Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de eerste evaluatie van het aanbod van zwemzones

Indiener(s)
Marc Loewenstein
aan
Alain Maron, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Klimaattransitie, Leefmilieu, Energie en Participatieve Democratie (Vragen nr 78)

 
Datum ontvangst: 09/12/2019 Datum publicatie: 22/01/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 22/01/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
11/12/2019 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    Na een analyse van de conformiteit met de normen van een reeks Brusselse vijvers heeft Leefmilieu Brussel, in samenwerking met de vzw "Pool is cool", afgelopen zomer verschillende zwemplekken geopend, om zo tegemoet te komen aan de wens van de Brusselaars om zich binnen ons Gewest te kunnen verfrissen.
1. Kan u mij meedelen welke zwemzones in de zomer van 2019 open zijn gesteld voor het publiek?
2. Kunt u mij de conclusies van dit eerste experiment meedelen? Heeft u de positieve en negatieve punten op een rijtje gezet?
3. Bent u van plan het project voort te zetten door bepaalde zones blijvend te maken?
4. Zijn er plannen om verdere tests uit te voeren op andere locaties in Brussel?
 
 
Antwoord    Kunt u mij vertellen welke zwemzones in de zomer van 2019 open waren voor het publiek?

Leefmilieu Brussel had in samenwerking met de vzw "Pool is cool" gepland om in de zomer van 2019 in 3 vijvers zwemweekenden te organiseren:

- de grote vijver van de Pede in Anderlecht;
- de vijver van de Koninklijke Visserij in Watermaal-Bosvoorde; en
- de vijver van het Terkamerenbos in de Stad Brussel.

Dit initiatief was een antwoord op de wens van de Brusselaars om in open lucht te kunnen zwemmen in ons Gewest. Het doel was de mogelijkheid te evalueren om in de natuurlijke vijvers van het Gewest te zwemmen met het oog op een mogelijke officiële aanwijzing van zwemwater in de zin van de Europese richtlijn 2006/7/EG.

Leefmilieu Brussel was verantwoordelijk voor het toezicht op de bacteriologische kwaliteit van de vijvers (in het licht van de normen die zijn vastgelegd in het besluit van de Brussels Hoofdstedelijke Regering van 23 april 2009 betreffende het beheer van de zwemwateren).

Op vrijdag 19 en zaterdag 20 juli 2019, werd in de gewestelijke vijver van de Pede in Anderlecht een zwemzone van 25 x 25 m geopend voor het publiek. Dit evenement was een succes. Veel Brusselaars toonden hun interesse en ongeveer 400 zwemmers hebben een duik genomen in de grote vijver van de Pede.

Helaas liet de kwaliteit van het water het niet toe om de andere geplande evenementen te organiseren. De volgende evenementen moesten op het laatste moment worden geannuleerd:

- vijver van het Terkamerenbos gepland op 27 en 28 juli 2019;
- Koninklijke Visserij gepland op 3 en 4 augustus 2019;
- vijver van het Terkamerenbos gepland op 17 en 18 augustus 2019.

Een overzicht van de analyseresultaten wordt gegeven in de onderstaande tabel:

Locatie

Aantal analyses

Toereikende kwaliteit

Overschrijding

% onder de normen

Total*

96

73

23

76%

Vijver van de Pede

18

15

3

83%

Koninklijke

Visserij

19

19

7

63%

Terkamerenbos

22

18

4

82%

* Met inbegrip van de vijvers die niet in aanmerking komen voor deze testfase en het kanaal.




Op de 3 weerhouden locaties zijn 59 monsters verzameld en voor analyse ingediend voor de parameters “E. Coli” en “Intestinale Enterokokken”. Sommige monsters werden ook geanalyseerd voor de parameter “Salmonella”. 14 monsters vertoonden concentraties boven de normen inzake "Ontoereikende Kwaliteit" voor de parameter “Intestinale Enterokokken“ en/of “E. Coli”. De concentraties voor Salmonella lagen allemaal onder de detectiegrens.

