Sinds 1 januari 2017 evalueert Actiris de beschikbaarheid van werkzoekenden. Die controle wordt uitgevoerd in naleving van het normatief kader dat federaal is gebleven.

De evaluatie van de actieve beschikbaarheid van de volledig uitkeringsgerechtigde werkloze wordt jaarlijks uitgevoerd op basis van volgende controlecriteria:

a)      de uitvoering van het individueel actieplan door de betrokken werkloze, de graad van verwezenlijking van de acties voorzien in het actieplan en de naleving van de toegestane termijnen voor de realisatie van de acties;

b)      de persoonlijke stappen om werk te zoeken die de werkloze zelfstandig heeft gezet. Die stappen worden geëvalueerd op basis van materiële bewijzen die de werkloze voorlegt;

c)       de eventuele periodes van arbeid of opleiding;

d)      de eventuele andere acties die de werkloze onderneemt met het oog op zijn of haar herinschakeling op de arbeidsmarkt.

De actieve beschikbaarheid van de jongere die zich inschrijft als werkzoekende na het einde van zijn studies en die de beroepsinschakelingstijd (van één jaar) doorloopt voorafgaand aan zijn toelating tot het recht op inschakelingsuitkeringen, wordt gecontroleerd. Het federaal normatief kader voorziet erin dat de actieve beschikbaarheid van de jonge werkzoekende minstens twee keer tijdens de periode van de beroepsinschakelingstijd moet worden geëvalueerd door Actiris. Het recht op inschakelingsuitkeringen wordt geopend na afloop van de beroepsinschakelingstijd indien de jongere twee positieve evaluaties heeft verkregen van zijn actieve beschikbaarheid.

De passieve beschikbaarheid is een ad hoc controleprocedure die wordt uitgevoerd op basis van vastgestelde overtredingen door onder meer de begeleidende diensten van Actiris (bijvoorbeeld het niet ingaan op een uitnodiging tot een bemiddelingsgesprek). Na melding van een dergelijke inbreuk wordt de werkzoekende opgeroepen voor een verhoor bij de Dienst Controle op de Beschikbaarheid.

In de actieve beschikbaarheid werden er in 2020 werden er in totaal 51.683 evaluaties uitgevoerd (dit is het aantal volledig uitkeringsgerechtigde werkzoekenden en jongeren in beroepsinschakelingstijd samen). Dat is een stuk meer dan in 2019, toen er 37.916 evaluaties werden uitgevoerd.

Dit cijfer wordt positief beïnvloed doordat er tijdens de lockdownperiodes (16 maart tot 15 juni 2020, 30 november 2020 tot 1 maart 2021) enkel evaluaties op dossier mogelijk waren. Een evaluatie op basis van dossier leidt enkel tot een positieve of niet-sluitende beslissing, vergt minder tijd dan een individueel gesprek aangevuld met een college van 3 evaluatoren, maar maakt het uitspreken van financiële sanctie onmogelijk, aangezien fysieke evaluatiemomenten met werkzoekenden en (syndicale) ondersteuning in grote mate werden verhinderd door de geldende COVID-maatregelen en lockdownperiodes. Deze evolutie is gelijkaardig in alle gewesten. Het Brusselse college van 3 om een financiële sanctie uit te spreken maakt het omschakelen naar een volledig digitaal proces praktisch gezien uiteraard moeilijker. De directie Beschikbaarheid heeft al vereenvoudigingsvoorstellen geformuleerd om dit proces te versnellen, ook in periodes waarin slechts beperkt aan fysieke gesprekken kan worden gedaan zodat een exponentiële toename van het aantal niet-sluitende beslissingen kan worden opgevangen. Hiervoor werd een extra controlestap ingevoerd bij de evaluatie op basis van het dossier. Die stap is het ‘Moment van stand van zaken en verificatie’.

De bedoeling daarvan is om contact op te nemen met de werkzoekende en hem aan te zetten om zijn dossier online in te vullen en/of ons alle documenten/informatie te sturen die een positieve beslissing kunnen bevorderen. Die actie werd eind 2020 gestart; het is bijgevolg nog niet mogelijk te bepalen of ze al dan niet een positieve impact zal hebben op het aantal niet-sluitende beslissingen.

