Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de commerciële leegstand in ons gewest.

Indiener(s)
Bianca Debaets
aan
Barbara Trachte, staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevoegd voor Economische Transitie en Wetenschappelijk Onderzoek (Vragen nr 126)

 
Datum ontvangst: 11/05/2020 Datum publicatie: 03/07/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 03/07/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
18/05/2020 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    Dit weekend las ik in De Standaard een uitgebreid artikel over de dreiging van een grote leegstand van winkelpanden door een golf van faillissementen van handelaars owv het grote financiële verlies door de wekenlange sluiting nav de coronacrisis.

Gemeenten en ons gewest gaan de handelaars een ambitieus hulppakket moeten aanbieden om het hoofd te kunnen aan deze crisis.

De leegstand van winkelpanden is bovendien een trend die zich de laatste jaren helaas meer en meer manifesteert in de Brusselse hoofdstad. Het aantal winkelpanden dat leegstaat in Brussel blijft stijgen. Dat blijkt uit gegevens van onderzoeksbureau Locatus, dat 2.570 leegstaande winkelpanden in Brussel registreerde. Dat betekent bijna een verdubbeling ten opzichte van acht jaar geleden.

E-commerce en vergrijzing liggen volgens het onderzoek aan de oorzaak van de stijgende leegstand.

Onderzoek toont verder aan dat de redenen waarom panden leeg staan vaak erg divers zijn. Ligging, winkelvloeroppervlakte, eigenschappen van het pand, een straat die zijn aantrekkelijkheid verliest,… : leegstand heeft met andere woorden vele gezichten.

De antwoorden of de aanpak van deze soort leegstand is er een die met andere woorden multidisciplinair moet zijn. De raakvlakken zijn er met ruimtelijke ordening, citymarketing, fiscaliteit, communicatie, ondernemerschap, lokale en regionale economie.

In het Regeerakkoord worden er ambitieuze doelstellingen vooropgesteld: “De Regering zal de overheidshefbomen voor het beheer van de handelsruimten (grondregie, gemengde openbare herwaarderings- en stimuleringsprogramma’s) in overleg met de gemeenten coördineren, zodat ze samen ingezet kunnen worden om te zorgen voor een evenwichtige handelsmix in de wijken en een aanbod aan te moedigen dat afgestemd is op de verwachtingen van de Brusselaars. (…)”

Met deze crisis is een gecoördineerde en ambitieuze aanpak voor het post-coronatijdperk nog acuter geworden.

Vandaar dat ik u graag volgende vragen stel:

- Over welke instrumenten beschikt hub.brussels om de leegstand in het gewest te monitoren: zowel inzake “frictieleegstand”, “structurele leegstand” als leegstand wegens de pensionering van een handelaar zonder opvolger? Kunt u de meest recente cijfers per gemeente meedelen? Hoe neemt u deze cijfers mee in uw beleid terzake en welke maatregelen hebt u sedert het begin van de legislatuur genomen hieromtrent?

- Hebt u overleg gehad met de gemeenten, Brulocalis en de bevoegde staatssecretaris voor Stedenbouw om de herbestemming van leegstaande winkelpanden te vergemakkelijken, want de juridische definities van handels- of horecazaak verschillen vandaag van de realiteit? Zo ja, welke voorstellen of aanpassingen kwam hieruit voort?

- Werkt u maatregelen uit, samen met de sector om de toekomstige gepensioneerden van handelszaken tijdig te begeleiden in en mee te zoeken naar een overname?
 
 
Antwoord    We hebben reeds de commerciële leegstand in de commissie voor de Economische Zaken behandeld, en u hebt gelijk, daar zijn veel redenen voor. Het was al een belangrijk aandachtspunt voor ons maar de economische en sociale gevolgen van de gezondheidscrisis die we doormaken zorgen er helaas voor dat we hier nog meer aandacht aan moeten besteden.

