zich dat de politie deed vermoeden dat zij iets beraamden, maar volgens de rechter waren de arrestaties illegaal en arbitrair. De aanwezigheid van dat materiaal volstond volgens de rechter dus niet om iemand preventief op te pakken. Toch gebeurt nu hetzelfde en zelfs op een grotere schaal. Vrijdag werden 94 personen administratief aangehouden, onder wie 80 minderjarigen; zaterdag waren het er nog eens 35. Uiteindelijk waren er 200 aanhoudingen in totaal.

De politie heeft ook al naar buiten gebracht dat negen jongeren daadwerkelijk een aanslag beraamden op een politiecommissariaat. Dat lijkt er dus op te wijzen dat minstens een deel van de aanwijzingen klopten en dat aanhoudingen in die gevallen gerechtvaardigd waren.

Het is een echte verdienste van de Brusselse politie dat de rellen niet zijn overgewaaid. Zij staat voor een heel moeilijke uitdaging en toch gaat ze die dag in, dag uit aan. Daarvoor verdient ze alle lof.

Toch is het noodzakelijk dat we ons buigen over de gehanteerde methodes, zeker gezien het broze vertrouwen tussen de Brusselse jongeren en de politie. We moeten dat vertrouwen herstellen en dat zal niet vanzelf gaan. Belangrijk daarvoor zijn een betere wijk- en gemeenschapswerking van de politie, waarbij tussenpersonen het eerste aanspreekpunt vormen.

Ten slotte moet er ook een maatschappelijk debat komen over de rol van de ouders en de omgeving van de jongeren. In een communicatie van 5 juli spreekt de politie over professioneel profileren of daderprofilering in plaats van etnisch profileren. Korpschef Michel Goovaerts wees ook op het belang van de dialoog met de ouders en zei dat arrestaties daar een gelegenheid toe bieden, omdat de ouders dan hun kinderen moeten komen ophalen.

Welke aanwijzingen waren er om over te gaan op preventieve aanhoudingen?

Moet er een aanwijzing zijn voor elke jongere die wordt aangehouden? Is dat de standaardprocedure? Op welke gronden wordt dat intern goedgekeurd? Welk gevolg is er gegeven aan de uitspraak van het Brussels hof van beroep? Hoe komt het dat de methode toch opnieuw werd toegepast?

Hoe worden preventieve aanhoudingen op een dergelijke grote schaal gerijmd met mensen- en kinderrechten in dit geval?

Hoe zijn de contacten tussen de politie en de verschillende gemeenschappen en wijken? Werden de 'groene hesjes' of de zogenaamde grote broers ingeschakeld?

De politie gaf zelf aan dat nabespreking met ouders en betrokken jongeren essentieel is. Is dat al gebeurd met alle aangehouden jongeren en wat zijn de resultaten? Zijn er geen andere manieren om de ouders te betrekken dan via een arrestatie?

Welke initiatieven plant de regering om het vertrouwen tussen politie en jongeren te herstellen en te versterken op langere termijn?

Op welke manier werd u geïnformeerd en geconsulteerd over en betrokken bij de toepassing en afhandeling van de preventieve aanhoudingen?

Strookt die manier van werken met de preventie- en veiligheidsbeleidslijnen van safe.brussels?

De heer Dominiek Lootens-Stael (Vlaams Belang).- Het jammere overlijden van een minderjarige delinquent in Nanterre zorgde voor dagen en nachten chaos in de Franse steden, waarbij de brandstichtingen, moordpogingen op politieagenten en plunderingen haast niet meer te tellen waren.

Ook in Brussel organiseerden minderjarige relschoppers zich vrij snel om anarchie te zaaien en criminele feiten te plegen. Gelukkig bleef het relatief rustig in de hoofdstad, met dank aan de politiediensten en hun professionele aanpak. Een van de gebruikte technieken was het preventief aanhouden van jongeren van wie het vermoeden bestond dat ze zouden kunnen overgaan tot relschoppen.

Zo werden er op enkele dagen een tweehonderdtal personen preventief aangehouden, tot grote verontwaardiging van de linkse pers en de aanverwante mensenrechtenactivisten waarnaar collega Verstraete al verwees. "Het zijn altijd jongeren uit bepaalde buurten, altijd jongeren met een bepaalde huidskleur. Toeval?” Hier citeer ik een bekende mensenrechtenadvocaat in de media.

Dat bepaalde advocaten, journalisten of politici tot deze conclusie komen wijst op een malaise binnen de samenleving. Elke Brusselaar met een klare geest weet dat amok, onrust of plunderingen vaak ontstaan in de wijken waar bepaalde etnische groepen al lang geen minderheid meer zijn.

