Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de exploitatie van geothermie in Brussel.

Indiener(s)
Aurélie Czekalski
aan
Alain Maron, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Klimaattransitie, Leefmilieu, Energie en Participatieve Democratie (Vragen nr 59)

 
Datum ontvangst: 04/11/2019 Datum publicatie: 20/12/2019
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 10/12/2019
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
15/11/2019 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    Brussel telt weinig geothermische installaties. Ongeveer een vijftigtal volgens de cijfers van Leefmilieu Brussel.

In het regeerakkoord vinden we geen enkele verwijzing naar geothermie. Nochtans kondigt u in de pers aan dat een ondersteuning zal worden opgenomen in het denkwerk over de toekomst van geothermie dat tijdens de zittingsperiode zal worden verricht, ook al staat er momenteel geen enkele specifieke maatregel in het NEKP (nationaal energie- en klimaatplan).

Staat u mij toe u, bij het lezen van dat antwoord, de volgende vragen te stellen :

- Welke middelen worden voorzien voor de ondersteuning van geothermie?
- Zijn er campagnes gepland om de exploitatie van geothermie in Brussel te promoten? Zo ja, welke?
- Zijn er geothermische installaties gepland voor de gewestelijke openbare gebouwen? Zo ja, welke?
- Wat is het aandeel van de geothermische exploitatie in Brussel ?
- Zijn er hindernissen voor de exploitatie van die technologie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest? Zo ja, welke?
 
 
Antwoord    Er moet onderscheid worden gemaakt tussen diepe geothermische energie en (zeer) ondiepe geothermische energie. De exploitatie van diepe geothermische energie wordt gedefinieerd als de exploitatie van thermische energie die aanwezig is in de aardkorst, in de vorm van warm water of stoom, en die zonder tussenkomst van een externe energiebron kan worden gebruikt voor de productie van elektriciteit of rechtstreeks in verwarmingsnetwerken. (Zeer) ondiepe geothermische energie bestaat uit het gebruik van warmtepompen voor de terugwinning van energie uit het gesteente, de bodem of het grondwater op een diepte van 0 tot -300 meter.

Dit gezegd zijnde, is er momenteel geen diep geothermisch project in CBR. De belangrijkste reden is dat de geothermische gradiënt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest laag is, zodat het noodzakelijk zou zijn om stroomgebieden aan te leggen op een diepte van meer dan 1.000 meter. Bovendien zijn de aquifers op deze grote diepten vanuit (hydro)geologisch oogpunt onvoldoende gekarakteriseerd en hebben ze waarschijnlijk onvoldoende stroming om te kunnen worden gebruikt.

1) Welk budget is gepland voor geothermische ondersteuning?

Ondiepe geothermische systemen (max. 300 m) worden ondersteund via de Energy Rewards-regeling, waarvan het totale budget 18 miljoen euro bedraagt voor alle premies samen:

• de installatie van een geothermische warmtepomp (GW) komt in aanmerking voor een energiepremie. Het bedrag van de premie, voor de productie van verwarming in woongebouwen, varieert van € 4.250 tot € 4.750,- met een maximum van 50% van de subsidiabele kosten van de factuur. Deze bedragen variëren van € 1.400 tot € 1.600 voor de productie van sanitair warm water - altijd met een maximum van 50%. Voor de tertiaire sector komt het bedrag van de premie voor de installatie van een verwarmings GLB overeen met 25% van de subsidiabele kosten van de factuur.
• In 2018 werden 35 subsidies toegekend voor warmtepompen, alle technologieën samen, voor een totaal bedrag van 152.694 euro. De uitsplitsing naar technologie is bij Leefmilieu Brussel niet bekend.

2) Zijn er campagnes gepland om het gebruik van geothermische energie in Brussel te bevorderen? Zo ja, welke?

Het BRUGEO-project bevordert ondiepe geothermische systemen. Het doel van dit project is het evalueren en ontwikkelen van het geothermisch potentieel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dit vierjarig project (2016-2020) wordt gefinancierd door het Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Europese Unie.
Gezien de geologische en stedelijke context van Brussel richt dit project zich op ondiepe geothermische energie (diepte < 300 meter), in het bijzonder gesloten systemen (warmte-uitwisseling tussen de grond en een warmteoverdrachtsvloeistof die circuleert in de verticale sonde) en open systemen (grondwaterpompen in watervoerende lagen), in combinatie met een geothermische warmtepomp aan het oppervlak.

