Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de afvalstoffen in de ziekenhuizen.

Indiener(s)
Jonathan de Patoul
aan
Alain Maron, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Klimaattransitie, Leefmilieu, Energie en Participatieve Democratie (Vragen nr 199)

 
Datum ontvangst: 07/02/2020 Datum publicatie: 04/05/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 30/04/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
13/03/2020 Ontvankelijk Uitgebreid Bureau van het Parlement
 
Vraag    Leden van de regering, hebt u er een idee hoe groot de afvalberg is die jaarlijks door een ziekenhuis van de omvang van het universitaire Brugmann-ziekenhuis geproduceerd wordt?
 
Ik zal het u zeggen: met de sites Victor Horta en Paul Brien erbij komt men op een jaar aan 500 ton huishoudelijk afval. Daar komt dan nog het specifiek medische afval bij, alles dus wat in contact geweest is met patiënten, goed voor 162 ton. En tot slot nog ongeveer 10 ton papier en karton.
 
Het beheren van deze afvalberg is dus een uitdaging van formaat voor onze ziekenhuizen en voor het Brusselse Gewest. Gelukkig groeit ook in de ziekenhuizen het besef dat ze aan duurzame ontwikkeling moeten doen, maar erg ver staan we in België en in Brussel nog niet op dat vlak.
 
Laten we eens naar het specifieke geval van de operatiezalen kijken.
 
Voor de anesthesie worden over het algemeen twee soorten gas gebruikt: lachgas en halogeengas (sevofluraan, desfluraan en andere). Die gassen vertegenwoordigen 0,01% van de uitstoot op wereldschaal. Dat kan misschien weinig lijken, maar alles samen gaat het toch om 3,1 miljoen ton CO2 per jaar, evenveel dus als 3,1 miljoen heen- en terugvluchten Brussel-New York.
 
Zowat 95% van het gas dat bij een anesthesie gebruikt wordt, komt in de atmosfeer terecht en draagt dus bij aan het broeikaseffect. Er zijn evenwel verschillen tussen deze gassen: desfluraan is bijvoorbeeld tien keer vervuilender – en ook veel duurder - dan sevofluraan, reden waarom het New Yorkse Montefiore Hospital naar sevofluraan is overgeschakeld, wat meteen een besparing van bijna 100.000 dollar opleverde.

In Canada heeft een bedrijf naar een methode gezocht om halogeengassen te recycleren, wat niet alleen de koolstofafdruk aanzienlijk zou verkleinen, maar ook de rekeningen. Daarop werd in de operatiezalen Deltasorb geïnstalleerd, een manier om de gassen op te vangen, te zuiveren en te hergebruiken.
 
Mevrouw de minister, mijnheer de minister, wat ik hier bepleit is in het belang van de planeet én van de portefeuille van de Brusselaars. Welk anesthetisch gas wordt gebruikt in onze ziekenhuizen? Is men van plan om de voorkeur te geven aan gassen die minder vervuilend en minder duur zijn? Hoe zal men het verbruik terugdringen? Bestaat Deltasorb ook al in de Brusselse ziekenhuizen? Zijn ze van plan om deze tool te installeren of om op een andere manier gebruikte gassen te recycleren?
 
De eerste taak van ziekenhuizen is natuurlijk het verzorgen van zieken, maar ze mogen ook aan het leefmilieu denken, en dat kan ook in de operatiezalen. Hiermee moet niet worden getalmd. In Frankrijk bijvoorbeeld scheiden de gezondheidsinstellingen gezamenlijk 700.000 ton afval af, 30% daarvan nemen de operatiekwartieren voor hun rekening. Ga maar eens na wat er voor één enkele ingreep allemaal gebruikt wordt aan verpakking, tasjes, kledij, chirurgisch materiaal en medicijnen, zeker omdat de gezondheidswetgeving voor alles een eenmalig gebruik voorschrijft. Dit levert enorm veel afval op, afval dat vaak onvoldoende gesorteerd en gerecycleerd wordt. Natuurlijk moet men in de gezondheidssector al de nodige hygiënische voorzorgsmaatregelen treffen, maar er kan toch heel wat gebeuren om het afval beter te beheren.
 
