Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende het actieplan van de diversiteitscel van de Brusselse brandweer.

Indiener(s)
Jamal Ikazban
aan
Ans Persoons, Staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevoegd voor Stedenbouw en Erfgoed, Europese en Internationale Betrekkingen, Buitenlandse Handel en Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp (Vragen nr 872)

 
Datum ontvangst: 20/03/2023 Datum publicatie: 27/07/2023
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 22/23 Datum antwoord: 27/07/2023
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
05/07/2023 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag   

Na de diversiteitsaudit bij de Brusselse brandweer werd een aantal aanbevelingen opgesteld om discriminatie, uitsluiting, racisme en seksisme tegen te gaan, die in 2022 werden omgezet in het arbeidsreglement en de statuten van het operationele personeel van de brandweerdienst.

Voor een meer genderinclusieve brandweerdienst zullen zwangere vrouwen hun operationele bonus niet verliezen, zijn de disciplinaire procedures hervormd, is het vertrouwen tussen management en personeel versterkt, met name door de juiste afhandeling van disciplinaire gevallen zodat mensen zich kunnen uitspreken als dat nodig is, is er een nieuwe diversiteitsmanager aangesteld, enzovoort.

Bovendien is 2023 het jaar waarin die laatste er, in samenwerking met de diversiteitscommissie, voor moet zorgen dat het actieplan van de diversiteitscel wordt toegepast, met een diversiteitscharter dat door alle nieuw aangeworven personeelsleden moet worden ondertekend opdat diversiteit een belangrijke rol speelt bij hun integratie in de brandweerdienst.

Het plan omvat niet minder dan 81 acties, waaronder:

-_een basisopleiding diversiteit verstrekken aan de 1.400 brandweerlieden;

-_de functie vervrouwelijken, aangezien instructeurs (vaak mannen!) meisjes nog altijd laten zakken voor de proeven;

-_instructeurs bewust maken van de noodzaak om het beroep vrouwelijker te maken;

-_een mentaliteitsverandering op gang brengen bij de instructeurs en in de cadettenschool, zodat meer jongeren met een brandweerdiploma zich kandidaat stellen om brandweerman te worden;

-_een wetenschappelijke analyse en definitie van de fysieke tests laten uitvoeren door een externe partner om gelijke toegang tussen mannen en vrouwen te bevorderen;

- de brandweerdienst transformeren om er een inclusieve werkgever van te maken.

Zoals aangegeven eind 2022 bij de presentatie van uw beleidsnota, die bol stond van de beloften op dit gebied, zal mijn fractie waakzaam blijven voor de uitvoering van maatregelen om alle vormen van discriminatie binnen de brandweerdienst in te perken, zodat discriminatie, racisme en seksisme niet langer een beroep  in diskrediet brengt dat een dienst van openbaar belang en een grote meerwaarde voor de hele Brusselse bevolking is.

Daarom had ik graag een update over de uitvoering van het actieplan van de diversiteitscel ontvangen.

  1. Hoeveel en welke acties zijn er uitgevoerd?

  2. Worden de diensten van de brandweer betrokken bij de uitvoering ervan?

  3. Zo niet, wat blokkeert het proces?

  4. Hoever staat de oproep tot het indienen van kandidaturen voor de basisopleiding diversiteit voor de Brusselse brandweerlieden?
 
 
Antwoord    Ik ben blij u te kunnen aankondigen dat het diversiteitsplan van de Brusselse brandweer volop in gang is en ik geef u graag een overzicht van de belangrijkste acties. Vooraleer ik het overzicht geef, nog twee belangrijke opmerkingen:
- We hebben gekozen voor een globale benadering waarbij maatregelen tegen discriminatie aan maatregelen voor diversiteit worden gekoppeld.

- In het kader van het plan van de DBDMH wordt het begrip “diversiteit” ruim geïnterpreteerd. Het bestrijkt de volgende doelgroepen: personen met buitenlandse nationaliteit of van buitenlandse afkomst, personen met een handicap, personen jonger dan 26 jaar, ervaren personen (+ 45 jaar), genderevenwicht, personen zonder diploma van het hoger onderwijs.

1. Maatregelen tegen discriminatie
1.1 Verbetering van de disciplinaire procedures
Een van de aanbevelingen van de audit van Moore Business Consulting bestond eruit de disciplinaire procedures te verbeteren. De nagestreefde doelstelling is tweevoudig:
- Daadkrachtig ingrijpen bij handelingen in strijd met de antidiscriminatiewetgeving;
- Het vertrouwen van de werknemers in de disciplinaire procedures herstellen. Er gaat een strategisch belang naar de bevordering van de cultuur van het vrije woord in het korps wat ongepast gedrag betreft.