Concreet zal het geothermisch potentieel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest worden ontwikkeld via de volgende acties:

- het delen door de verschillende partners van gegevens en instrumenten met betrekking tot de Brusselse ondergrond, waardoor een betere karakterisering van de ondergrond vanuit geologisch, Hydro geologisch en thermisch oogpunt mogelijk wordt;

• nieuwe laboratorium- en veldproeven om de karakterisering van de Brusselse ondergrond te vervolledigen in minder onderzochte gebieden, maar met een interessant geothermisch potentieel;
• reflectie over milieurisico's en goede praktijken;
-realisatie van een 2D/3D cartografische "webtool" die onder andere de mogelijkheid biedt om een 2D/3D cartografische "webtool" te realiseren:
o projectmanagers te informeren over de beperkingen van een geothermisch project op basis van een RBC-adres, de te volgen stappen (inclusief regelgevings- en haalbaarheidsaspecten);
• deskundigen te informeren over geologische, hydrogeologische en geothermische gegevens die nuttig zijn voor de beoordeling van de technische haalbaarheid en de dimensionering van een geothermische installatie.
• ontwikkeling van een website ter bevordering van het gebruik van geothermische energie in Brussel: http://geothermie.brussels/fr ;
• organisatie van een reeks communicatie-evenementen gericht op burgers, professionals uit de sector (architecten, ontwerpbureaus, boormachines, installateurs, installateurs) of de overheid, met als doel hen bewust te maken van deze technologie.

De begrotingsgegevens voor dit BRUGEO-project zijn als volgt:

img2

BE = Brussel Leefmilieu
SGB = Geologisch Onderzoek van België
CSTC = Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor de Bouwnijverheid

3) Zijn er geothermische installaties gepland voor regionale openbare gebouwen? Zo ja, welke?

Voor zover ons bekend, hebben we geen recente geothermische installatieprojecten.

4) Wat is het aandeel van de geothermische exploitatie in Brussel?

Voor het jaar 2017 tonen de cijfers van de energiebalans een hernieuwbare warmteproductie in verband met geothermische warmtepompen van 1,26 GWh, of 0,002% van de hernieuwbare energiebronnen die beschikbaar zijn voor het eindverbruik van het Gewest.

5) Zijn er belemmeringen voor de exploitatie van deze technologie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest? En zo ja, welke?

De belangrijkste obstakels voor de inzet van (zeer) ondiepe geothermische energie zijn soms economisch (hoge installatiekosten voor kleine gebouwen) en vooral stedelijk (beschikbare oppervlakte, veel ondergrondse netwerken).

Voor economische aspecten is de trend heel anders voor kleine gebouwen en grote bouw- en renovatieprojecten.

De kosten zijn bijzonder hoog voor eengezinswoningen. Het is immers noodzakelijk om een investering te overwegen die bijna het dubbele bedraagt van de investering die nodig is voor de uitvoering van een conventionele verwarmingsinstallatie omdat er boorgaten moeten worden geboord (bv. 2 boorgaten van 75 m diep voor een geïsoleerde gezinswoning volgens de EPB-regeling - prijs = ca. 100 € / m geboord, waarbij de warmtepomp en de bijkomende uitrusting moet worden opgeteld). Momenteel wordt alleen de warmtepomp gesubsidieerd. Overwogen kan worden om de boorsubsidie te gebruiken om het rendement van de warmtepomp aanzienlijk te verbeteren in vergelijking met een aerothermische installatie (waarbij de buitenlucht aan de inlaat in plaats van de kelder als bevoorradingsbron wordt gebruikt).

Opgemerkt moet worden dat geothermische energie voor grote gebouwen rendabel is met een investeringsrendement van minder dan 10 jaar en dat het fossiele brandstoffen (en de te verwachten prijsstijging in de komende decennia) onafhankelijk maakt.

Andere factoren kunnen ook een belemmering vormen:

• de beschikbare tijd: het duurt vaak meer dan een jaar om een geothermisch project uit te voeren waarbij de thermische/hydrogeologische eigenschappen van de ondergrond moeten worden getest, de afmetingen moeten worden vastgesteld, vergunningen moeten worden verkregen, enz;
• de versnippering van het aantal technische deelnemers: gespecialiseerd ingenieur voor energiedimensieberekeningen, geoloog/hydrogeoloog, boormachine, installateur