Fiche van een vraag of interpellatie

Vacatures Contact

Schriftelijke vraag betreffende de invoering van een duurzame strategie binnen de kabinetten

Indiener(s): Aurélie Czekalski
aan: Elke Van den Brandt, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Mobiliteit, Openbare Werken en Verkeersveiligheid (Vragen nr 45)

Datum ontvangst: 21/10/2019		Datum publicatie: 29/11/2019
Zittingsperiode: 19/24	Zitting: 19/20	Datum antwoord: 28/11/2019

Datum	behandeling van het stuk	Indiener(s)	Referentie	Blz.
24/10/2019	Ontvankelijk	p.m.

Vraag	De strijd tegen de klimaatopwarming is een van de belangrijkste prioriteiten van de burgers geworden. De politieke wereld moet zijn verantwoordelijkheid op alle machtsniveaus ten volle opnemen, ook op het niveau van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het wereldwijde probleem in verband met het gebruik van plastic en de milieuschade die dit kan veroorzaken, is een cruciale kwestie en een aanzienlijke maatschappelijke uitdaging. De beleidsmakers moeten dus het goede voorbeeld geven. Zij hebben met name de verantwoordelijkheid om de sterke toename van afval en in het bijzonder plastic afval tegen te gaan. Concrete acties kunnen/moeten worden ondernomen binnen departementen en ministeriële kabinetten om de "plastic voetafdruk” te verkleinen en te komen tot nul afval. Tegelijkertijd moeten maatregelen worden genomen om ervoor te zorgen dat de ministeriële kabinetten en de departementen intern meer afval sorteren en recycling vergemakkelijken. Op die manier kan een sterk signaal worden gegeven aan de burgers, zodat de Brusselse overheid het goede voorbeeld kan geven en een voortrekkersrol kan spelen op dit gebied. Graag wens ik een antwoord op volgende vragen. - Welke acties onderneemt u binnen uw ministerieel kabinet en uw bestuur om de “plastic voetafdruk” te verkleinen? - Worden initiatieven die gericht zijn op nul afval genomen binnen uw ministerieel kabinet en de departementen onder uw toezicht? Zo ja, dewelke? - Hoe wordt het sorteren van afval georganiseerd binnen uw kabinet en uw departement(en)? Heeft u selectieve sorteerbakken in de kantoren? - Organiseert u communicatiecampagnes (bv. via een interne nieuwsbrief, handvest van goede praktijken, enz.) om het personeel te informeren en bewust te maken van de problematiek van nul plastic en/of nul afval, in het bijzonder met betrekking tot de nefaste milieu-impact van overmatig gebruik van plastic producten en tassen, bijvoorbeeld? - Werd een "nul plastic/nul afval"-referentiepersoon aangewezen als adviseur binnen uw bestuur/uw kabinet? - Kunt u mij bevestigen dat het gebruik van plastic flessen in uw diensten is afgeschaft en vervangen door waterfonteinen/glazen flessen? - Wordt bij het opstellen van overheidsopdrachten of aanbestedingen in het bestek een clausule opgenomen die elke inschrijver verplicht een milieuverantwoordelijke oplossing voor de opdracht in kwestie te kiezen? - Tot slot, welke acties onderneemt u zowel binnen uw kabinet als binnen het bestuur om het papierverbruik te verminderen? Hebben de overheden een digitaliseringsstrategie ingevoerd ten aanzien van de burgers?


