Schriftelijke vraag betreffende alcoholisme bij senioren in rusthuizen
- Indiener(s)
- Dominique Dufourny
- aan
- Elke Van den Brandt en Alain Maron, leden van het Verenigd College bevoegd voor Welzijn en Gezondheid (Vragen nr 566)
| Datum ontvangst: 24/03/2022 | Datum publicatie: 16/05/2022 | ||
| Zittingsperiode: 19/24 | Zitting: 21/22 | Datum antwoord: 06/05/2022 | |
| Datum | behandeling van het stuk | Indiener(s) | Referentie | Blz. |
| 04/04/2022 | Ontvankelijk | Uitgebreid Bureau van de Verenigde vergadering |
| Vraag | Bij senioren kan overmatig alcoholgebruik al vroeg in het leven zijn begonnen, maar anderen zoeken er hun toevlucht toe wanneer ze geconfronteerd worden met eenzaamheid en verveling, het overlijden van een naaste of wanneer ze plotseling stoppen met werken. Het gebrek aan kennis in de rusthuizen over verslavingen bij senioren, zoals alcohol, kan leiden tot complexe situaties bij de ontwenning, omdat ze onder meer niet gespecialiseerd of opgeleid zijn in het omgaan met verslavingen binnen een structuur die nagenoeg alle senioren (met en zonder alcoholverslavingsproblematiek) opvangt. In dat verband wens ik u de volgende vragen te stellen:
|
| Antwoord | Ik dank u voor uw vraag. De recentste cijfers over de situatie van alcoholverslaving bij ouderen in het Brussels Gewest zijn afkomstig van de gezondheidsenquêtes van 2013 en 2018. Gecombineerd tonen de enquêtes een grotere overconsumptie van alcohol (vrouwen meer dan 14 glazen, mannen meer dan 21 glazen per week) aan bij 65-plussers (8,3%) dan bij personen jonger dan 65 jaar (2,8%). Helaas beschikken we niet over betrouwbare cijfers over de prevalentie van alcoholproblemen in rusthuizen (en verzorgingstehuizen) vanwege het lage aantal respondenten bij die enquêtes. De regelgeving voorziet niet in de oprichting van afdelingen die zijn aangepast aan ouderen met verslavingen binnen rusthuizen. Het probleem van alcoholverslaving bij ouderen in het algemeen en in rusthuizen (en verzorgingstehuizen) in het bijzonder is tot nu toe weinig onderzocht. Volgens de studie uit 2020 van het Socio-epidemiologisch observatorium voor alcohol en drugs in Wallonië en Brussel (Eurotox) “Alcool : bonnes pratiques de prévention et de réduction des risques” (Alcohol: goede praktijken inzake preventie en risicobeperking), is het onderwerp taboe. Voor gezondheidsprofessionals kan het aanpakken van kwesties in verband met alcoholgebruik worden gezien als een inmenging in het leven van ouderen. Voor familie en vrienden maakt een ontkennende houding het moeilijk om alcoholproblemen te herkennen. In de studie worden niettemin verschillende vaststellingen gedaan: - De gerapporteerde percentages alcoholverslaafden onder ouderen variëren van 2 tot 10% in de algemene bevolking tot 20 tot 25% in instellingen. - Leeftijd beïnvloedt alcoholtolerantie: door veroudering veroorzaakte metabolische veranderingen leiden tot een lagere weerstand tegen de effecten van alcohol. Bij eenzelfde hoeveelheid geconsumeerde alcohol hebben ouderen een hoger alcoholgehalte in het bloed dan jongeren. Bij lagere consumptieniveaus is er dus een verhoogd risico op dronkenschap. - Alcohol verstoort de motorische vaardigheden en verhoogt het risico op vallen. - Alcohol kan de werking of de uitscheiding van sommige geneesmiddelen beïnvloeden. Geneesmiddelen kunnen ook de effecten van alcohol versterken. Ouderen lopen dus meer kans op negatieve gevolgen van polygebruik dan andere bevolkingsgroepen. - Bij ouderen kunnen de effecten van alcohol worden geaccentueerd door het naast elkaar bestaan van cognitieve stoornissen, zoals de ziekte van Alzheimer. Uit de Zwitserse studie van 2018 “La consommation d’alcool chez les seniors” (Alcoholgebruik onder ouderen) van Savary J.F. et al. blijkt dat in Zwitserland: - 7,5% van