Op basis van de beschikbare informatie en een eerste evaluatie, lijkt er een correlatie te bestaan tussen de meteorologische gebeurtenissen en de verontreinigingspieken. Bovendien kende de zomer van 2019 talrijke hittegolven (40°C op 25 en 26 juli) die hoge watertemperaturen in de vijvers veroorzaakten (i.e. de temperatuur van het water in de vijver van de Pede bedroeg op 24 juli 2019 26°C), wat gunstig was voor de ontwikkeling van bacteriën.

De overschrijding van de bacteriële normen kan onder meer worden verklaard door het lozen van afvalwater uit riolen in vijvers en/of beken die zich stroomopwaarts van de watermassa's bevinden, of door het uitlogen van vogelpoep die in grote hoeveelheden in de buurt van de vijvers aanwezig is (vooral door invasieve soorten zoals grote Canadese ganzen en Nijlganzen).
Kunt u mij de conclusies van deze eerste ervaring meedelen? Heeft u de positieve en negatieve punten op een rijtje gezet?
Dit was vooral een testfase tijdens het beste zwemseizoen. Het doel van deze fase was het beantwoorden van de volgende vragen:

- Zijn de Brusselaars geïnteresseerd in het zwemmen in open lucht in natuurlijke vijvers?

- Wordt zwemmen in open lucht in de Brusselse parken of het kanaal aanvaard door de bewoners, parkgebruikers en potentiële zwemmers?

- Hoe kan de ecologische impact van het zwemmen op het aquatisch milieu en de directe omgeving objectief worden beoordeeld?

- Hoe zouden permanente open-lucht-zwemzones eruit kunnen zien?

Preventieve maatregelen en opvolging van d evenementen

Ter voorbereiding van de testfase, zijn door een onafhankelijk adviesbureau Passende Beoordelingen van Effecten (PBE's) voor de zwemzones uitgevoerd. In deze verslagen wordt aangedrongen op de maatregelen die moeten worden genomen om de potentiële effecten te elimineren of te verminderen (bescherming van de oevers door de installatie van een verharde toegang en een drijvend ponton, de zwemzone moet worden beperkt tot een zone van 25x25 m die wordt afgebakend door drijvende boeien, verbod op het gebruik van zonnebrandcrème, inplanting van de zwemzone uit de buurt van nestplaatsen, verbod op alle soorten geluidsversterking, ...).

De locatie van de zwemzones en de te nemen bewarende maatregelen werden op basis van deze aanbevelingen definitief vastgesteld.

Op basis van de waarnemingen die zijn gedaan tijdens het enige weekend waarin zwemmen mogelijk en toegestaan was, lijkt het effect van dit evenement minimaal of zelfs verwaarloosbaar te zijn geweest. Het is echter moeilijk om deze waarnemingen te extrapoleren met het oog op de beoordeling van het voorzien in een permanente zwemzone. In voorkomend geval, moet er een studie worden uitgevoerd en worden voorzien in een opvolging.

Tijdens het evenement in de grote vijver van de Pede werd een geluidsmeting uitgevoerd. Een vergelijking met metingen tijdens een weekend zonder zwemmen, toonde aan dat het geluidsniveau niet significant verschilde.

Publieke perceptie

De Brusselaars lijken zich door dit initiatief te hebben laten verleiden. Voor alle geplande weekends werden meer dan 2.000 inschrijvingen geregistreerd in slechts enkele dagen. Op vrijdag 19 en zaterdag 20 juli namen ongeveer 400 zwemmers een duik in de grote vijver van de Pede.

Er moet echter worden opgemerkt dat sommige buurtbewoners, met name in Watermaal-Bosvoorde, zich hebben verzet tegen het feit dat deze vijver permanent of occasioneel zou worden gebruikt als zwemzone, voornamelijk uit vrees voor de grote mensenmassa die dit soort evenement zou kunnen genereren, maar ook om redenen van milieubehoud.