Antwoord	Introductie GOB Binnen de GOB wordt al lang aandacht besteed aan het duurzame karakter van onze activiteiten, milieubewustzijn en een correcte toepassing van wet- en regelgeving. Klimaatopwarming, luchtkwaliteit, duurzame mobiliteit maar ook afval waarvan plastic een groot onderdeel van vormt, zijn slechts enkele van de thema’s waar we ons dagelijks voor inzetten. We zoeken steeds naar (nieuwe) manieren om onze ecologische voetafdruk te verkleinen en trachten onze reeds bestaande goede praktijken verder uit te bouwen en te verbeteren om onze maatschappelijke rol optimaal uit te voeren en onze functie naar de burgers toe voorbeeldig te dragen. Er kan verwezen worden naar verschillende inspanningen met een historiek inzake duurzaamheid bij de GOB: - Het inzetten op een Eco-Mobility Manager. Deze staat in voor de sensibilisering van de circa 1600 medewerkers van de GOB. - Het Meerjarenplan Duurzame en Ethisch verantwoorde aankopen: de voorgeschiedenis van het plan duurzame aankopen gaat terug tot de mandaatdoelstellingen van de SG(A) en het strategisch plan ‘Brussels in motion’. In 2013 werd hieruit het eerste Meerjarenplan Duurzame en Ethisch Verantwoorde Aankopen 2013-2016 opgesteld. In 2017 volgde een evaluatie. Omwille van het strategisch belang van deze materie werd door de Directie Kwaliteit en Performantie en de Directie Facilities een tweede Meerjarenplan Duurzame en Ethisch Verantwoorde Aankopen 2018-2020 opgesteld. Het doel van het meerjarenplan is om het duurzaam karakter van het aankopenbeleid van de GOB te versterken en een fundamentele bewustwording te verspreiden binnen alle diensten en besturen van de GOB. - Het Label Ecodynamische onderneming voor het City Center en het CCN: in 2012 werden de eerste stappen ondernomen om dit label te behalen. Zo werd een eerste dossier Ecodynamische onderneming ingediend. Dit dossier had als doel een aantal acties te lanceren. Zo werd er een meerjarenplan voor duurzame aankopen uitgewerkt en een eenvoudige wijze van milieubeheer voorgesteld. Dit initiatief leidde tot het behalen van een eerste ster van het label ‘Ecodynamische onderneming’. In oktober 2015 werd een hernieuwingsdossier voor het label ‘Ecodynamische onderneming’ ingediend. Dit heeft geleid tot het behalen van een tweede ster van het label ‘Ecodynamische onderneming’. - Jaarlijks minstens drie grootschalige sensibiliseringsacties naar alle medewerkers van de GOB toe inzake milieurelevante kwesties: het gaat om het bewust maken over energieverbruik (dikketruiendag in februari, waarbij de verwarming lager wordt gezet in de gebouwen), over duurzame mobiliteit en verkeersleefbaarheid (tijdens de week van de mobiliteit in september) en over afvalbeheer en -vermindering (tijdens de Europese week van de afvalvermindering in november). - De voorbereiding van een MilieuManagemenSysteem conform ISO 14001 : 2015: De wens om de inspanningen van de GOB conform de norm ISO 14001 te formaliseren werd expliciet vastgelegd als mandaatdoelstelling in het strategisch plan 2017-2022 van de secretarissen-generaal. Zo wordt momenteel een ISO 14001 : 2015-certificering voorbereid voor enkele essentiële en ondersteunende diensten van Brussel Gewestelijke Coördinatie, binnen het City Center (Directie Kwaliteit en Performantie, Directie Communicatie, Directie Brussels International, Directie IT-Coördinatie, Directie Facilities en de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk). Samen met hen heeft de Directie Kwaliteit en Performantie gewerkt aan de uitbouw van een MilieuManagementysteem, om zich te engageren de milieuimpact van de GOB te verkleinen op de significante milieuaspecten die verbonden zijn aan diens processen en werking en wordt er gestreefd naar een versterkte integratie van milieu in de uitvoering van de dagelijkse werkzaamheden. De contactpersonen van iedere directie vormen zo sleutelfiguren die binnen hun directies de medewerkers van deze directies mee aanzetten tot het aannemen van milieupraktijken. Dit versterkt de kracht van het gevoerde milieubeleid. Het gaat om een eerste ervaring met ISO-normen, waaruit de GOB kan leren om in de komende jaren een gefaseerde uitbreiding van de scope van het project voor te bereiden en te kunnen realiseren. Om de visie kracht bij te zetten heeft de GOB binnen het kader van ISO 14001 : 2015 meetbare