de 65-plussers een problematisch alcoholgebruik heeft. - Bij 2/3 van hen was dat problematisch gebruik al aanwezig, bij 1/3 van hen ontwikkelde het zich na de pensioenleeftijd. - de frequentie van het gebruik toeneemt met de leeftijd. Die studie identificeert de volgende risicofactoren: - overgang naar het pensioen; - rouw; - slaapstoornissen; - sociaal isolement, eenzaamheid en gevoelens van nutteloosheid; - geslacht: sociaal isolement en financiële onzekerheid treffen oudere en zeer oude vrouwen meer. Tussen 85 en 89 jaar woont 87% van de vrouwen en slechts 42% van de mannen alleen. Alcoholgebruik is een veel voorkomende vorm van zelfmedicatie, maar door het sociale isolement niet erg zichtbaar. Uit een studie uit 2017 van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs over rusthuizen (en verzorgingstehuizen) in Vlaanderen blijkt dat: - 65% van de ondervraagde personeelsleden in rusthuizen (en verzorgingstehuizen) problematisch alcoholgebruik bij 10% van de bewoners rapporteert. - alcohol overlast veroorzaakt en het personeel niet weet hoe om te gaan met bewoners die overmatig drinken. - drie op de vier rusthuizen (en verzorgingstehuizen) met bewoners afspraken maken over alcoholgebruik en 65% van de ondervraagde instellingen nieuwe bewoners naar alcoholgebruik vraagt. - 38% van de rusthuizen (en verzorgingstehuizen) hun bewoners informeert over het probleem van alcohol. Ze stuiten echter op verschillende problemen bij het aanpakken van die problematiek, zoals tijdgebrek, weerstand van het personeel om het onderwerp met de bewoners te bespreken en de moeilijkheid om een band met de bewoners op te bouwen. - 62% van de rusthuizen (en verzorgingstehuizen) aangeeft dat het personeel vindt dat het niet over voldoende vaardigheden beschikt om te zorgen voor bewoners die een problematisch alcoholgebruik hebben. 40% ook zegt dat het personeel zich onvoldoende bewust is van de risico’s van alcoholgebruik bij ouderen. Slechts 4,4% van de rusthuizen (en verzorgingstehuizen) levert inspanningen om de deskundigheidsontwikkeling van het personeel inzake alcoholgebruik te ondersteunen. (Voor psychofarmaca is dat cijfer 34%.) - ongeveer de helft van de rusthuizen (en verzorgingstehuizen) de bewoners naar gespecialiseerde organisaties verwijst in geval van problematisch alcohol- of psychofarmacagebruik. De rusthuizen (en verzorgingstehuizen) die bewoners niet naar die aangepaste structuren doorverwijzen, geven hiervoor de volgende verklaringen: o Er is onvoldoende plaats bij die gespecialiseerde organisaties. o Er is niet genoeg kennis over het beschikbare aanbod. o Het probleem wordt aangepakt door personeelsleden (bv. een psycholoog). Iriscare heeft nog geen rondetafelgesprekken over deze problematiek georganiseerd. Sinds 2019 zijn de actoren uit de sector namelijk sterk gemobiliseerd rond de COVID-19-crisis en de hervorming van de erkenningsnormen van rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen. Iriscare heeft dus nog geen tijd gehad om deze problematiek aan te pakken. Niettemin wordt nagedacht over de ontwikkeling van communicatiekanalen en inhoud voor professionals uit de sector. In de toekomst zouden dus bewustmakingsactiviteiten kunnen worden uitgevoerd die gericht zijn op professionals uit de sector. https://eurotox.org/wp/wp-content/uploads/Eurotox-Livret6-Alcool_2.pdf https://www.grea.ch/sites/default/files/revue_litterature.alcool_et_seniors_15.02.18_v.def__0.pdf https://www.vad.be/artikels/detail/gebruik-van-alcohol-en-psychofarmaca-in-woonzorgcentra https://eurotox.org/wp/wp-content/uploads/Eurotox-Livret6-Alcool_2.pdf https://www.grea.ch/sites/default/files/revue_litterature.alcool_et_seniors_15.02.18_v.def__0.pdf https://www.vad.be/artikels/detail/gebruik-van-alcohol-en-psychofarmaca-in-woonzorgcentra |