Zwemmen in het kanaal

Op dit moment is zwemmen in het kanaal niet toegestaan door de Haven van Brussel. De argumenten die worden aangevoerd betreffen de veiligheid van de zwemmers, gelet op:
- het risico op een botsing met binnenvaartschepen en pleziervaartuigen;

- de aanwezigheid van modder en mogelijk scherpe voorwerpen in de bodem;

- moeilijkheden bij het waarborgen van de waterkwaliteit.

De Haven van Brussel bestudeert momenteel de mogelijkheid om de installatie van een drijvend zwembad op het kanaal toe te staan.

Conclusie

Tot slot, worden in onderstaande tabel de positieve en negatieve punten weergegeven die na de testfase werden vastgesteld.


Positieve punten

Negatieve punten

· Grote publieke belangstelling voor zwemmen in open lucht

· Zwemmen in natuurlijke vijvers lijkt geen probleem te zijn voor de deelnemers

· Evenement georganiseerd op een professionele en verantwoordelijke manier (naleving van de aanbevelingen van de passende effectbeoordeling)

· (Op voorwaarde dat er adequate maatregelen worden genomen) lijkt de milieu-impact van dit korte-termijn-evenement minimaal te zijn (vijvers, oevers en omgeving).

· De kwaliteit van de vijvers kan niet gegarandeerd worden door de invloed van vele externe factoren (afvalwaterlozing, afwatering, avifauna, ...).

· De analyseresultaten zijn pas 48 uur na de bemonstering beschikbaar.

· De geteste vijvers (met uitzondering van de Koninklijke Visserij) zijn te ondiep voor sportzwemmen.

· De compatibiliteit van deze activiteit met de andere functies van vijvers (natuurlijke functie, landschapsfunctie, hydraulische functie (natuurlijk stormwaterbassin)) moet nader worden geëvalueerd.




Bent u van plan het project voort te zetten door bepaalde plaatsen te bestendigen?
Zijn er plannen om verdere testen uit te voeren op andere locaties in Brussel?

Op 5 december 2019 vond in aanwezigheid van de minister een rondetafelgesprek plaats. De sprekers waren “Pool is Cool”, het Departement Water van Leefmilieu Brussel, de Haven van Brussel en Natagora. Het doel van dit debat was het evalueren van de lessen die werden getrokken uit de testfase en het bespreken van duurzame mogelijkheden tot zwemmen in open lucht.

Er werd vastgesteld dat er een echte vraag is en dat er moet worden nagedacht over recurrente zwemzones.

Er zijn verschillende ideeën naar voren geschoven:

- Creatie van een openluchtzwembad met een filtratiesysteem met behulp van een natuurlijke of niet-gechloreerde opslag in waterbekkens (UV, zoutbehandeling, enz.). Dit zwembad kan bestaan uit een drijvend zwembad dat op het kanaal wordt geïnstalleerd of een meer klassiek openluchtzwembad zoals dat vroeger in Brussel bestond.

- Selectie van één of meerdere vijvers die moeten worden losgekoppeld van de riolering en het hydrografisch netwerk. De behandeling kan dan worden gedaan door middel van een opslag in waterbekkens met gesloten circuit.

- Organisatie van korte sportevenementen in het kanaal (bijvoorbeeld op een zondag wanneer er geen scheepvaartverkeer is). Dit soort activiteiten vindt al plaats op het kanaal enkele kilometers stroomafwaarts. Deze piste moet worden geëvalueerd en voorbereid in nauwe samenwerking met Leefmilieu Brussel, die verantwoordelijk is voor de opvolging van de kwaliteit van het kanaalwater, en de Haven van Brussel, die verantwoordelijk is voor de uitbating van het kanaal.

Deze pistes worden momenteel bestudeerd.

Er zijn geen plannen om de tests te herhalen zoals in de zomer van 2019, aangezien we alle nodige lessen hebben kunnen trekken uit deze ervaring.