Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de Brusselse waterbronnen.

Indiener(s)
Clémentine Barzin
aan
Alain Maron, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Klimaattransitie, Leefmilieu, Energie en Participatieve Democratie (Vragen nr 187)

 
Datum ontvangst: 27/01/2020 Datum publicatie: 23/04/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 20/04/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
13/03/2020 Verwijzing commissie Leefmilieu en Energie p.m.
13/03/2020 Ontvankelijk Uitgebreid Bureau van het Parlement
 
Vraag    Vroeger had elk Brussels dorp zijn bron, doorgaans gewijd aan de plaatselijke patroonheilige. Tegenwoordig is een deel van die bronnen verdwenen, ze worden miskend of zelfs verwaarloosd.

Brusselaars slaan nu de handen in elkaar om de bronnen te inventariseren en ze beter bekend te maken. Zo krijgen ze opnieuw de plek die ze verdienen in ons collectieve erfgoed.

Bij de herwaardering van dat erfgoed zou van de gelegenheid gebruik kunnen worden gemaakt om enerzijds de riolen, die nu vaak dreigen te overstromen, te ontlasten en anderzijds oude waterpunten weer te voeden, met bijvoorbeeld een nieuwe rol voor het Zennebekken.

Ik had u graag volgende vragen gesteld:

- De vzw Coördinatie Zenne zou online een zeventigtal bronnen opgelijst hebben. Nochtans zijn er in heel het gewest officieel maar 21 bronnen gerepertorieerd. Hoe verklaart u dat verschil? Wat zijn de officiële erkenningscriteria van een waterbron? De laatste inventaris van de bronnen dateert van 2015. Zou er een nieuwe kaart moeten verschijnen op basis van de nieuwe beschikbare informatie? Kunt u ons vertellen wanneer er een update zou komen? Verdwijnt in die nieuwe editie het bestaande verschil?

- Zijn de bronnen al geanalyseerd? Zo ja, is hun water drinkbaar? Zo niet, staat een analyse in de toekomst op de planning?

- Sinds 2005 is er sprake van om de Zenne weer open te leggen in het Maximiliaanpark. Uit een destijds door de vzw ZenneSenne uitgevoerde studie bleek dat er vlak bij de Kleine Ring een geschikte plek was om de Zenne bovengronds te brengen. Onlangs zei u in de pers dat u dat project graag weer zou oppakken. Brussel-Stad, het Brussels Gewest en Leefmilieu Brussel zouden intussen praten over een herinrichting van het Maximiliaanpark waarbij de Zenne over een lengte van 700_m blootgelegd zou worden. Hoe vlotten die besprekingen? Loopt er een studie? De pers maakt gewag van een internationale wedstrijd om een definitief project te kiezen. Wanneer wordt die wedstrijd georganiseerd? Wanneer moet het project van start gaan? Is er al een schatting gemaakt van de duur van de werkzaamheden?

- Worden er nog andere waterlopen of -bronnen opengelegd voor het grote publiek? Zo ja, welke?

- Wat doet Leefmilieu Brussel om het waterkundig erfgoed te herwaarderen? Welke middelen worden daarvoor uitgetrokken?

Mijnheer de minister, in deze tijden van klimaatopwarming verdienen de groene ruimten en waterpunten meer dan ooit een heropwaardering.
 
 
Antwoord    U stel mij een vraag over de discrepantie tussen het aantal bronnen dat door de vzw Coördinatie Zenne werd geïnventariseerd en de 21 bronnen die officieel in het Brussels Gewest werden geïnventariseerd, en vraagt mij wat de officiële criteria zijn voor de erkenning van een waterbron.

Om vanuit hydrogeologisch oogpunt als een bron te worden beschouwd, moet deze noodzakelijkerwijs worden gekarakteriseerd als zijnde een uitlaatpunt van grondwater, d.w.z. een uitlaat van een grondwaterlaag.

Daarom moet de observatie van de instroom van grondwater worden onderworpen aan een voorafgaande hydrogeologische analyse om de aanwezigheid van een grondwaterlaag die aan de oppervlakte komt en die dit waterpunt voedt, te valideren.

Deze validatieprocedure werd toegepast op alle 21 bronnen die door Leefmilieu Brussel werden geïnventariseerd en moet nog worden toegepast op de bijkomende waterpunten die door de vzw Coördinatie Zenne werden geïnventariseerd.

Er zij aan herinnerd dat van de ongeveer zeventig "bronnen" die door de vzw Coördinatie Zenne werden geïnventariseerd, een groot aantal historische bronnen "verdwenen" zijn, en dat andere nog niet werden geïdentificeerd.

U stelt mij eveneens een vraag over de heruitgave van een nieuwe kaart met deze bronnen.