milieudoelstellingen bepaald. Men gaat daarbij uit van een aantal concrete engagementen die vertaald zijn in een milieubeleid. Verdere inspanningen zullen binnenkort plaatsvinden in het kader van het project Be Connected. Het grootste deel van de medewerkers van de GOB, die momenteel in het CCN en de City Center werken, zullen volgend jaar in die context op een nieuwe locatie werken, de Silver Tower. Met het oog op de grootschalige veranderingen dat deze verhuizing met zich meebrengt, worden talrijke acties ondernomen om het personeel aandachtig te maken voor het duurzaamheidsbeleid en het beleid verder te blijven versterken. Kabinet Van den Brandt Bij het doen van aankopen zoeken we, in de mate van het mogelijke, naar leveranciers die zo min mogelijk plastic gebruiken en die ecologisch materiaal gebruiken. GOB Door de focus op milieumanagement binnen de GOB werden recentelijk eveneens een aantal bijkomende stappen ondernomen om medewerkers van de GOB steeds bij te staan om op een ecologisch verantwoorde manier hun functie te kunnen vervullen. Zo werd een Eco-checklist duurzame evenementen/catering en eco-checklist duurzame goodies, promotiemateriaal en geschenken ontwikkeld voor de Directies in het MilieuManagementSysteem. Hier wordt de klemtoon gelegd op de aankoop en het gebruik van duurzame materialen (onder meer de vermindering van wegwerpplastic, reductie van afval op evenementen, binnen de cafetaria en cateringaanvragen,..). Binnen de cafetaria worden reeds merendeels biologisch afbreekbare materialen gebruikt voor het meeneemaanbod. Deze tendens om oplossingen aan te bieden die bewustwording bevorderen rond afvalproductie zal echter verdergezet worden naar de overige plastic producten die momenteel nog gebruikt worden om de productie van afval tegen te gaan. Herbruikbaar materiaal zoals meeneem lunchboxen en drinkbekers zullen in het kader van Be Connected worden uitgewerkt. Er wordt ook reeds actief ingezet op het tegengaan van voedselverspilling en het sorteren van organisch afval. Naar het toekomstige zero waste -afvalbeleid toe, dat zal worden opgesteld voor de GOB in het kader van het project Be Connected, zal de focus onder meer liggen op het bevorderen van het sorteerpercentage en het reduceren van milieuonvriendelijke materialen. Zo zal bijvoorbeeld gewerkt worden naar het afschaffen van plastic flessen water in vergaderzalen en deze te vervangen door herbruikbare en hervulbare kannen water, het reduceren van plastic waren binnen de cafetaria, enz. In die context wordt de piste van de gamificatie rond afval ook bestudeerd om het personeel actief te stimuleren op dit gebied steeds beter te presteren. Parking Brussels Bij parking.brussels is de situatie als volgt: - de drinkwaterfonteinen zijn aangesloten op het leidingwaternet; - tijdens evenementen/vergaderingen, worden water, thee, koffie geserveerd in kruiken, thermoskannen, enz.; plastic waterflessen zijn verboden; het bestelde kantoormateriaal draagt in de mate van het mogelijke het Europese ecolabel MIVB De MIVB ging over tot het gebruik van hoofdzakelijk digitale documenten in 2009, in een algemene context van de verandering naar een zogenaamd « Dynamic office ». Deze evolutie verminderde onrechtstreeks drastisch het gebruik van mappen, tussenschotten en andere elementen in plastic voor de dagelijkse werking. Wat betreft de ondersteunende diensten, krijgt elke nieuwe medewerker van de MIVB een kop in keramiek om hem/haar een realistisch alternatief te bieden voor het gebruik van wegwerpbekers. De MIVB gebruikt koppen in keramiek in de nieuwe werkplaatsen en ook haar cateringdiensten (restaurants en cafetaria) gebruiken afwasbaar bestek en borden/glazen. Een initiatief dat recent gelanceerd werd in het cafeteria in het hoofdkantoor van de MIVB: de veralgemening van inox lepeltjes in plaats van wegwerplepels voor de koffie, net als het gebruik van grote suikerpotten en melkthermossen in plaats van individuele porties. Kabinet Van den Brandt Bij het doen van aankopen zoeken we, in de mate van het mogelijke, naar leveranciers die zo min mogelijk plastic gebruiken en die ecologisch materiaal gebruiken. Ook hebben we geinformeerd naar instellingen die ons kabinet kunnen begeleiden naar een intern duurzaam beleid. GOB De Eco-Mobility Manager van de GOB organiseert jaarlijks een Zero Waste -actie in het