De Directie Beschikbaarheidscontrole van Actiris en view.brussels beschikken niet over de gevraagde informatie op basis van gemeente, geslacht, opleidingsniveau en duur van werkloosheid. Hetzelfde geldt voor de informatie over de gesanctioneerde personen waarnaar u vraagt.

Voor de Actieve Beschikbaarheid – Volledig uitkeringsgerichte werkzoekenden

Zoals aangegeven in het vorige punt: ook al nam het aantal evaluaties toe, het aantal sluitende beslissingen (en dus een sanctie) daalden sterk in 2020 als gevolg van de geldende coronamaatregelen en de beperkte contactmogelijkheden met werkzoekenden tijdens de twee lockdownperiodes:

Voor de Passieve Beschikbaarheid – Volledig uitkeringsgerichte werkzoekenden

Zoals aangegeven in het vorige punt: het aantal sluitende beslissingen (en dus een sanctie) daalden sterk in 2020 als gevolg van de geldende coronamaatregelen en de beperkte contactmogelijkheden met werkzoekenden tijdens de twee lockdownperiodes. Bij de passieve beschikbaarheid nam overigens ook het aantal evaluaties sterk af door de afname van inbreuken door de begeleidende directies, ook dit is een direct gevolg van de beperkte beschikbaarheid tijdens de twee lockdownperiodes

Voor de Actieve Beschikbaarheid – Jongeren in beroepsinschakelingstijd

Jongeren in beroepsinschakelingstijd worden niet gesanctioneerd, maar hebben pas recht op een inschakelingsuitkering na twee positieve evaluaties.

Sinds de zesde staatshervorming worden de procedures door de gewestelijke arbeidsbemiddelingsinstellingen georganiseerd in plaats van de federale RVA. De procedures zijn de in de verschillende gewesten sterk verschillend en het direct vergelijken van cijfers is erg moeilijk. De RVA maakt een jaarlijks syntheserapport, maar waarschuwt tegelijkertijd ook dat het trekken van conclusies op basis van de cijfers in de verschillende gewesten nauwelijks of niet mogelijk zijn. We verwijzen u dan ook graag naar het jaarrapport van de RVA (zie bijlage).

Onderstaande tabel geeft de details weer van de beslissingen genomen door de Franstalige kamer van beroep.

Beroepsprocedures Paritair Beroepscomité 2019-2020

Bij de Nederlandstalige kamer van het paritair beroepscomité werd  slechts 1 beroep ingediend en ongegrond verklaard met als gevolg dat de negatieve evaluatiebeslissing werd behouden

Van de beroepen die als ontvankelijk werden beschouwd, werden 17 beroepen, of 60,71%, niet-gegrond verklaard. 5 beslissingen, of 17,86%, werden op verzoek van het PBC door de dienst Controle geannuleerd en 6 beroepen werden gegrond verklaard, wat neerkomt op 21,43% van het totale aantal gegronde beroepen. Het grote aandeel beroepen dat door het paritair beroepscomité ongegrond is verklaard, toont aan dat de negatieve beslissingen van de colleges van de dienst Controle gerechtvaardigd zijn.

Beroepsprocedures Arbeidsrechtbank 2019-2020

Een soortgelijk beeld zien we bij de procedures die uiteindelijk bij de Arbeidsrechtbank terecht komen. Een grote meerderheid van de uitgesprokken vonnissen zijn ten voordele van Actiris, neutraal of zowel ten voordele van Actiris als de Werkzoekende. Slechts bij twee vonnissen werd het besluit van Actiris als onterecht beschouwd.

De resultaten van de besluiten van PBC en de vonnissen van de Arbeidsrechtbank worden steeds verwerkt in de infobladen voor alle werknemers van de dienst Controle op de Beschikbaarheid en de dienst Vrijstellingen. Hiermee proberen we de resultaten van onze besluiten ten aanzien van de Brusselse werkzoekenden steeds te verbeteren.