Schriftelijke vraag betreffende de kwaliteit van de zorg in de ziekenhuizen onder uw bevoegdheid of toezicht
- Indiener(s)
- Emin Özkara
- aan
- Elke Van den Brandt en Alain Maron, leden van het Verenigd College bevoegd voor Welzijn en Gezondheid (Vragen nr 610)
| Datum ontvangst: 13/07/2022 | Datum publicatie: 11/10/2022 | ||
| Zittingsperiode: 19/24 | Zitting: 21/22 | Datum antwoord: 22/09/2022 | |
| Datum | behandeling van het stuk | Indiener(s) | Referentie | Blz. |
| 18/08/2022 | Ontvankelijk |
| Vraag | In de gemeenschappelijke algemene beleidsverklaring van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GABV) staat het volgende: "(...) wil de Regering een dubbele omslag maken in het welzijns- en het gezondheidsbeleid : een sociale omslag naar een vermindering van de sociale ongelijkheid en een organisatorische omslag naar een betere organisatie van de zorgverstrekking en het welzijnsbeleid met garanties voor de toegankelijkheid, de kwaliteit en de duurzaamheid van de zorg. Op 24 mei 2022 heb ik via de digitale pers (https://www.rtbf.be/article/investigation-dans-nos-hopitaux-des-patients-decedent-par-manque-d-infirmiers-10998467) vernomen dat patiënten in ziekenhuizen sterven wegens een gebrek aan verpleegkundigen. Naar aanleiding van dit artikel en in het licht van de verbintenissen die het Verenigd College in de GABV is aangegaan, wens ik u de volgende vragen te stellen: Met betrekking tot de kwaliteit van de zorg in de ziekenhuizen onder uw bevoegdheid of toezicht:
|
| Antwoord | Wat het werkelijke personeelstekort betreft. Een controlebezoek kan worden beschouwd als een momentopname. Zo had bijvoorbeeld de laatste controle die werd uitgevoerd door de directie Controle van de Diensten van het Verenigd College betrekking op de inspectie van een algemeen ziekenhuis in zijn geheel (bedden, functies, medische diensten en zorgprogramma’s). De verkregen gegevens over het personeel hadden betrekking op het jaar 2019: in het algemeen waren de cijfers correct wat het verpleegkundig personeel betrof. Het ziekenhuis in kwestie heeft tijdens het controlebezoek niettemin mondeling aangegeven dat er op dit moment minstens 10% minder personeel zou zijn. In het algemeen stelt de directie Controle vast dat er een tekort is aan gekwalificeerde verpleegkundigen: intensieve zorgen, pediatrie, oncologie, palliatieve zorgen enz. Er kan worden gesteld dat het huidig tekort aan verplegend personeel voornamelijk ligt aan de impact van COVID-19, de hervorming van de verpleegkundige opleiding (overgang van drie naar vier jaar studie) en de stopzetting van de premies voor verpleegkundigen met een bijzondere beroepstitel of beroepsbekwaamheid. Ter herinnering: verpleegkundigen die in een ziekenhuis dat door de federale overheid wordt gefinancierd en dat sinds 1 september 2018 erkend is door de bevoegde overheid met een bijzondere beroepstitel of een bekwaamheid werken, hebben immers geen recht meer op premies. Sinds 1 januari 2022 werd onder bepaalde voorwaarden een nieuw specialisatiecomplement ingevoerd voor verpleegkundigen met een BBT/BBK. De door minister Frank Vandenbroucke nieuw ingevoerde regeling zou verpleegkundigen echter kunnen motiveren om zich weer te specialiseren. De minister heeft immers een bijkomend budget gevraagd voor gespecialiseerde verpleegkundigen, juist om de waardering van gespecialiseerde kennis te corrigeren (het gaat om een investering van in totaal 45 miljoen euro vanaf 2023). Concreet betekent dat het volgende: · Het brutoloon van gespecialiseerde verpleegkundigen met een bijzondere beroepstitel zal met 2500 euro per jaar stijgen voor een voltijdse medewerker in een erkende ziekenhuisdienst. · Het brutoloon van gespecialiseerde verpleegkundigen met erkende bijzondere beroepsbekwaamheden zal met 833 euro per jaar stijgen voor een voltijdse medewerker in een erkende ziekenhuisdienst. Naast het specifieke probleem van de gespecialiseerde verpleegkundigen, d.w.z. ongeveer 35% van de verpleegkundigen in onze ziekenhuizen, en naast de kwestie van het budget voor