kader van de Europese Week van de Afvalvermindering. Dit jaar organiseert deze van 18 tot 22 november en inzameling van kleine electro om medewerkers gevoelig te maken over het onderwerp van Urban Mining. In diezelfde week vindt er een Zero Waste lunch plaats: dit is de gelegenheid om het personeel aan een aantal goede praktijken te herinneren en ze bijkomende toelichtingen te bieden over de acties die zij als personeelslid maar ook als particulier kunnen ondernemen. Parking Brussels Bij parking.brussels zijn de sensibiliseringsaffiches inzake sorteren ophangen in de lokalen. Het Parkeeragentschap streeft zoveel mogelijk naar het gebruik van duurzame materialen (specifieke clausules opgenomen in bestekken, lancering van nieuwe overheidsopdrachten die rekening houden met de milieuvereisten, enz.). MIVB Algemeen genomen zette de MIVB een beleid op voor het nakijken van gebouwen, waardoor de levensduur van haar activa gevoelig kan worden verlengd en de performantie gedurende de levensduur kan worden verbeterd. Dit beleid moet in perspectief worden geplaatst met alle huidige debatten wat betreft geplande veroudering, dat de MIVB al sinds lange tijd beheerst. De MIVB ondersteunt ook circulaire economie door projecten op te zetten die afval voorkomen (bijvoorbeeld: voor het TETRA-project voor de vervanging van de radiotechnologie aan boord van de bussen en trams, werden bepaalde uitrustingen uit de voertuigen gehaald die nog werkten en doorverkocht aan een bedrijf in Dijon in Frankrijk). Bovendien zette de MIVB verschillende upcycling-projecten op. Deze stap bestaat eruit nieuw leven te geven aan een voorwerp dat anders in de vuilnisbak zou belanden, soms voor een doel dat redelijk ver ligt van zijn eerste leven. Het principe is dat door een voorwerp te hergebruiken mits een kleine aanpassing, er wordt vermeden dat een nieuw product wordt gemaakt en er ook bespaard wordt op energie en grondstoffen die nodig zijn voor het productieproces. Parallel, aangezien we vermijden van iets weg te gooien, verminderen we de productie van vuilnis en de gevolgen voor het leefmilieu gekoppeld aan het beheer van het einde van de leven van de materialen. Voorbeelden van projecten die al gebeurden: · Ontwaardingstoestellen werden sleutelkastjes. · Hergebruik van valideringstoestellen als decoratie. · Hergebruik van halteborden als verzamelobject. · Hergebruik van veiligheidsglas van de schuilhuisjes voor oorringen. · Hergebruik van oude werfzeilen voor zakken Projecten die momenteel worden ontwikkeld: Hergebruik van leder van de tramstoeltjes als étuit voor MOBIB-kaarten. Kabinet Van den Brandt In elke Cel en in de gemeenschappelijke ruimtes hebben we verschillende afvaleilanden geplaatst om ons afval zo goed mogelijk te scheiden. Zo zijn er ook vragen gesteld aan de dienst die afval in ons gebouw verzamelt opties voor organisch afval. GOB Momenteel bestaan er binnen de GOB sorteervuilbakken aan de gemeenschappelijke ruimtes van de gebouwen. Het gaat om papier, rest en PMD. In de bureaus beschikken de medewerkers enkel over een papiermand en een vuilnisbak voor restafval. Dit houdt in dat het personeel hun PDM-afval dienen te sorteren in de gemeenschappelijke ruimtes. Met het project Be Connected en de verhuizing in november 2020, zal de GOB in de toekomst verder gaan in het afvalbeheer. Zo bestaat de ambitie om geen individuele vuilbakken meer te voorzien en enkel sorteereilanden in de gemeenschappelijke ruimtes aan te bieden. Op die manier zal het personeel nog gevoeliger worden gemaakt voor het correct sorteren van afval en zal sociale controle ook een naboots-effect met zich meebrengen. Parking Brussels Er zijn vuilnisbakken met afvalsortering geplaatst in de lokalen van het Parkeeragentschap. MIVB Al meer dan 20 jaar voert de MIVB een doorgedreven recyclagebeleid. Tegenwoordig telt de MIVB 24 soorten geselecteerd afval, waaronder 18 voor recyclage (papier-karton, PMD, maar ook organisch materiaal, hout, vlak glas, schroot, enz.). 