Wie in die wijken controles organiseert, maakt automatisch, wiskundig zelfs, meer kans om amokmakers tegen te komen. Maar dat mag dus klaarblijkelijk niet gezegd worden van zij die de politie zo graag beschuldigen van etnisch profileren. Of moeten we nu ook quota invoeren en bejaarden of zwangere vrouwen beginnen controleren om zo de harde realiteit van het falende integratiebeleid te verdoezelen?

Eén zaak is duidelijk: de preventieve aanhoudingen hebben ertoe bijgedragen dat de Franse chaos niet naar onze stad is overgewaaid. Het is gebleken dat men recht en orde op het grondgebied kan vrijwaren wanneer de wil daartoe leeft.

Helaas heeft Brussel in het verleden ook plunderingen, brandstichtingen en rellen gekend, bijvoorbeeld tijdens de EK-voetbalmatchen van Marokko of tijdens de Black Lives Matter-betogingen. Toen moesten burgers lijdzaam toekijken hoe hun bezittingen vernield werden, de politie geviseerd werd of de wet tijdelijk niet meer bestond. Ik hoop dat deze regering in de toekomst niet zal aarzelen om de kaart van recht en orde te trekken. Veiligheid is een recht van ons allemaal!

Welke maatregelen werden er getroffen gedurende de nachten van onrust in Frankrijk om het overwaaien van de chaos naar de Belgische hoofdstad te vermijden?

Hebben de preventieve aanhoudingen een positieve bijdrage geleverd aan het voorkomen van rellen, brandstichtingen en plunderingen?

Is de regering van plan om het instrument van preventieve aanhoudingen uit te breiden naar elke escalerende situatie waarbij een risico bestaat op willekeurig geweld en grove storingen van de openbare orde? Zal ze dat middel meer gebruiken om met succes de dreiging van rellen en wanorde zo snel mogelijk de kop in te drukken en op die manier escalatie te voorkomen?

De heer Mathias Vanden Borre (N-VA).- In de eerste plaats wil ik de politie bedanken voor het uitstekende werk. Veel mensen hebben met een ontzettend bang hart gekeken naar wat er in Frankrijk is gebeurd. De beelden waren ontstellend. Meteen ontstond de vrees dat de rellen naar Brussel zouden overslaan, zoals ook in het verleden gebeurde.

"Het is mede dankzij de preventieve aanhoudingen dat we de rust in de hoofdstad konden bewaren," zegt Ilse Van de keere, woordvoerster van de politiezone Brussel-Hoofdstad / Elsene. "Zowel vrijdag- als zaterdagavond waren er oproepen op sociale media om de openbare orde te verstoren, waardoor we ingegrepen hebben. Bij enkele personen die aangehouden werden, troffen we onder meer bivakmutsen en allerlei soorten wapens aan. Van politiecollega's uit Frankrijk horen we dat ze het betreuren dat men het systeem van preventieve aanhouding daar niet kent."

Een preventieve aanhouding is mogelijk wanneer een samenscholingsverbod is uitgesproken of wanneer op sociale media oproepen circuleren om de openbare orde te verstoren. Het gaat dus niet om willekeur, maar om een vorm van administratieve aanhouding, waarbij agenten iemand tijdelijk van zijn vrijheid kunnen beroven omdat er wordt gevreesd dat hij of zij de openbare orde zal verstoren. Met andere woorden: de feiten zijn nog niet gepleegd, maar men vreest wel dat de persoon daartoe in staat is. Nogmaals: het gaat niet om willekeur, de mensen zijn gekend bij de politie.

Er is bovendien een duidelijk kader. De vrijheidsberoving mag maximaal twaalf uur duren. De politie kan de persoon vroeger vrijlaten als de dreiging verdwenen is. Als een persoon die preventief is aangehouden, nadien toch nog strafbare feiten pleegt, kan de administratieve aanhouding in een gerechtelijke aanhouding worden omgezet.

Er zijn inderdaad veel minderjarigen preventief aangehouden. "Dat is iets wat men bij de rellen in Frankrijk ook vaststelt", zegt de politiewoordvoerster. "Net als bij de meerderjarigen nemen we minderjarigen mee naar het commissariaat, waar hun identiteit wordt gecontroleerd, een pv wordt opgesteld en de ouders worden gecontacteerd om de kinderen op te halen."

Het gaat dus niet om etnische profilering, maar om daderprofilering en blijkbaar heeft dat in Brussel gewerkt. Collega's, u mag niet vergeten dat de politie onder de bevoegdheid van de burgemeester staat. In dit geval is dat Philippe Close. Het is met andere woorden een politieke beslissing en ik steun hem daar volmondig in.

