Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende het stijgende aantal opgestarte Nixon-procesures en verplichte opnames in psychiatrie.

Indiener(s)
Bianca Debaets
aan
Elke Van den Brandt en Alain Maron, leden van het Verenigd College bevoegd voor Welzijn en Gezondheid (Vragen nr 26)

 
Datum ontvangst: 25/11/2019 Datum publicatie: 06/01/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 20/12/2019
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
27/11/2019 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    Als iemand een acuut en ernstig gevaar vormt voor zichzelf of zijn/haar omgeving, dan kan de politie een zogenoemde Nixon-procedure opstarten voor een gedwongen psychiatrische opname. Die procedure kan enkel opgestart worden indien de persoon in kwestie geestesziek is en nadat de politie contact opgenomen heeft met de magistraat van wacht. Uit cijfers van de politiezone Brussel Hoofdstad Elsene blijkt nu dat het aantal opgestarte Nixon-procedures de voorbije jaren in stijgende lijn is.

Tussen 2010 en 2018 is er sprake van meer dan een verdubbeling van het aantal opgestarte Nixon-procedures. In die periode steeg het totale aantal immers van 329 naar 687 gevallen. De cijfers van 2019 tonen dat Brussel Hoofdstad Elsene op 30 september al het totale aantal Nixon-procedures van het jaar 2015 (489) evenaarde.

Of de Nixon-procedure ook effectief in een gedwongen psychiatrische opname resulteert, wordt bepaald door de psychiater van wacht. Volgens Brussel Hoofdstad Elsene zou zo’n 10% van de opgestarte Nixon-procedures in observatie gaan, de overige 90% gaat niet in observatie en wordt dus niet in een psychiatrische instelling opgesloten. De politiezone bevestigt ook dat een deel van deze mensen verantwoordelijk is voor een flink stuk van de overlast op de centrale lanen en in de omgeving van de Beurs, maar dat de feiten niet dermate ernstig zijn dat het parket hier gevolg aan geeft.

Zoals u zelf aangaf in de Commissie Sociale Zaken van donderdag 14 november ll., dien ik dit ook via de schriftelijke procedure in om de exactere cijfers te bekomen.

Vandaar dat ik u graag volgende vragen stel:

- Hoe evolueren de cijfers rond de Nixon-procedures in de andere Brusselse politiezones? Is daar ook sprake van een stijgende trend? Hoe zijn de opgestarte Nixon-procedures verdeeld over de verschillende politiezones? Hoe evalueert u deze cijfers?
- Hoeveel van de opgestarte Nixon-procedures resulteren effectief in een gedwongen psychiatrische opname? Hoe lang duurt deze gedwongen opname of observatie gemiddeld? Kan u deze cijfers opsplitsen per politiezone? Hoe evalueert u deze cijfers?
 
 
Antwoord    Gedwongen opname is een gevoelig onderwerp dat regelmatig onder de aandacht komt in de pers. Vrijheid en veiligheid behoren immers tot de fundamentele rechten van de mens, en het uitoefenen van vrijheidsbeperking en dwang lijkt hiermee in tegenspraak. Nochtans houdt de toepassing van de wet van 26 juni 1990 in dat een patiënt met een geestesziekte, die een gevaar voor zichzelf of voor de andere betekent, bij gebrek aan een alternatieve oplossing, de bescherming krijgt die hij of zij nodig heeft. De bevoegde medische verstrekkers in de geestelijke gezondheidszorg zorgen voor de passende behandeling en begeleiding, met een maximaal behoud van respect en autonomie.


Het lijkt ons bijzonder belangrijk om te herinneren dat in de Belgische context de federale overheid voor het wetgevend kader en de middelen zorgt, terwijl de Brusselse overheid (GGC) instaat voor de erkenning en het toezicht van de ziekenhuisnormen. Justitie (in hoofde van de procureur des Konings en de vrederechter) staat in voor de procedures en de individuele besluitvorming.

Het wettelijke kader voor gedwongen opname in Brussels wordt geschetst door de federale wet op de bescherming van de persoon van de geesteszieke van 26 juni 1990. Deze wet bepaalt dat enkel geesteszieken voor gedwongen opname in aanmerking komen, wanneer hun toestand dit vereist en er geen andere alternatieven mogelijk zijn. Dat betekent dat een psychiatrische stoornis moet vastgesteld zijn. De persoon hoort een ernstige bedreiging of gevaar te vormen voor zichzelf en/of voor anderen, en kan enkel gedwongen opgenomen worden wanneer geen alternatieven voorhanden zijn.

Een procedure tot gedwongen opname kan zowel via de vrederechter als via de procureur des Konings opgestart worden. Deze laatste wordt ingeschakeld wanneer een dringende opname vereist is. Sinds oktober 2006 is bovendien ook de jeugdrechter bevoegd voor deze materie.