De disciplinaire procedures werden aangepast via de wijziging van het operationele statuut van de brandweer. Er werden verschillende initiatieven genomen om ervoor te zorgen dat de disciplinaire procedures sneller en doeltreffender gebeuren, dat de onpartijdigheid wordt gewaarborgd en dat terzelfdertijd de kwaliteit wordt versterkt. In dat kader wordt voorzien om een reserve van officiers samen te stellen die specifiek worden opgeleid om disciplinaire dossiers te behandelen.
Er werd een formeel advies over de aanpassing van de disciplinaire procedures aangevraagd bij het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) en bij Unia.
De gewijzigde versie van de statuten werd recent in tweede lezing goedgekeurd door de regering en ligt momenteel ter advies voor bij de Raad van State. De regering zal de tekst definitief goedkeuren voor het parlementaire zomerreces.

1.2 Uitwerking van een deontologische code
Onder begeleiding van Moore Business Consulting wordt een deontologische code uitgewerkt. Na validatie door de interne besluitvormingsorganen zal deze deontologische code bij het arbeidsreglement worden gevoegd.
1.3 Verbetering van de interne meldingsprocedures
Er werden interne meldingsprocedures uitgewerkt in het kader van het actieplan ter bestrijding van agressie tegen eerstehulpverleners. Deze procedures zijn ook gedigitaliseerd om het gebruiksgemak verder te verbeteren. In die context kwam er vertrouwenspersonen bij en werd hun rol verduidelijkt.

2. Maatregelen voor diversiteit
2.1 Aanwerving van brandweermannen en -vrouwen
Zoals u weet moeten de kandidaten en kandidates het federaal geschiktheidsattest (FGA) behalen om aan de examens van de Brusselse brandweer te kunnen deelnemen. De proeven om het FGA te behalen worden op basis van de federale regelgeving georganiseerd door het Opleidingscentrum Brandweer Brussel.
In dat kader heb ik de dienst brandweer verzocht om de aanbevelingen van Moore Business Consulting over employer branding toe te passen en om de DBDMH naar voren te brengen als een aantrekkelijke werkgever die diversiteit en inclusie centraal plaatst, zowel in 2022 en 2023. Daarvoor werd een structurele samenwerking opgezet met Actiris, talent.brussels en Brusafe (die laatste had coaching en programma’s ter ondersteuning van de kandidaten en kandidates voorzien).
Het doet me plezier te kunnen zeggen dat de inspanningen van de DBDMH hun vruchten beginnen af te werpen. Om een idee te geven over de inschrijvingscijfers: In totaal waren er 270 personen ingeschreven in 2023, waarvan 32 vrouwen en 238 mannen. Ter vergelijking: in 2022 ging het om 204 personen in totaal, waarvan 190 mannen en 14 vrouwen. Er zijn ook meer kandidaten die in Brussel wonen: in 2022 waren dat er 92 (op een totaal van 204), in 2023 waren het er 138 (op een totaal van 270).


Uit de cijfers blijkt een mooie stijging van het aantal vrouwen en kandidaten die in Brussel wonen. Het spreekt vanzelf dat de al geleverde inspanningen duurzaam moeten zijn opdat er op langere termijn nog betere resultaten kunnen worden voorgelegd.
De wervingsexamens van de Brusselse brandweer zelf worden eind 2023 georganiseerd.

2.2 Wetenschappelijke analyse van de fysieke testen (het gaat om testen die deel uitmaken van de wervingsexamens van de Brusselse brandweer)
Zoals het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen aanbeveelt, worden de fysieke proeven en het gebruik van een rangschikking momenteel wetenschappelijk geanalyseerd om de gelijke toegang tot werk voor vrouwen en mannen te bevorderen. Daartoe werd een pluridisciplinaire ploeg van sportwetenschappers en diversiteitsexperten van de UCL geselecteerd.
De doelstelling is om na te gaan of de fysieke proeven daadwerkelijk de voor de functie benodigde vaardigheden testen. Het verwachte resultaat moet vier delen bevatten: (1) een analyse, (2) een vergelijkende analyse (benchmarking), (3) een reeks proeven die de gelijkheid tussen mannen en vrouwen verzekert en (4) een samenvatting van de aanbevelingen en voorstellen tot verbetering.
De eerste resultaten van deze analyse werden aan het eind van juni 2023 bezorgd. De resultaten zullen intern en met mijn kabinet worden besproken en (in voorkomend geval) worden opgenomen in het ministerieel besluit dat begin 2024 zal worden opgesteld, als voorbereiding op de aanwervingen eind 2024 of begin 2025.
2.3 Basisopleiding en opleiding inclusief schrijven
In mei 2023 ging een basisopleiding over diversiteit van start voor al het (operationele en administratieve) personeel. Deze opleiding was erop gericht het personeel basiskennis te verschaffen over de wetgeving met betrekking tot de bestrijding van discriminatie en tot sociale bescherming en was ook bedoeld als bewustmaking over vooroordelen en stereotypes. De interne meldingsprocedures en de rol van de vertrouwenspersonen zullen ook tijdens deze opleiding worden uitgelegd.
Behalve de basisopleiding diversiteit werd er begin dit jaar ook een opleiding inclusief schrijven aangeboden aan het personeel en aan de medewerkers van de administratieve diensten.