Collega Verstraete, had u hetzelfde gedaan? Uit uw vraag leid ik af van niet. Met u als burgemeester van Brussel was de schade waarschijnlijk niet te overzien. Het is een hypothetische vraag, maar ik wil ze wel stellen. Wat had u gedaan? Was u opgedraaid voor de schade die tijdens nieuwe rellen zou zijn aangericht? Dat u er hier omheen praat in het parlement, bevordert het vertrouwen niet.

(Samenspraak)

Mijnheer de minister-president, was u betrokken bij de ordehandhaving? Was u aanwezig in het gewestelijke coördinatiecentrum? Was u betrokken bij de politieke beslissingen om de politie aan te sturen en preventieve aanhoudingen te verrichten? Welke stappen zijn daarin gezet? Kunt u toelichten welke rol u tijdens het weekend in kwestie hebt gespeeld?

Is er een evaluatie van de acties die toen hebben plaatsgevonden?

De heer Rudi Vervoort, minister-president.- Ik wil eerst duidelijk maken dat uw vragen meestal betrekking hebben op de operationele bevoegdheden en beslissingen van de bevoegde plaatselijke overheden. De vermelde uitspraak is al onderzocht door de plaatselijke overheden. In die context heb ik geen bevoegdheid om instructies te geven aan de politiediensten over preventieve aanhoudingen, waarvan de procedure en de toepassing worden geregeld door de federale Wet op het politieambt.

Voor het overige stonden de politieteams onder leiding van de korpschef van de politiezone Brussel-Hoofdstad / Elsene van het Brussels Gewestelijk Crisiscentrum voortdurend in contact met het terrein, met winkeliers, bewoners enzovoort, om de gepaste initiatieven te nemen. Het is niet aan mij om commentaar te leveren op operationele voorzieningen die zijn getroffen onder leiding van de korpschef en de bevoegde burgemeester.

Verder wijs ik erop dat het initiatief voor de nabespreking met de ouders en de jongeren bij de sanctionerende ambtenaar en het jeugdparket ligt.

De heer Arnaud Verstraete (Groen).- Tijdens zijn antwoord op eerdere vragen over de rellen in Frankrijk gaf de minister-president aan dat de situatie daar zo uit de hand is gelopen onder meer omdat de politie tot de tanden gewapend was.

Op de website van safe.brussels staat dat de instelling door de staatshervorming onder meer bevoegd is voor de coördinatie van het veiligheidsbeleid, de observatie en registratie van criminaliteit, maar ook voor het uitwerken van een gewestelijk veiligheidsplan en het opstellen van richtlijnen. Bij die richtlijnen lezen we onder andere dat er aandacht moet zijn voor een inclusieve aanpak. Ik citeer: "Zo kan de impact worden gegarandeerd en kunnen we ongewenste neveneffecten zoals etnische profilering vermijden." Daarom vond ik het relevant om daarover een debat te voeren.

Voor alle duidelijkheid herhaal ik dat de politie in die moeilijke context van de rellen knappe resultaten heeft voorgelegd, net zoals hun werk in het algemeen knappe resultaten oplevert in moeilijke omstandigheden.

Dat neemt niet weg dat er over deze methode een debat nodig is. Als je ziet dat slechts negen personen effectief de intentie bleken te hebben om een aanslag te plegen en daar materiaal voor hadden, dan blijven er nog 191 over voor wie dat onduidelijk blijft. We moeten op z'n minst de vraag stellen of we die aanpak systematisch kunnen hanteren. Sommigen pleiten voor een veralgemening. Ik wil situaties vermijden zoals in de film 'Minority Report', waarin mensen preventief werden opgepakt zonder dat ze per se iets hadden misdaan of iets van plan waren. Ook al is dit misschien niet de beste plaats voor zo'n debat, ik vond het toch waardevol er hier een discussie over te hebben.

De heer Dominiek Lootens-Stael (Vlaams Belang).- Ik ben al bijna dertig jaar parlementslid en bijna dertig jaar zijn er PS'ers die proberen om de verantwoordelijkheid voor alles wat met veiligheid te maken heeft, af te schuiven op een ander beleidsniveau.

Hoe meer bevoegdheden het Brussels Gewest in de loop der jaren kreeg, hoe meer sommigen het debat over veiligheid proberen weg te duwen. We zullen nog vaak over rellen en onrust debatteren. De voorbije jaren is er geen werk gemaakt van probleembeheersing en nu loopt het uit de hand. Allicht zal het in de toekomst van kwaad naar erger gaan. Ook dat is een verwezenlijking van de PS, mijnheer Ghyssels.