2/3 van het vuilnis (gewogen) wordt gerecycleerd. Het scheiden van afval is van toepassing in de kantoren, werkplaatsen en remises van de MIVB. Sinds kort ondersteunt de MIVB ook de circulaire economie, die de productie van afval wil voorkomen. Een netwerk van lokale correspondenten werd gevormd binnen de MIVB om bijzondere aandacht te besteden aan het afvalbeheer op de respectievelijke sites. Middelen, zoals informatiefiches per vuilnissoort, affiches, toolbox, enz. worden hen ter beschikking gesteld om hun collega’s te sensibiliseren voor goede praktijken. Communicatiecampagnes worden vervolgens regelmatig georganiseerd, in het bijzonder ter gelegenheid van gebeurtenissen zoals het ISO14001-certificaat of de Preventieweek van het afval. Deze campagnes zijn eveneens de gelegenheid om te berichten over initiatieven van personeel via de intranetsite van de MIVB, om zoveel mogelijk personen te bereiken. Interne filmpjes, wedstrijden rond afvalvermindering, het uitdelen van koppen en brooddozen gebeurde in het kader van sensibilisering. Er werd ook meermaals een «cleaning day» georganiseerd op de MIVB-sites. Kabinet Van den Brandt We organiseren vormingen voor ons personeel over ecologie waarbij verschillende aspecten van worden aangekaart, bijvoorbeeld afvalbeleid. GOB De Eco-Mobility Manager van de GOB organiseert jaarlijks verschillende sensibiliseringsacties omtrent het duurzaamheidsbeleid van de GOB. Diens rol is bovendien de contactpersoon te zijn voor de medewerkers in geval van vragen of opmerkingen en deze zo, indien mogelijk in het beleid toe te passen in samenwerking met de betrokken diensten. Alle acties van de Eco-Mobility Manager gebeuren door nauwgezette communicaties op te zetten naar het personeel via de interne kanalen van de GOB (nieuwsbrief, intranet, enz). Op het intranet vindt het personeel ook een hele rubriek met informatie, goede praktijken en documenten omtrent het duurzaamheidsbeleid van de GOB. Parking Brussels Een initiatief in die zin is bij parking.brussels gepland tegen 2020. MIVB De MIVB stelde een afvalbeheerder aan en zorgt, onder andere, voor de sensibilisering van personeel en ondersteunt «zero waste»-initiatieven. Kabinet Van den Brandt Momenteel nog niet, aangezien ons kabinet nog niet volledig is qua aantal medewerkers, hebben we nog geen specifiek persoon voor aangesteld. Wel zullen we medewerkers die we aantrekken voor onderhoud van ons kabinet hierin opleiden. Verder is er een raadgever werkzaam op ons kabinet die veel kennis heeft mbt zéro plastic/ zéro afval diens kennis inzet voor het kabinet. GOB De Eco-Mobility Manager van de GOB is de referentiepersoon voor alle duurzaamheidsonderwerpen binnen de GOB. De gegevens van deze persoon staan vermeld op het intranet. Deze stelt zich uiterst beschikbaar op, en niet alleen tijdens de verschillende acties die deze organiseert. Op die manier kan ieder personeelslid makkelijk terecht met zijn of haar vragen of opmerkingen en het milieubeleid helpen versterken. Parking Brussels Er is een referentiepersoon aangeduid om het label van ecodynamische onderneming te behalen. MIVB De MIVB stelde een afvalbeheerder aan en zorgt, onder andere, voor de sensibilisering van personeel en ondersteunt «zero waste»-initiatieven. Kabinet Van den Brandt We hebben geen plastic flessen op ons kabinet. We maken momenteel gebruik van glazen flessen en verwachten binnenkort de installatie van fonteinen op ons kabinet. GOB In de gemeenschappelijke ruimtes bestaan er waterfonteinen waar alle personeelsleden zich met een glas of hun eigen drinkbekers of fles kunnen dienen van vers water. Er worden al lang geen plastic bekertjes meer aangeboden aan deze waterfonteinen, noch aan de koffieapparaten. Momenteel kan er enkel nog voor bepaalde voor vergaderingen op aanvraag flessenwater worden voorzien. Dit zal naar het toekomstige Zero Waste afvalbeleid eveneens worden afgebouwd. Parking Brussels Bij parking.brussels is dat wel degelijk het geval. Drinkwaterfonteinen aangesloten op het leidingwaternet worden ter beschikking gesteld van de medewerkers. Plastic waterflessen zijn verboden. MIVB De MIVB beschikt over waterfonteinen en grote flessen op haar sites en in de stations, bestemd voor het personeel. Er worden plastic flessen ter beschikking gesteld in de waterautomaten (op alle MIVB-sites en in de stations) en plastic flessen in de restaurants/cafeteria en voor vergaderingen. De MIVB buigt zich momenteel over een plan om de plastic flessen af te schaffen. Bedoeling is te beginnen met de vergaderingen en de restaurants. Er wordt over dit onderwerp nagedacht met de leverancier van de MIVB (kostprijs, voorraad, leeggoed). Kabinet Van den Brandt Dat is zeker onze