De kaart "Brussel Waterstad" die op grote schaal wordt verspreid in een 'papieren' versie, dateert van 2015 en wordt momenteel bijgewerkt. Een nieuwe uitgave zou later dit jaar beschikbaar moeten zijn. Als blijkt dat de door de vzw Coördinatie Zenne geïdentificeerde bronnen voldoen aan de hierboven vermelde hydrogeologische criteria, zal Leefmilieu Brussel hen informeren over de beschikbare communicatiemiddelen (webpagina, papieren kaarten, enz.).

Wat betreft de analyse van deze bronnen en de vraag of ze al dan niet drinkbaar water kunnen leveren, werden 14 van de 21 officieel geïnventariseerde bronnen sinds 2004 op een bepaald moment aan een kwalitatieve controle onderworpen. Hiervan werden er 7 geïntegreerd in de programma's voor het toezicht op de grondwaterkwaliteit van de watermassa van de Brusseliaanse Zanden. Sinds 2012 vormt de meting van het debiet van de bronnen een aanvulling op dit toezichtprogramma (kwantitatieve status geanalyseerd voor 11 bronnen).

Het kwalitatief toezicht op de bronnen wordt voortgezet en geleidelijk aan verder ontwikkeld. Niet alle kwalitatieve parameters om te voldoen aan de eisen met betrekking tot de drinkbaarheid van het water worden echter gemonitord in het kader van het toezicht op de bronnen, met name voor wat de microbiologische parameters betreft.

Ondanks de relatief goede kwaliteit van sommige van deze waterbronnen en rekening houdend met het ontbreken van specifieke beschermingszones en de hoge antropogene druk die sommige van deze bronnen ondergaan, moet bij wijze van voorzorgsmaatregel worden overwogen dat deze bronnen geen drinkwaterbronnen zijn.

In antwoord op uw vraag over de openstelling van andere waterlopen of -bronnen voor het grote publiek, wil ik uw aandacht vestigen op het feit dat de meeste bronnen die in het kader van de kwaliteitscontrole worden gecontroleerd, voor het publiek toegankelijk zijn omdat ze zich ofwel op overheidsterreinen bevinden, voornamelijk in parken en de “Natura 2000”-gebieden in het Zoniënwoud, ofwel langs wegen.

U vraagt mij ook wat Leefmilieu Brussel doet om dit hydraulisch erfgoed te herwaarderen.

Aangezien de bronnen een verlengstuk zijn van de watermassa van de Brusseliaanse Zanden, hebben alle herstelmaatregelen die worden genomen om deze ondergrondse watermassa te verbeteren een direct effect op de kwaliteit van de bronnen.

De eerste maatregel voor de herwaardering van dit erfgoed bestaat dus uit het herstel van het grondwater en in het bijzonder van de watermassa van de Brusseliaanse Zanden (de meest oppervlakkige grondwaterlaag in de Brusselse ondergrond). Deze actie wordt ondernomen in het kader van het Waterbeheerplan.

Anderzijds, worden de bronnen beschouwd als het punt van oorsprong van de waterlopen en worden ze als zodanig beschermd en herwaardeerd.

In het verleden zijn echter veel bronnen omgeleid en aangesloten op het rioleringsnet. Leefmilieu Brussel werkt aan de heraansluiting van deze bronnen op het hydrografisch net (waterlopen en vijvers) in het kader van het "Blauw Netwerk"- programma dat sinds 1999 wordt uitgevoerd. Dit heeft ook tot gevolg dat de verzadiging van het rioleringsnet met schoon water wordt voorkomen (om overstromingsrisico's te vermijden) en dat de zuiveringsefficiëntie van de zuiveringsinstallaties wordt verbeterd.

Het Departement “Water” van Leefmilieu Brussel beheert bijna het volledig Brussels hydrografisch net. De herwaardering en bescherming van bronnen maakt ook deel uit van de opdrachten van het Instituut. Zo worden, vaak in samenwerking met de gemeenten, vele bronnen regelmatig onderzocht, geherwaardeerd en/of onderhouden. De volgende verwezenlijken zijn daar voorbeelden van:

- de identificatie van de bron van de Maalbeek in de Abdij Ter Kameren die momenteel "begraven ligt in de spui";
- in Vorst: de zoektocht naar de bronnen van de Leibeek in de Abdij van Vorst en de Calvaire;
- de werkzaamheden met het oog op de herwaardering van de bronnen in het Josaphatpark in Schaarbeek.

In het kader van een nieuwe ordonnantie houdende het beheer en de bescherming van onbevaarbare waterlopen en vijvers - die op 1 januari 2020 in werking is getreden - zal de Regering moeten beslissen over de indeling van de waterlopen en over de herziening van de Atlas van het hydrografische net. De Regering zal ook een speciale beschermingsstatus kunnen toekennen aan bepaalde elementen van het 'blauwe' erfgoed. De uitvoering van deze wettelijke bevoegdheden zou spoedig moeten worden aangevat. Een actualisering van het in kaart brengen van de waterlopen tot aan hun bron in het Brussels Gewest zal het mogelijk maken om ze een officieel karakter te geven en zal een beschermingsplicht ten opzichte van deze waterlopen inhouden.