Ter herinnering willen wij erop wijzen dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest uit 6 politiezones bestaat (Wet van 7 december 1998). Elke Politiezone heeft haar eigen politiereglementen. Deze procedures vallen niet onder de bevoegdheid van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. De diensten van het Verenigd College hebben geen zicht op de onthaalprocedures van de patiënten in de door haar erkende zorginstellingen.

Het aantal Brusselse ziekenhuizen die erkend zijn door de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie om gedwongen opnames te ontvangen is beperkt tot vier ziekenhuizen namelijk het Verpleegcentrum Jean Titeca, UVC Brugmann, FOND’ROY en het UZ Erasme. Er wordt ook nauw samengewerkt met het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint Alexius in Grimbergen dat door de Vlaamse Overheid erkend is voor de gedwongen opnames.

Op het Brussels Overleg Platform Geestelijke Gezondheid bestaat er een specifieke werkgroep « Gedwongen opnames » waar Politie, Justitie, Psychiatrische instellingen elkaar op regelmatige basis ontmoeten en waar alle problemen met betrekking tot deze problematiek besproken worden.

De NIXON procedure bestaat as such alleen in Brussel. Gelet op het beperkt aantal plaatsen voor de gedwongen opnames werd er in het verleden een specifieke telefoonlijn ingericht in het Sint Pieter Ziekenhuis. Vandaar worden de politiediensten georiënteerd naar één van de vier Brusselse expertisecentra (CU Saint Luc, Erasme, UVC Brugmann en UVC Sint Pieter) en kan na een positieve expertise bij rechterlijke beslissing de opname ter observatie in één van de vier eerder genoemde psychiatrische diensten bevestigd worden.

Het lijkt ons belangrijk om de gedwongen opnames te plaatsen in een breder kader namelijk deze van de psychiatrische spoedopnames. In Brussel zijn er slechts 4 psychiatrische spoeddiensten (CU Saint Luc, UZ Erasme, UVC Brugmann en UVC Sint Pieter) die 7 dagen op 7 en 24 u op 24 toegankelijk zijn. Jaarlijks zijn er 11.500 psychiatrische spoedopnames (UVC Brugmann: 3.500/jaar – CU Saint Luc: 4.000/jaar – UVC Sint Pieter: 2.500/jaar – Erasme: 1.500/jaar).
Voor het jaar 2016 zijn er in het kader van de NIXON procedure 1.535 expertises geweest (UVC Brugmann: 505 – CU Saint Luc: 507 – UVC Sint Pieter: 343 – Erasmus: 180).
56% van de dringende expertises lijden tot een gedwongen opname. Slechts 10% van de gedwongen opnames zijn niet-dringend.
Volgens de informaties bekomen bij de Brusselse zorginstellingen worden de gedwongen opnames in Brussel als volgt verdeeld : Fond ’Roy : 380 Brugmann : 415 VC Jean Titeca : 350 en Erasmus : 115 (Cijfers 2015).

De betrokken ziekenhuizen bevestigen de groei van het aantal gedwongen opnames. Op basis van de meest recente cijfers over de gedwongen opnames bekomen bij de ziekenhuizen, variëren de groeicijfers over twee jaar (2018-2019) van 3% tot 9% voor sommige instellingen. Het aantal beschikbare ziekenhuisbedden voor deze opnames blijft identiek en is zelfs in de laatste jaren lichtjes verminderd. Bij één ziekenhuis is het aantal gedwongen opnames opgelegd door Justitie bijna verdubbeld op 3 jaar tijd. Dit geeft aan hoe moeilijk het wordt om ziekenhuisplaatsen te vinden voor gedwongen opnames.

De opgenomen patiënten leiden aan zware complexe psychiatrische aandoeningen (psychose/schizofrenie/ bipolair/ Middelen-gerelateerde stoornissen). Vaak bevindt de patiënt zich in een zeer kwetsbare situatie op financieel vlak en inzake huisvesting zonder echte sociale netwerken.
Voor deze patiënten moet ook rekening gehouden worden met de nodige beveiligde infrastructuur.

Reeds in de vorige legislatuur is erop gewezen dat Brussel over onvoldoende bedden beschikt om een antwoord te bieden op de steeds groeiende vraag van Justitie voor gedwongen opnames. De Federale overheid heeft tot hiertoe nooit bijkomende middelen vrijgemaakt om de programmatie en de omkadering van de psychiatrische bedden in Brussel te herzien. Gedwongen opnames vereisen meer financiële middelen van de Federale overheid. De huidige ziekenhuizen die deze patiënten opnemen doen het op vrijwillige basis. De huidige omkaderingsnormen zijn onvoldoende om een kwaliteitsvolle en veilige begeleiding te garanderen.
Gedurende deze legislatuur zullen wij opnieuw het punt van de omkadering van de gedwongen opnames op de interministeriële conferentie Gezondheid laten agenderen.