1)

Als milieu- en energieadministratie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest speelt Leefmilieu Brussel een belangrijke rol bij de transitie van het Gewest naar een koolstofarme maatschappij tegen 2050. Daarbij handelt Leefmilieu Brussel dagelijks, direct of indirect, in verband met een reeks duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals, SDG’s). Het gaat om de SDG’s 6, 7, 8, 11, 12, 13 et 15.[1]

2)

De SDG’s komen tot uiting in de uitvoering van talrijke strategische plannen, acties, gewestelijke beleids- en wetgevende initiatieven. Dit zijn enkele voorbeelden die gericht zijn op de doelstellingen die verband houden met de bevoegdheden van Leefmilieu Brussel: het Natuurplan, het Waterbeheerplan[2], het Lucht-, Klimaat- en Energieplan (LKEP), het Gewestelijk Programma voor Circulaire Economie (GPCE, 2016-2020)[3], de Good Food-strategie (2022-2030) en de Shifting Economy, de nieuwe gewestelijke strategie voor economische transitie 2022-2030. Het jaarverslag 2021 van Leefmilieu Brussel, dat beschikbaar is voor het publiek, bundelt de laatste projecten, initiatieven en acties van het afgelopen jaar.

3)

De doelstellingen van de Agenda 2030 zijn de volgende voor de SDG’s die betrekking hebben op de bevoegdheden van Leefmilieu Brussel:

SDG 6 (schoon water en sanitair):

- 6.1 Tegen 2030 komen tot een universele en gelijke toegang tot veilig en betaalbaar drinkwater voor iedereen.

- 6.5 Tegen 2030 het geïntegreerde beheer van de waterhulpbronnen implementeren op alle niveaus, ook via gerichte grensoverschrijdende samenwerking.

- 6.a Tegen 2030 de internationale samenwerking en de capaciteitsopbouwende ondersteuning uitbreiden voor de ontwikkelingslanden voor activiteiten die betrekking hebben op water en sanitaire voorzieningen en programma’s, met inbegrip van technologieën voor waterwinning, ontzilting, waterefficiëntie, afvalwaterzuivering, recyclage en hergebruik.

- 6.b De deelname versterken en ondersteunen van plaatselijke gemeenschappen bij de verbetering van het waterbeheer en van de sanitaire voorzieningen.

SDG 7 (betaalbare en duurzame energie):

- 7.2 Tegen 2030 in aanzienlijke mate het aandeel hernieuwbare energie in de globale energiemix verhogen.

- 7.3 Tegen 2030 de globale snelheid van verbetering in energie-efficiëntie verdubbelen.

SDG 8 (waardig werk en economische groei):

- 8.4 Tegen 2030 geleidelijk aan de wereldwijde efficiëntie, productie en consumptie van hulpbronnen verbeteren en streven naar de ontkoppeling van economische groei en achteruitgang van het milieu, volgens het 10-jarig Programmakader voor Duurzame Consumptie en Productie, waarbij de ontwikkelde landen de leiding nemen.

SDG 11 (duurzame steden en gemeenschappen):

- 11.6 Tegen 2030 de nadelige milieu-impact van steden per capita reduceren, ook door bijzondere aandacht te besteden aan de luchtkwaliteit en aan het gemeentelijk en ander afvalbeheer.

- 11.7 Tegen 2030 universele toegang voorzien tot veilige, inclusieve en toegankelijke, groene en openbare ruimtes, in het bijzonder voor vrouwen en kinderen, ouderen en personen met een handicap.

SDG 12 (verantwoorde consumptie en productie):

- 12.3 Tegen 2030 de voedselverspilling in winkels en bij consumenten per capita halveren en voedselverlies reduceren in de productie- en bevoorradingsketens, met inbegrip van verliezen na de oogst.

- 12.5 Tegen 2030 de afvalproductie aanzienlijk beperken via preventie, vermindering, recyclage en hergebruik.

- 12.6 Bedrijven aanmoedigen, in het bijzonder grote en transnationale bedrijven, om duurzame praktijken aan te nemen en duurzaamheidsinformatie te integreren in hun rapporteringscyclus.

- 12.7 Duurzame praktijken bij overheidsopdrachten bevorderen in overeenstemming met nationale beleidslijnen en prioriteiten.

SDG 13 (klimaatactie):

- 13.1 De veerkracht en het aanpassingsvermogen versterken van met klimaat in verband te brengen gevaren en natuurrampen in alle landen.

- 13.2 Maatregelen inzake klimaatverandering integreren in nationale beleidslijnen, strategieën en planning.

- 13.a De verbintenis uitvoeren die door de ontwikkelde landen in het kader van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake Klimaatverandering genomen werd omtrent de doelstelling om tegen 2020 gezamenlijk jaarlijks $ 100 miljard bijeen te brengen uit allerlei bronnen, om tegemoet te komen aan de behoeften van de ontwikkelingslanden in de context van aanzienlijke mitigatieacties en van transparantie inzake implementatie, en om door deze kapitalisatie het Groene Klimaatfonds zo snel mogelijk volledig operationeel te maken.