doelstelling. Momenteel hebben we nog geen overheidsopdrachten lopend en maken we gebruik van de raamcontracten van het Brussels Gewest. Van de dienst Facility hebben we al begrepen dat ze ook bijvoorbeeld voor een nieuw lastenboek voor kantoormateriaal ecologische producten opnemen. GOB De GOB hecht groot belang aan duurzame overheidsopdrachten wat ook blijkt door het meerjarenplan duurzame en ethisch verantwoorde aankopen. Verder heeft de GOB in samenwerking met de dienst Human Ressources ervoor gezorgd dat opleidingen over dit onderwerp zeker aangeboden worden aan het personeel dat bevoegd is voor de bestelling of de aankoop van dergelijke goederen en diensten. Parking Brussels Bij parking.brussels voorziet elke overheidsopdracht in de mate van het mogelijke in criteria die de voorkeur geven aan milieuvriendelijke oplossingen. MIVB Standaard is volgende basisclausule opgenomen in de aanbestedingen van de MIVB: “De opdrachtnemer beperkt zoveel mogelijk de verpakkingen tot wat noodzakelijk is voor het vervoer en de levering van de goederen, terwijl de bescherming ervan toch verzekerd blijft. De opdrachtnemer geeft zoveel mogelijk de voorkeur aan herbruikbare verpakkingen.” Overigens vraagt de MIVB haar leveranciers om een beschrijving te geven van de voorziene verpakkingen en in welke mate ze beantwoorden aan de wil van de MIVB om de verpakkingen tot een minimum te herleiden. Als de aanbesteding er zich toe leent, wordt een toekenningsvoorwaarde over de ecologische kwaliteit van de voorziene verpakking opgenomen in de aanbestedingsclausule. Wat de nieuwe gebouwen en de nieuwe voertuigen van de MIVB betreft, worden kwantitatieve en kwalitatieve criteria voor energie-afdruk naar voren geschoven in de selectiecriteria en toekenning van de aanbestedingen. Kabinet Van den Brandt We hebben intern via het CIRB een start gemaakt om via een platform te werken waarop documenten gedeeld kunnen worden, waarbij er minder documenten geprint zullen hoeven worden. Intern proberen we alles zo veel mogelijk digitaal te organiseren. Ook hebben we de beheerder van het gebouw gevraagd naar opties op muren te verven met krijtverf om de muren te gebruiken als schrijfbord in plaats van papieren flipcharts. GOB Digitalisering is een materie waar aandacht aan geschonken wordt in de ISO14001 : 2015-doelstellingen van de GOB onder de afbouw van individuele printers. Ook automatische instellingen op de printers als standaard recto-verso en zwart printen horen hierbij. De GOB voert voorts regelmatige sensibiliseringsacties om minder te printen. Zo zijn de publicaties doorheen de tijd zowel in hoeveelheid als in omvang afgenomen. Dematerialisatie is verder een cruciaal aspect in het kader van de verhuizing naar het nieuwe gebouw en de New Way Of Working. Het milieubeleid van de GOB zal blijven streven naar de verdere afbouw van individuele printers in de Silver Tower, de afbouw van publicaties en het gebruik van digitale platformen ontwikkelen. Parking Brussels Bij parking.brussels is de situatie als volgt: - affiches met de goede praktijken op het vlak van afdrukken en energieverbruik hangen in de buurt van de printers; - de communicatie naar het personeel van het Agentschap gebeurt zoveel mogelijk met digitale middelen (tv, e-mail, enz.); - de afgifte van parkeerkaarten gebeurt digitaal, behalve voor de gewestelijke kaarten, aangezien het Agentschap niet het parkeren van alle negentien gemeenten beheert; het Agentschap gaat meer en meer over op digitale communicatie (Facebook, newsletter, website, mogelijkheid om te betalen met sms/apps, enz.). MIVB In 2008-2009 stapte de MIVB over op een «paper poor office», wat geledelijk toeliet het elektronische dossier als referentie te nemen. (Bij wijze van voorbeeld: de omvorming liet toe het aantal prints met de heflt te verminderen). Onder de acties die werden opgezet: een reorganisatie van het documentenbeheer, de beperking van het aantal lopende meter kastruimte per persoon, procedures voor openbare aanbestedingen die volledig eletronisch verlopen (lastenboek, kandidaatstellingen, offertes, enz….), de ontplooiing van een elektronisch beheersysteem van papieren en elektronische documenten, digitalisering van binnenkomende post, centralisatie van abonnementen op tijdschriften, digitalisering van klantenabonnementen en de ermee verbonden bewijzen, enz.