aanwervingen en lonen, waarin op federaal niveau enkele honderden miljoenen euro werd geïnvesteerd, zijn er echter altijd meer ‘algemene’ of ‘transversale’ problemen waarover nog geen door de verpleegkundigen gewenste beslissingen zijn genomen. De meeste van die verzoeken zijn gericht tot het federale niveau en hebben betrekking op de wetgeving met betrekking tot het beroep (bijvoorbeeld een betere erkenning van de verworven autonomie op het terrein in bepaalde wetgevingen), de erkenning van nieuwe titels en functies in de verpleegkunde, de betrokkenheid van verpleegkundigen in het beheer van ziekenhuisnetwerken enz. De verzoeken van de verpleegkundigen werden tijdens de vorige legislatuur op grond van niet-ontvankelijkheid afgewezen door de federale overheid. We hopen dat die daar meer aandacht voor zal hebben, want de huidige cijfers in onze ziekenhuizen zijn alarmerend, met 10 tot 15% van de bedden op intensieve zorgen en van de inwendige geneeskunde die gesloten zijn door een tekort aan verpleegkundigen. Van onze kant zouden we graag tegemoetkomen aan een van hun verzoeken die betrekking heeft op onze bevoegdheden in ziekenhuizen, namelijk de oprichting van lokale raden voor verpleegkundigen, waarop ik later zal terugkomen. U vraagt mij ook naar de evaluatie van de kwaliteit en de veiligheid van de zorg. Tot op heden worden die volgens de directie Controle van de Diensten van het Verenigd College door meerdere factoren bepaald, en met name: - het personeel: hoe meer verpleegkundigen er zijn per patiënt, hoe veiliger en kwaliteitsvoller de zorgen zijn. De directie Controle zal de lijsten en uurroosters van het medische en niet-medische personeel controleren (die volgens de van toepassing zijnde normen opgevraagd zullen worden); - de organisatie: Hoe is de dienst intern georganiseerd? Hoe communiceert de dienst en werkt de dienst samen met de andere specialisaties of eenheden in en buiten het ziekenhuis (eerstelijnszorg enz.) om de continuïteit van de zorgverlening naar de patiënt toe te waarborgen? Zo wordt bijvoorbeeld voor het geriatrische zorgprogramma het multidisciplinaire verslag altijd ter plaatse gecontroleerd. In het algemeen worden de dossiers van de patiënten en de intern opgezette procedures onderzocht; - de infrastructuur: ze heeft een impact op de veiligheid en de kwaliteit van de zorgverlening. Wanneer de renovatiewerken in een ziekenhuis afgerond zijn, gaan de directie Controle en de dienst Infrastructuur over tot controles ter plaatse om de naleving van de normen op het einde van de werken te controleren. Zo heeft bijvoorbeeld de psychiatrische eenheid die onlangs bezocht werd haar werkzaamheden gericht op de veiligheid van de patiënt, en met name op de preventie van zelfdoding (bijvoorbeeld met betrekking tot deurklinken, zonwering enz.); - de invloed van de locoregionale ziekenhuisnetwerken en ziekenhuisverenigingen: netwerken en verenigingen hebben natuurlijk een invloed op de zorgverlening (als vereniging bestaan er MUG-verenigingen, verenigingen voor medische beeldvorming, laboratoria, zorgprogramma cardiale pathologie enz.); - andere elementen: de directie Controle heeft al vergaderingen georganiseerd met de oncoloog van het geïnspecteerde ziekenhuis, zodat die laatste het traject van zijn patiënten in het ziekenhuis kon toelichten. Ook de activiteiten die voor de patiënt georganiseerd worden, worden gecontroleerd (een audiovisueel ondersteuningsprogramma voor de ouders van een prematuur bijvoorbeeld). In het laatst bezochte algemeen ziekenhuis was er een kwaliteitscel: intern werden er meerdere audits uitgevoerd (voorbereiding van de patiënten vóór de operatie, controle van de uitvoering van de checklist van het operatiekwartier enz.), er werd een tevredenheidsenquête bij de patiënten gehouden, er werd een checklist opgesteld, zodat de patiënten uit het ziekenhuis ontslagen kunnen worden enz. Soms neemt een ziekenhuis deel aan een accreditatie (van zijn laboratorium, bijvoorbeeld), wat bijdraagt tot de verbetering van de kwaliteit van de zorg die in het kader