In een operatiezaal staan twee soorten van vuilnisbakken: een met een zwarte zak voor huishoudelijk afval en gelijkaardig bedrijfsafval, en een gele bak voor risicohoudend medisch afval. De verhouding bedraagt 80% huishoudelijk afval tegenover 20% medisch afval. Volgens cijfers die ik kon bemachtigen kosten de bakken voor medisch afval 3,68 euro, zonder btw, wat voor het ziekenhuis Delta alleen vorig jaar een kostprijs van 101,910 euro vertegenwoordigde. Het afvoeren van die bakken kost 650 euro per ton en hun vervuilende impact kan op het equivalent van 960 kg CO2 worden begroot. Voor gewoon afval is de prijs voor het afhalen 195 euro per ton en bedraagt de CO2-uitstoot 360 kg. Ook hier dus zou men veel strikter moeten zijn, zowel voor de planeet als voor de portefeuille van de belastingbetaler.
 
Ik begrijp perfect dat in een operatiezaal druk en stress de opperste concentratie van heel het medische team vergen, maar dat neemt toch niet weg dat men er systematisch het afval zou kunnen sorteren; papier, glas, PMD. Graag zou ik vernemen in welke mate huishoudelijk en medisch afval in de twee daarvoor bestemde bakken worden gescheiden in de Brusselse ziekenhuizen. Wordt het ziekenhuispersoneel hiervoor gesensibiliseerd? Hoeveel bedraagt de totale factuur voor de verwerking van het afval van de Brusselse ziekenhuizen?
 
Laten we aannemen dat de ziekenhuizen hun medisch en huishoudelijk afval op een correcte manier uit elkaar houden, dan is er nog de kwestie van de verwerking. Het Brusselse medische afval wordt massaal naar Antwerpen vervoerd om daar te worden verbrand. Nochtans heeft AMB, een Belgisch bedrijf met vestigingsplaats in Mons, een innovatief technologisch procedé ontwikkeld om ziekenhuismateriaal efficiënt te sorteren en te verwerken. Paradoxaal genoeg is dit bedrijf, dat aan meer dan vijftig landen levert, er nog niet in geslaagd om de Belgische ziekenhuizen te overtuigen. Hoe werkt het procedé? Om te beginnen wordt het afval tot zeer kleine deeltjes verbrijzeld, waardoor het volume met 80% afneemt. Daardoor is het volume te vervoeren medisch afval al meteen veel kleiner. Daarna wordt het principe van de microwave toegepast, waardoor het afval bij een temperatuur van 100 graden wordt ontsmet: medisch afval is bijgevolg in gewoon huishoudelijk afval omgezet. En als kers op de taart – en dat is een wereldpremière – is men erin geslaagd het gedecontamineerde afval dusdanig te sorteren en te valoriseren dat het opnieuw kan worden verkocht. Dan gaat het vooral om plastics met een hoge toegevoegde waarde als polyethyleen en polypropyleen. Het ecologische voordeel van deze methode wijst zichzelf, maar er is ook een gunstig economisch effect: de factuur voor de behandeling van ziekenhuisafval zou daarmee met de helft verminderd kunnen worden.

Hebt u al contact gehad met dit bedrijf om na te gaan of deze Belgische technologie, die wereldwijd wordt erkend (door de UNO, het WHO, Frankrijk, de Verenigde Staten en andere) ook in de Brusselse ziekenhuizen kan worden ingezet? De verschillende Belgische gewesten hebben elk hun eigen wetgeving ter zake, en dat vergemakkelijkt de zaken natuurlijk niet. Hebt u over deze kwestie al contact opgenomen met uw Vlaamse en Waalse ambtsgenoten?
 