Het Brussels Gewest is intussen grotendeels bevoegd voor veiligheid, al was het maar voor de coördinatie van de veiligheidsinstanties.

Het gaat altijd over etnisch profileren, maar met etnisch profileren heeft het niets te maken. Het gaat om risicobeheersing. Ik ben ook ooit preventief aangehouden, omdat ik een affiche bij mij had. Ik was op weg naar een manifestatie. Ik deed niets verkeerd met die affiche en had niet de intentie om rel te schoppen. Ik was niet van plan om vandalisme te plegen of brand te stichten, maar ik werd preventief aangehouden en ik herinner me dat een oudere persoon in mijn buurt ook werd aangehouden, hoewel die man er niets mee te maken had. Hij had geen donkere huidskleur en er was geen sprake van etnisch profileren. Het was gewoon collateral damage.

De voorzitter.- Moraal van het verhaal: mensen blijven misschien beter uit uw buurt.

De heer Dominiek Lootens-Stael (Vlaams Belang).- Dat is een mogelijke conclusie.

De moraal van het verhaal is ook: er wordt niet aan etnische profilering gedaan, er wordt aan schadebeperking gedaan. Ik ben blij dat de politie die techniek hier heeft gehanteerd. Ik weet niet of dat een idee was van burgemeester Close. Het kan net zo goed een idee van de politie zelf geweest zijn. In ieder geval heeft burgemeester Close er de politieke dekking voor gegeven en daar wil ik hem voor bedanken, ook al weet ik niet zeker of hij mijn ruggensteun prominent op Facebook zal plaatsen.

De politie heeft dus goed werk geleverd. Ik hoop dat justitie zal volgen, want alleen als de relschoppers vervolgd worden, zullen we uiteindelijk resultaat boeken. Anders is het werk van de politie aan het einde van de rit niet zo zinvol geweest. Ik hoop dat de Brusselse regering ook inzake justitie de nodige stappen zal zetten, van een beleid van seponeren naar een beleid van vervolging. Dan zullen we misschien, collega Ghyssels, in de toekomst minder hoeven te debatteren over rellen of zelfs over volksopstanden zoals in Frankrijk. Laten we hopen dat het hier nooit zover komt. Enkel een krachtdadig beleid kan dergelijke zaken de kop indrukken.

De heer Mathias Vanden Borre (N-VA).- Het is goed dat de minister-president het wettelijk kader nogmaals duidelijk heeft geschetst en erop wijst dat het in de eerste plaats de verantwoordelijkheid is van de burgemeester. Ik herinner de minister-president en ook de heer Ghyssels er echter voor de zoveelste keer aan dat er een zesde staatshervorming geweest is, waarbij wel degelijk bevoegdheden werden toegekend aan het gewest en aan de minister-president, in zijn rol van gouverneur, waardoor hij bij grote evenementen zelfs operationele taken kreeg toegewezen.

Mijnheer de minister-president, u kunt dus meer doen. U kunt besluiten nemen en u kunt rechtstreeks ingrijpen, maar u weigert dat te doen. Tijdens de covidcrisis bijvoorbeeld hebben we nochtans vastgesteld dat u wel bereid was om dat te doen en hebt u politiebesluiten uitgevaardigd, nietwaar?

(Instemming van minister-president Vervoort)

Ziet u wel, mijnheer Ghyssels! Er is wel degelijk een wettelijk kader.

(Opmerkingen van de heer Ghyssels)

De heer Mathias Vanden Borre (N-VA).- Mijnheer de minister-president, het is goed dat u daaraan herinnert.

Mijnheer Ghyssels, ik hoop dat u wakker wordt in 2023 en niet blijft steken in de jaren negentig.

De leden van Ecolo en Groen blazen tegelijk warm en koud. Ze steunen zogezegd de politie, maar tegelijkertijd halen ze hun beslissingen voortdurend onderuit: negen beslissingen waren volgens de ecologisten blijkbaar terecht en over 191 beslissingen kan die conclusie niet worden getrokken. In die gevallen trekken ze dus de beslissing van de politie en de burgemeester in twijfel. Het helpt niet om naar een sciencefictionfilm te verwijzen. In onze rechtstaat bestaat een wettelijk kader voor preventieve aanhoudingen. Met zulke halfslachtige politieke reacties als Ecolo en Groen nu tentoonspreiden, zullen de problemen nooit opgelost geraken.

- Het incident is gesloten.