van die accreditatie wordt verleend. Ter herinnering: een inspectie is een momentopname en de ziekenhuizen krijgen natuurlijk opmerkingen van de directie Controle met betrekking tot: - de verbetering van bepaalde procedures (bijvoorbeeld het zorgprotocol voor slachtoffers van cerebrovasculaire accidenten, het onthaalprotocol voor kinderen enz.); - de infrastructuur (bijvoorbeeld een oproepingssysteem dat ontbreekt in een toilet enz.); - de normen inzake personeel (op de dienst intensieve zorgen bijvoorbeeld zijn er niet genoeg verpleegkundigen met een bijzondere beroepstitel spoedgevallenzorg en intensieve zorg enz.). Zo nodig moeten ze nadien gevolg geven aan die opmerkingen en de erkenningsnormen die hun worden opgelegd, na gaan leven. Op 20 juli hebben wij in het Verenigd College echter een ontwerp van besluit in eerste lezing aangenomen tot vastlegging van de aanvullende ziekenhuisnormen, met name wat de kwaliteit betreft en waarbij er bijzondere aandacht wordt besteed aan verpleegkundigen. Het doel van dat ambitieuze ontwerp is om de kwaliteit van de zorgverlening te verbeteren en te waarborgen door het zorgaanbod af te stemmen op het grondgebied en de behoeften van de bevolking die er woont. Het plan is opgebouwd rond meerdere pijlers: financiële toegang, geografische toegang, kwaliteitszorg op basis van de behoeften van de Brusselaars. Het ontwerp heeft bijvoorbeeld tot doel om de continuïteit van de zorg met de eerste lijn te versterken, om na te gaan of de ziekenhuizen in elke zorgzone een gegarandeerde minimale lokale zorg bieden aan de hele bevolking enz. Er werd ook bijzondere aandacht besteed aan de multidisciplinariteit, de integratie van geïntegreerde sociale en gezondheidsdiensten, thuiszorg en -hulp, de voorbereiding op ontslag uit het ziekenhuis enz. Dat ontwerp van besluit zal de Brusselse ziekenhuizen ook verplichten om op termijn een gestandaardiseerde methode voor kwaliteitsbeheer in te voeren op basis van gemeenschappelijke doelstellingen, maar met de lokale prioriteiten, de opvolging van lokale, maar ook gemeenschappelijke indicatoren op het gebied van kwaliteit en veiligheid, toegankelijkheid en weerbaarheid ten opzichte van de bevolking en het personeel. Het is nog te vroeg om de tekst en al die aspecten in dit stadium in detail te behandelen, maar zoals eerder aangegeven, is het de bedoeling dat bij de tekst ook de verplichting wordt ingevoerd om in elk ziekenhuis een verpleegkundige adviesraad op te richten. Het gaat om een terugkerend verzoek van de verpleegkundigen, een adviesorgaan met de door hun collega’s gekozen verpleegkundigen voor een systematische ondervraging over elk project ter verbetering van de diensten van het ziekenhuis en ter evaluatie van de kwaliteit van de zorg. Een orgaan waarin zij de kern van hun werk zouden kunnen bespreken en verbeteringsvoorstellen zouden kunnen doen aan de verpleegkundige directie van het ziekenhuis. Dat type orgaan zou het gevoel van verbondenheid en betrokkenheid van verpleegkundigen in het ziekenhuis mogelijk kunnen verbeteren, twee factoren waarvan wetenschappelijk is bewezen dat zij een positieve impact hebben op het houden van die personeelsleden op de werkplek. De adviezen van de Raad van State, de Adviesraad en het Rekenhof werden gevraagd. Een tweede lezing door het VC is gepland voor begin november. De verouderde erkenningsnormen, zoals ook aangegeven is in de GBV, worden op dit moment geactualiseerd. Een eerste ontwerp, waarin wordt beoogd om een reeks verouderde normen te schrappen, werd in eerste lezing door het Verenigd College bekrachtigd: de adviezen van de Raad van State, de Adviesraad en het Rekenhof werden gevraagd. Het ontwerp zou in de loop van de maand oktober voor een tweede lezing moeten worden voorgelegd. Een tweede ontwerp, waarin wordt beoogd om een hele reeks eisen te actualiseren, maakt op dit moment het voorwerp uit van een denkoefening binnen de administratie, die in nauwe samenwerking werkt met de afdelingen ‘ziekenhuizen’ en ‘geestelijke gezondheidszorg’ van de Adviesraad. |