| Vraag
| Op dinsdag 2 maart laatstleden lanceerde het Sint-Jansziekenhuis een oproep om obesitas en de chirurgische ingrepen om dit tegen te gaan niet langer als niet-urgent te beschouwen. De coronacrisis heeft immers al verschillende keren aangetoond dat mensen met obesitas vaak gevoeliger zijn voor ernstigere problemen wanneer ze besmet worden met het coronavirus.
Zwaarlijvigheid kan leiden tot ernstige lichamelijke, psychische en sociale problemen. De ziekte is wel degelijk behandelbaar, maar vereist een specifieke medische of chirurgische behandeling en een opvolging op lange termijn. Obesitaschirurgie, zoals de gastric bypass, mag volgens de artsen van het Sint-Jansziekenhuis niet langer gezien worden als een niet-urgente ‘troostoperatie’.
Vandaar dat ik u graag volgende vragen stel:
- Beschikt u over cijfers die het aantal gevallen van obesitas in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kunnen duiden? Kan u deze cijfers opsplitsen naargelang het geslacht en de leeftijdscohorte waartoe de patiënt in kwestie behoort, alsook de gemeente waarin deze woont? Welke evolutie kan u duiden in deze cijfers? Zijn er indicaties dat deze problematiek ten gevolge van de coronacrisis van omvang veranderd is?
- Beschikt u over cijfers die de grootte van deze problematiek in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kunnen vergelijken met de situatie in de andere Gewesten of andere grootsteden? Zo ja, kan u dit nader toelichten?
- Hebt u reeds onderzocht op welke manier sociaaleconomische indicatoren het risico op obesitas in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kunnen beïnvloeden? Zo ja, kan u dit nader toelichten?
- Kan u toelichten welk budget de GGC vrijmaakt voor de coördinatie en de behandeling van de obesitasproblematiek? Kan u dit opsplitsen per budgetpost? Welke eigen initiatieven werden hieromtrent gelanceerd vanuit de GGC? Gebeurde dit via projectoproepen? Zo ja, kan u een overzicht meegeven van de geselecteerde projecten? op welke manier werden de desbetreffende initiatieven van de VGC en COCOF ter zake ondersteund?
- Hoe werkt de GGC hieromtrent samen met het federale niveau of bepaalde (para)medische actoren, zoals diëtisten, huisartsen, verplegers, apothekers, etc.?
- Op welke manier draagt de GGC bij tot het wetenschappelijk onderzoek naar obesitas, in het bijzonder voor de behandeling en bestrijding ervan binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest? Welke acties en middelen worden hiertoe voorzien?
|
| Antwoord
|
|
V1 en 2
Totaal:
Aantal geschatte volwassenen (18 plus) met obesitas (BMI >30) in 2018: 128.413
Aantal geschatte volwassen (20 of ouder) met obesitas (BMI >30) in 2018: 124.767
|
Geslacht
| |
Aantal Brusselaars, 2018*
|
% obesitas (BMI >30) in Brussel, Gezondheidsenquête 2018
|
Geschat aantal Brusselaars met obesitas
|
|
Vrouwen (20 jaar of ouder)
|
465106
|
14,5
|
67440
|
|
Mannen (20 jaar of ouder)
|
432500
|
13,3
|
57523
|
|
Totaal (20 of ouder)
|
897606
|
13,9
|
124767
|
*Statbel, via wijkmonitoring.be
|
Op basis van de Gezondheidsenquête wordt geschat dat 14,5% van de Brusselse volwassen vrouwen obees is (BIM>30), wat overeenkomt met 67.440 vrouwen van 20 jaar of ouder. Voor mannen gaat het respectievelijk om 13,3% van de bevolking.
De volgende tabel bevat gegevens over personen van 20 jaar en ouder (en niet 18 jaar en ouder), vanwege de beschikbaarheid van de bevolkingsgegevens.
|
Leeftijd
| |
Aantal Brusselaars 2018
|
% obesitas (BMI >30) in Brussel, Gezondheidsenquête 2018
|
Geschat aantal Brusselaars met obesitas
|
|
20-24 jaar
|
76119
|
2,4
|
1827
|
|
25-34
|
204623
|
12,5
|
25578
|
|
35-44
|
185323
|
11,8
|
21868
|
|
45-54
|
155115
|
17
|
26370
|
|
55-64
|
118794
|
20,3
|
24115
|
|
65-74
|
80914
|
21,9
|
17720
|
|
75+
|
76718
|
13,2
|
10127
|
|
Totaal 20+
|
897606
|
13,9
|
124767
|
*Statbel, via wijkmonitoring.be
|
Het risico op obesitas verschilt sterk tussen de leeftijdsgroepen. Bij de 20- tot 24-jarigen bedraagt dat bijvoorbeeld ‘maar’ 2,4%, terwijl de hoogste prevalenties worden opgetekend bij de 55- tot 74-jarigen. In de tabel kan per leeftijdsgroep het geschatte aantal Brusselaars worden afgelezen.
Op basis van de Gezondheidsenquête is het niet mogelijk de gegevens uit te splitsen naar gemeente (om redenen van representativiteit). Aangenomen kan worden dat de prevalentie hoger zal zijn in de armere gemeenten van Brussel, aangezien de armste mensen over het algemeen meer risico lopen om obesitas te ontwikkelen (zie hieronder).