SDG 15 (ecosystemen op het vasteland beschermen en herstellen):

- 15.1 Tegen 2020 het behoud, herstel en het duurzaam gebruik van terrestrische en inlandse zoetwaterecosystemen en hun diensten waarborgen, in het bijzonder bossen, moeraslanden, bergen en droge gebieden, in lijn met de verplichtingen van de internationale overeenkomsten.

- 15.8 Tegen 2020 maatregelen invoeren om de invoering van invasieve uitheemse soorten in land- en waterecosystemen te beperken en hun impact op aanzienlijke wijze te beperken, en de prioritaire soorten controleren of uitroeien.

-15.9 Tegen 2020 ecosysteem- en biodiversiteitswaarden integreren in nationale en plaatselijke planning, ontwikkelingsprocessen, strategieën en plannen inzake armoedebestrijding.

4)

Om de vorderingen bij de verwezenlijking van de doelstellingen op te kunnen volgen, bevat de bijlage bij de Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling globale indicatoren die verband houden met de 17 SDG’s.[4] In totaal stelt UNSTAT (afdeling Statistiek van de Verenigde Naties) een reeks van 242 globale indicatoren voor om de 169 subdoelstellingen te meten. Er moet echter worden opgemerkt dat die indicatoren waar nodig worden uitgesplitst naar categorieën personen of specifieke criteria (bv.: bbp). Het is aan elke staat om zijn eigen indicatoren aan te passen en uit te splitsen, afhankelijk van de nationale, gewestelijke of lokale context.

Op Belgisch niveau heeft het Interfederaal Instituut voor de Statistiek een reeks indicatoren ontwikkeld en meetgegevens verzameld, momenteel voor 86 nationale indicatoren, waarvan er sinds februari 2020 35 naar gewest zijn uitgesplitst.[5]

Op het niveau van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn er geen erkende indicatoren uitgesplitst naar de Brusselse context.

5)

Om verslag uit te brengen over de vorderingen bij de uitvoering van de Agenda 2030 en de 17 SDG’s heeft Leefmilieu Brussel bijgedragen tot de opstelling van het eerste vrijwillig nationaal onderzoek (National Voluntary Review, NVR), dat België in 2017 aan de VN heeft voorgesteld.[6] De oefening op Belgisch niveau maakte het mogelijk om een eerste inventaris op te stellen van de manier waarop ons beleid bijdraagt tot de SDG’s. Verschillende Brusselse initiatieven werden in de kijker gezet: de Good Food-strategie, het Waterbeheerplan, het Lucht-, Klimaat-, Energieplan, het Gewestelijk Programma voor Circulaire Economie (GPCE), het Natuurplan en het label Ecodynamische Onderneming.

Wat betreft de nieuwe acties die worden uitgevoerd in verband met de SDG’s waarop de bevoegdheden van Leefmilieu Brussel betrekking hebben, kunnen we één voorbeeld per SDG noemen:

SDG 6 (schoon water en sanitair):

- Binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het voortaan verboden om de toegang tot drinkwater af te sluiten voor gebruikers met een betalingsachterstand.[7] Naast dat ‘verbod op afsluiting’ is op 1 januari 2022 een hele reeks sociale maatregelen in werking getreden om de toegang tot drinkwater voor iedereen te verbeteren en het probleem van waterarmoede te bestrijden.

SDG 7 (betaalbare en duurzame energie):

- Om in de gebouwensector op te treden en het overheersende[8] aandeel van gebouwen in de gewestelijke broeikasgasuitstoot te beperken, zijn in het kader van de Renolution-strategie[9] belangrijke maatregelen overeengekomen.

SDG 8 (waardig werk en economische groei):

- Op 31 maart 2022 heeft de Brusselse regering haar nieuwe gewestelijke strategie voor economische transitie goedgekeurd onder de naam ‘Shifting Economy’, die omschreven wordt als “de geleidelijke transformatie van de Brusselse economische activiteiten om bij te dragen tot de lokale en globale sociale en ecologische uitdagingen en aan de schepping en het behoud van kwaliteitsvolle jobs voor de Brusselaars”.

SDG 11 (duurzame steden en gemeenschappen):

- In 2019 heeft het BHG een Referentiekader Duurzame Wijken, genaamd ‘Be Sustainable’, goedgekeurd om de duurzaamheidsambities van grote stadsprojecten en wijkrenovatieprojecten te versterken.

SDG 12 (verantwoorde consumptie en productie):

- Het Brussels Gewest beschikt nu over de Good Food-strategie 2 (2022-2030), die in juni 2022 door de Brusselse regering is goedgekeurd en die streeft naar een meer structurele verschuiving van het voedselsysteem in de richting van meer duurzaamheid tegen 2030.

SDG 13 (klimaatactie):

- In juni 2021 heeft de Brusselse regering haar klimaatordonnantie goedgekeurd. Daarin worden haar belangrijkste klimaatverbintenissen bepaald, volgens verschillende doelstellingen (2030, 2040, 2050).