 
Antwoord    V1: Kunt u mij zeggen welk type van verdovingsgassen wordt gebruikt in onze ziekenhuizen? Wordt er nagedacht over het voorrang geven aan het gebruik van minder dure en minder vervuilende gassen en over het verminderen van het gebruik ervan? Hebben onze ziekenhuizen toegang tot een Deltasorb of, indien dat niet het geval is, wordt er nagedacht om er een aan te schaffen of in ieder geval om de gebruikte gassen te recycleren?

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is niet bevoegd om te bepalen welke types verdovingsgassen bij voorkeur bij patiënten worden gebruikt, aangezien dit een federale bevoegdheid is. Het Gewest kan hier moeilijk tussenkomen voor oplossingen die het evenredigheidsbeginsel tussen de bevoegdheden en de gezondheid van de patiënten in gevaar kunnen brengen.

Bepaalde gassen, zoals sevofluraan en desfluraan, hebben echter een impact op het milieu omdat ze broeikasgassen zijn. Het aardopwarmingsvermogen voor desfluraan kan tot 2540 gaan. Sevofluraan is 20 keer minder vervuilend. Dit zijn technische aerosol zoals bedoeld in de Europese verordening 517/2014, die medische toepassingen van haar toepassingsgebied uitsluit. Er is a priori geen wettelijke beperking op het gebruik ervan. Het medische aspect heeft echter voorrang op het milieuaspect.

Leefmilieu Brussel kan zich echter niet uitspreken over dit laatste aspect en komt alleen tussen voor de voorwaarden voor het beheer van de opslag van deze gassen, via de milieuvergunningen. We hebben geen informatie over het Deltasorb-systeem en er is momenteel geen reflectie aan de gang over dit onderwerp.


V2: Waarom is het niet systematisch mogelijk om afval te sorteren in de operatiezaal?

In de zones voor gezondheidszorgactiviteiten (inclusief operatiezaal) wordt momenteel geen sortering uitgevoerd, aangezien het besluit van 1994 betreffende het beheer van afvalstoffen afkomstig van activiteiten in de gezondheidszorg dit niet toestaat. Het geproduceerde afval is ‘gevaarlijk afval van de gezondheidszorg’ of ‘niet-gevaarlijk afval van de gezondheidszorg’. Volgens het besluit zijn beide soorten afval momenteel bestemd voor verbranding.


V3: Is het mogelijk om het sorteerpercentage van ‘niet-gevaarlijk zorgafval’ en ‘gevaarlijk zorgafval’ in onze Brusselse ziekenhuizen te kennen? Is het personeel zich bewust van de problemen met betrekking tot het sorteren?

We beschikken niet over sorteercijfers voor ‘gevaarlijk zorgafval’ en ‘niet-gevaarlijk zorgafval’, maar uit een veldonderzoek dat Leefmilieu Brussel in 2017 heeft uitgevoerd, blijkt dat de sortering meestal georiënteerd wordt naar ‘gevaarlijk zorgafval’: in geval van twijfel zet het voorzorgsprincipe het personeel ertoe aan om afval in de categorie ‘gevaarlijk’ te plaatsen, hoewel dit in veel gevallen niet het geval is.


V4: Kunt u mij de totaalfactuur van de afvalverwerking door onze Brusselse ziekenhuizen geven?

Op dit moment beschikken we niet over vergelijkbare en bruikbare informatie op dit punt.
V5: Hebt u al contact gehad met het bedrijf AMB om het gebruik door onze Brusselse ziekenhuizen van een dergelijke mondiaal erkende Belgische technologie te overwegen? Hebt u hierover contact gehad met uw Waalse en Vlaamse collega's?

Op dit moment kan het grootste deel van het gevaarlijke afval uit de gezondheidszorg wettelijk gezien niet worden verwerkt. Leefmilieu Brussel heeft een ontmoeting gehad met AMB en andere bedrijven die gespecialiseerd zijn in de verwerking van dit soort afval. Hieruit is gebleken dat de verwerkingsinstallaties momenteel inderdaad in staat zijn om dit soort afval efficiënt te verwerken.