Evolutie (incl. tijdens coronacrisis):
De prevalentie van obesitas stijgt lineair en significant in de drie gewesten:
- Vlaams Gewest:
van 9,6% in 1997 tot 15,0% in 2018
- Brussels Gewest:
van 9,2% in 1997 tot 13,9% in 2018
- Waals Gewest:
van 13,7% in 1997 tot 18,0% in 2018.
Bovendien heeft de coronacrisis ervoor gezorgd dat mensen ongezondere voedingsgewoonten (verhoogde consumptie van zoete en zoute snacks) aannemen en minder lichaamsbeweging hebben, met een gewichtstoename tot gevolg (Drieskens et al., 2021*, onderzoek obv 2e COVID-Gezondheidsenquête).
De tweede Gezondheidsenquête werd gelanceerd midden april (16 april 2020-23 april 2020), dus ongeveer 1 maand na de eerste lockdown. Een kwart (25,6%) van alle respondenten (cijfer van België) van de COVID-19-Gezondheidsenquête geeft aan te zijn bijgekomen in de periode van een maand vanaf 13 maart 2020. De prevalentie van obesitas zou bijgevolg zijn toegenomen in alle gewesten (zie tabel). De cijfers moeten wel voorzichtig geïnterpreteerd worden, aangezien de methodologie van de COVID-19-Gezondheidsenquêtes verschilt van deze van de 'gewone' Gezondheidsenquête, maar ze geven wel een goede indicatie van de grootorde van de (toename van de) problematiek.
|
COVID 2 (april 2020): Prevalentie pop 18+ met obesitas, België
|
|
% (Ruw)
|
95% BI ruw
|
% (Corr*)
|
95% BI stand
|
N
|
|
Vlaams Gewest
|
17,8
|
(17,0-18,7)
|
16,6
|
(15,7-17,6)
|
19062
|
|
Brussels Gewest
|
18,2
|
(16,1-20,4)
|
17,8
|
(15,7-20,2)
|
4159
|
|
Waals Gewest
|
21,3
|
(20,2-22,5)
|
20,4
|
(19,1-21,7)
|
13792
|
Bron: COVID-19 Gezondheidsenquête, België, 2020
*Correctie voor leeftijd en/of geslacht op basis van logistisch regressiemodel (Belgische bevolking van 2019 als referentie)
*referentie: Drieskens S, Berger N, Vandevijvere S, Gisle L, Braekman E, Charafeddine R, De Ridder K, Demarest S. Short-term impact of the COVID-19 confinement measures on health behaviours and weight gain among adults in Belgium. Arch Public Health. 2021 Feb 22;79(1):22. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33618770/
Brussel vs gewesten
|
|
Ongestandaardiseerd, 2018
|
Gestandaardiseerd voor leeftijd en geslacht, 2018
|
|
Vlaams Gewest
|
15,0%
|
13,5%
|
|
Brussels Gewest
|
13,9%
|
13,4%
|
|
Waals Gewest
|
18%
|
16,7%
|
|
Het aandeel 18-plussers dat obesitas heeft, ligt in Brussel (13,9%) iets lager dan in Vlaanderen (15%) en een stuk lager dan in Wallonië (18%). Als we echter rekening houden met de verschillende leeftijds- en geslachtsstructuur tussen de gewesten (en dus naar de gestandaardiseerde cijfers kijken) verkleinen de verschillen tussen de gewesten (Brussel is namelijk opvallend jonger dan de andere gewesten, en jongeren hebben minder vaak obesitas).
Ook tijdens de covidcrisis worden gelijkaardige verschillen tussen de gewesten opgetekend.
V3
Er bestaan ook belangrijke socio-economische verschillen in de prevalentie van obesitas, in Brussel, net als in de andere gewesten. Het percentage volwassenen met obesitas (BMI >30) is significant lager bij de hoogstopgeleiden (10%), dan bij personen met lagere opleidingsniveaus, respectievelijk 17,4% onder hen met een diploma hoger secundair, 22,4% met een diploma lager secundair, en 18,9% onder hen met ten hoogste een diploma lager onderwijs (cijfers 2018, o.b.v. de gezondheidsenquête). Ook indien we kijken naar de financiële draagkracht van personen, bestaan er significante verschillen, met een hogere prevalentie van obesitas (20,7%) onder hen die maar moeilijk kunnen rondkomen vs. 12,8% onder hen die gemiddeld kunnen rondkomen, en 10,5% onder hen die gemakkelijk rondkomen (cijfers 2018, o.b.v. de Gezondheidsenquête).
V4
De meeste projecten ter bestrijding van obesitas hebben betrekking op preventie- en gezondheidsbevorderingsacties (FGC of VGC) en Good Food (Leefmilieu Brussel) op gewestelijk niveau. De ‘curatieve’ behandeling van obesitas is een federale bevoegdheid.
V5
De federale overheid en de gefedereerde entiteiten dragen bij in de financiering van een voedselconsumptiepeiling die wordt uitgevoerd door Sciensano.
V6
Zie vraag 4.
|
|