2.4 Intern beleid inzake zwangerschap en ouderschap
In het kader van de wijziging van het operationele statuut wordt voorzien dat de brandweervrouwen hun operationaliteitspremie tijdens en na de zwangerschap voor 100% behouden. Momenteel ontvangen de brandweervrouwen slechts 75% van hun operationaliteitspremie als ze hun operationele functies niet meer kunnen uitoefenen.
Behalve deze fundamentele wijziging worden andere, minder diepgaande maar even belangrijke wijzigingen aangebracht om het welzijn van de brandweervrouwen te verbeteren, met name wat betreft afwezigheid door ziekte in verband met zwangerschap, wedertewerkstelling bij zwangerschap, bevallingsverlof, enz.
Van zodra ze gevalideerd zijn, worden deze juridische wijzigingen in een duidelijk zwangerschaps- en ouderschapsbeleid omgezet. Er is al een interne werkgroep die de nodige voorbereidingen treft in deze context, met name met de steun van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen.
2.5 Infrastructuur en uniformen
De sanitaire voorzieningen van de kazernes en van de voorposten worden geleidelijk aangepast aan de behoeften van mannen en vrouwen. Hetzelfde geldt voor de technische interventiekleding die door de federale overheid wordt geleverd. Er werd recent een nieuwe overheidsopdracht gegund en de Brusselse brandweervrouwen werden in dat kader uitgenodigd om de kleding uit te proberen.
Wat betreft de nieuwe stafkazerne die op de Thurn & Taxis-site zal worden gebouwd, zullen de behoeften van personen met een handicap in aanmerking worden genomen tijdens de ontwerpfase, zowel voor het personeel als voor bezoekers. Tijdens de opstelling van de overheidsopdracht kon de DBDMH in dat opzicht rekenen op de raadgevingen van het CAWaB (Collectif Accessibilité Wallonie Bruxelles).
2.6 Samenwerkingsakkoord met het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen
Aan het begin van dit jaar werd een samenwerkingsakkoord gesloten tussen de DBDMH en het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. Dat instituut heeft als doel de DBDMH structureel en globaal te steunen over de genderdimensie op de werkplaats en in het bijzonder in het kader van de bepaling en verfijning van een zwangerschaps-/ouderschapsbeleid, de wetenschappelijke analyse van de fysieke testen en de verbetering van het personeelswelzijn.
2.7 Hervorming van de Jonge Brusselse Brandweerlieden (“de cadettenschool”)
Er worden ook veranderingen voorbereid bij de Jonge Brusselse Brandweerlieden. De raad van bestuur zal worden verrijkt met ervaren leden die een netwerk hebben in de Brusselse jongeren- en/of socioculturele sector. Een eerste oproep werd gelanceerd in mei, met een verlenging in juni, om ervoor te zorgen dat de juiste profielen werden gevonden.
Het doel is om de vzw Jonge Brusselse Brandweerlieden - naar het voorbeeld van de “Jeunes marins-pompiers de Marseille”, waar een delegatie van de DBDMH een werkbezoek aan heeft gebracht - naar voren te brengen als een organisatie die de banden tussen de brandweer en de jonge Brusselaars in de wijken kan versterken. De begeleiding en coaching zullen gericht zijn op de emancipatie van jongeren die opgroeien in sociaal kwetsbare milieus. Naast deze nieuwe emancipatierol van de cadettenschool blijven ook de vooropleiding en de overstap naar de brandweer erg belangrijk.
2.8 Project adviseurs brandpreventie (preventiedienst):
De Brusselse brandweer heeft vier jongeren aangetrokken die zich willen inzetten om andere Brusselaars te informeren, te sensibiliseren en aan te moedigen om hun verantwoordelijkheid te nemen over brandgevaar in hun woning.
Deze jongeren hebben niet meer dan een diploma secundair onderwijs of een gelijkwaardig buitenlands diploma, zijn jonger dan 30 jaar en wonen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (NEET). De brandweer werkte samen met de vzw JES, Actiris en de VDAB Brussel om hen een opleiding, een begeleide stage (FIRST) en een eerste werkervaring aan te bieden.

De vier jongeren rondden de opleiding met succes af en werden in maart 2023 door de brandweer aangeworven als brandpreventieadviseur. Als overheidsdienst gelooft de DBDMH in duurzame werkgelegenheid.
Tot slot nog iets over uw vraag over mogelijke “blokkades”.
De brandweer is een uitgebreide en complexe organisatie, met een zeer specifiek profiel, die een mentaliteitswijziging ondergaat. Zoals altijd bij grote veranderingsprocessen kost het tijd en veel energie om alles in dezelfde richting te krijgen. Ik denk echter te kunnen zeggen dat er de afgelopen jaren veel initiatieven zijn genomen om de diversiteit te bevorderen, en dat onder moeilijke omstandigheden, zoals de gezondheidscrisis. Ik ben hier trots op en ik zal de komende maanden - samen met de directie - al het nodige doen om de genomen acties te bestendigen en verder te ontwikkelen, zodat de Brusselse brandweer het werk dat ze is begonnen kan voortzetten en zichzelf kan omvormen tot een organisatie waar diversiteit en inclusie centraal staan.