Hub.brussels houdt sinds 2009 jaarlijks een inventaris bij van de lege en bezette handelsoppervlakken in de belangrijkste handelswijken van het Gewest en sinds 2014 in het hele Gewest.
Het Agentschap kent de locatie, de vastgoedstatus en alle andere bijbehorende informatie (te huur of te koop, huur/verkoopprijs, contactpersoon, enz.) van elk leegstaand verkooppunt. Het Agentschap houdt ook bij welke handelszaken over te nemen zijn maar gaat niet na of dit het gevolg is van een pensionering of van een andere oorzaak.
Hub.brussels heeft dus een stand van zaken van de leegstand en volgt de evolutie op. Door per verkooppunt over dergelijke informatie te beschikken, kan het Agentschap achterhalen of een pand al lange tijd leegstaat en bepalen in welke mate bepaalde wijken, straten of zelfs wegdelen getroffen worden door het fenomeen van de “commerciële leegstand”.
De huidige cijfers betreffende de leegstand en de plaatsbepaling van de leegstaande winkels zijn hoofdzakelijk bestemd voor intern gebruik (om meer bepaald de toekomstige handelaars te helpen een geschikt pand te vinden). Indien er echter een advertentie is van een leegstaand verkooppunt, neemt hub.brussels contact op met degene die de advertentie verspreid heeft om te vragen of het goed op de website InventImmo van CityDev (https://www.citydev.brussels/nl/inventimmo) mag gepubliceerd worden.
De laatste analyse van de commerciële leegstand werd uitgevoerd in het kader van de studies omtrent het Schema voor commerciële ontwikkeling (2017). Daarin stond: "In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn er bijna 3.500 cellen die leegstaan, wat een globale leegstand van 13,5% vertegenwoordigt. Dit cijfer is echter erg synthetisch, aangezien er verschillen zijn tussen de Vijfhoek, de eerste kroon en de tweede kroon (respectievelijk 18,3%, 13,9% en 10,7% van de lege cellen)".
Dit verschil wordt nog meer uitgesproken op basis van de resultaten op schaal van de handelskernen waar de leegstand soms meer dan 20 % bedraagt (Congres, Marollen of Paduwa) terwijl andere kernen het beter doen met een leegstand van minder dan 5 % (Bosvoorde, Fort Jaco of Bailli).



Ik zou graag willen wijzen naar de informatie dat ik met u heb gedeeld tijdens de commissie, namelijk dat een commercieel leegstandspercentage van ongeveer 10 procent natuurlijk en zelfs wenselijk is om de vernieuwing van bedrijven te waarborgen. Buurten waar de commerciële leegstand lager is dan dat zijn dus buurten waar een grote vraag is naar commerciële ruimte.

Hub.brussels verspreidt sinds enkele jaren op grote schaal alle informatie via het portaal analytics.brussels. De eerste versie van de site was een digitale en interactieve versie van de Barometer van de handelswijken met grafieken en kaarten van de 60 belangrijkste wijken van het Gewest.
De nieuwe versie komt tegen eind 2020 uit en met het oog op de open data zal het platform ook toelaten gegevens te downloaden tegenover de eenvoudige online-consultatie die we op dit moment hebben. De gegevens over de leegstand zullen dus voor iedereen in real time toegankelijk zijn.

De leegstand was gekend tot eind maart (3.800 legen cellen – percentage van de leegstand 14,9 %) en hub.brussels is zich ervan bewust dat de inventaris met het commercieel aanbod zo snel mogelijk moet geactualiseerd worden zodat de impact van de lockdown op het handelsweefsel zichtbaar wordt. Op deze manier kan het team vanaf juni opnieuw op het veld aanwezig zijn om deze zomer cijfers te kunnen voorleggen.

Bovendien worden momenteel in het kader van het herstel- en herinrichtingsplan specifieke maatregelen voor leegstaande commerciële ruimtes bestudeerd om de vitaliteit van onze winkelgebieden te behouden en de vestiging van nieuwe bedrijven in onze regio te ondersteunen.

Wat betreft de herplaatsingsmogelijkheden, nodig ik u uit om mijn collega Pascal Smet, staatssecretaris voor Stedenbouw die verantwoordelijk is voor deze zaak, te ondervragen.

Wat de sensibilisering voor het herstel betreft, dient u te weten dat deze opdracht tot de gewestelijke dienst 1819 behoort.

Onderstaande activiteiten worden hiertoe aangeboden:

- Het ganse jaar door worden seminaries voor de personen die een zko van de hand willen doen, en meer bepaald de handelaars, georganiseerd. De eerstvolgende seminaries vinden online plaats op 17 juni, 24 juni en 1 juli (stappen voor een geslaagde overdracht, opwaardering, zoeken naar overnemers).

- Sensibiliseringsseminaries voor de overname van een bedrijf worden ook georganiseerd.

- De week van de Bedrijfsoverdracht wordt eind oktober (half november in 2020) georganiseerd en zet de overdracht aan de hand van talrijke sensibiliseringsacties betreffende de overdracht en overname van ondernemingen in de kijker. Ongeveer vijftien evenementen werden in 2020 gehouden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (goed voor ongeveer 400 inschrijvingen).

- Het platform zaaktekoop.brussels, dat door de dienst 1819 in samenwerking met Sowaccess (Waals gewest) werd ontwikkeld, laat ondernemers die hun zaak van de hand willen doen, toe een advertentie te plaatsen, waardoor de kans om een overnemer te vinden, toeneemt.

- De dienst 1819 leidt de adviseurs van de structuren die deel uitmaken van zijn netwerk op over het overnamebeleid via de Academie van de 1819 (stappen van een overname, financiering, juridische aspecten, enz.).