SDG 15 (ecosystemen op het vasteland beschermen en herstellen):

- Het Natuurplan, dat in 2016 werd goedgekeurd, stelt een visie voor op de ontwikkeling van de natuur en de biodiversiteit in het Brussels Gewest tegen 2050 en heeft zijn strategische doelstellingen verlengd tot 2025, in afwachting van een herziene versie van het Natuurplan die is afgestemd op de Europese doelstellingen, die met name voortvloeien uit de uitvoering van de biodiversiteitsstrategie voor 2030.

6)

In het jaarrapport van het UN Sustainable Development Solutions Network (SDSN) wordt elk jaar een rangschikking opgesteld van de lidstaten van de Verenigde Naties met betrekking tot de Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling. In de rangschikking van 2021 scoort België het best op SDG 1 (geen armoede), SDG 5 (gendergelijkheid), SDG 8 (waardig werk en economische groei) en SDG 10 (ongelijkheid verminderen).[10]

Voor de SDG’s met betrekking tot de bevoegdheden van Leefmilieu Brussel geeft het rapport 2021 de volgende trends aan voor België[11]:

SDG 6 (schoon water en sanitair):

Gematigd stijgende doelstelling (positieve trend), maar er blijven grote uitdagingen bestaan.

SDG 7 (betaalbare en duurzame energie):

Gematigd stijgende doelstelling (positieve trend), maar er blijven grote uitdagingen bestaan.

SDG 8 (waardig werk en economische groei):

Er blijven uitdagingen bestaan, maar we zijn op de goede weg om de doelstelling te behalen.

SDG 11 (duurzame steden en gemeenschappen):

Gematigd stijgende doelstelling (positieve trend), maar er blijven uitdagingen bestaan.

SDG 12 (verantwoorde consumptie en productie):

Er blijven aanzienlijke uitdagingen bestaan. Er zijn geen gegevens over de richting/trend van de doelstelling.

SDG 13 (klimaatactie):

Er blijven aanzienlijke uitdagingen bestaan. De doelstelling stagneert.

7)

De 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) vormen het stappenplan dat tegen 2030 moet worden verwezenlijkt. Alle SDG’s moeten dus tegen 2030 worden bereikt. Er moet evenwel worden opgemerkt dat de 17 SDG’s zijn onderverdeeld in 169 doelen, waarvan sommige in 2020 zouden moeten worden bereikt (zie vraag 3 hierboven).

8)

De Interministeriële Conferentie Duurzame Ontwikkeling (IMCDO), die op 6 juni 2012 werd opgericht door het Overlegcomité en bestaat uit vertegenwoordigers van de federale overheid, de gewesten en de gemeenschappen, heeft haar technische werkgroep de opdracht gegeven om een ontwerp van gemeenschappelijke begroting op te stellen voor de gemeenschappelijke kosten voor de opstelling van het NVR (inclusief de vertaling en een communicatieplan). Dat ontwerp zal in een later stadium ter goedkeuring aan de Interministeriële Conferentie worden voorgelegd, zodat elke entiteit op basis daarvan ook middelen voor de gemeenschappelijke kosten zal vrijmaken.

9)

Gezien het transversale karakter van de SDG’s is er niet één persoon belast met de algemene verantwoordelijkheid voor de uitvoering van deze doelstellingen. In plaats daarvan werkt iedereen die rechtstreeks betrokken is bij de ontwikkeling en uitvoering van de beleidsmaatregelen, plannen en strategieën in verband met de SDG’s aan de succesvolle uitvoering ervan en aan de verwezenlijking van de daarmee samenhangende doelstellingen.

10)

De Interministeriële Conferentie Duurzame Ontwikkeling (IMCDO), die op 6 juni 2012 werd opgericht door het Overlegcomité en bestaat uit vertegenwoordigers van de federale overheid, de gewesten en de gemeenschappen, heeft tijdens haar vergadering in mei 2022 beslist dat België in juli 2023, ter gelegenheid van het Politiek Forum op Hoog Niveau (High Level Political Forum, HLPF), zijn tweede voortgangsverslag, het zogenaamde vrijwillig nationaal onderzoek (National Voluntary Review, NVR), aan de VN zal voorleggen. In dat tweede verslag zullen de vorderingen bij de uitvoering, door België, van de Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling worden vermeld, met name de ontwikkelingen sinds het vorige NVR in 2017 en de uitdagingen voor de toekomst.

Wat ten slotte de samenwerking met de belanghebbenden betreft, heeft de IMCDO, in het kader van de huidige opstelling van het volgende Belgische NVR, in haar in juli 2022 goedgekeurde plan van aanpak bepaald dat ze de belanghebbenden zal raadplegen om de bijdrage van het overheidsbeleid te verrijken. Het Federaal Instituut voor Duurzame Ontwikkeling (FIDO) is belast met het verzamelen van de bijdragen van de maatschappelijke groepen[12] en van de gewestraden. Op Brussels niveau is Brulocalis belast met het coördineren van de verzameling van de bijdragen van de Brusselse gemeenten, terwijl Perspective de oefening op gewestelijk niveau coördineert.

Het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling, dat door de minister-president wordt gestuurd, is een element dat aansluit op de acties van Leefmilieu Brussel.