Schriftelijke vraag betreffende de follow-up van de vleermuizenpopulatie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
- Indiener(s)
- Jonathan de Patoul
- aan
- Alain Maron, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Klimaattransitie, Leefmilieu, Energie en Participatieve Democratie (Vragen nr 275)
| Datum ontvangst: 09/04/2020 | Datum publicatie: 26/05/2020 | ||
| Zittingsperiode: 19/24 | Zitting: 19/20 | Datum antwoord: 26/05/2020 | |
| Datum | behandeling van het stuk | Indiener(s) | Referentie | Blz. |
| 17/04/2020 | Ontvankelijk | p.m. |
| Vraag | Vleermuizen zijn vaak onbekend en onbemind en zijn meestal het slachtoffer van allerlei fabeltjes en legendes. Toch zijn ze na de knaagdieren de grootste groep in de klasse van de zoogdieren en spelen ze een sleutelrol in het ecologisch evenwicht. Er bestaan meer dan duizend soorten, elk met een eigen habitat en leefwijze. Volgens Leefmilieu Brussel zijn er 20 soorten geïdentificeerd op het Brussels grondgebied, waar ze beschermd zijn. Beschermd, maar niet zonder gevaar! LB informeert ons ook dat in september 2016 een vleermuis (laatvlieger, Eptesicus serotinus) positief is bevonden voor vleermuizenrabiës in de gemeente Bertrix. De afgelopen weken is er geen dag voorbijgegaan zonder dat we hebben gesproken over Covid-19, deze vreselijke ziekte die wordt veroorzaakt door het SARS-CoV-2-virus, dat zich in hoog tempo over de hele wereld heeft verspreid. Een vleermuis, van het geslacht Rhinolophus, wordt ervan verdacht het virus dat verantwoordelijk is voor de Covid-19-pandemie te herbergen en het waarschijnlijk onrechtstreeks op de mens te hebben overgedragen via een tussengastheer. De plaats van zoönosen (door dieren overgedragen ziekten) in de volksgezondheid neemt voortdurend toe. Naar schatting valt nu ongeveer 75% van de opkomende ziekten die sinds het begin van de 20e eeuw zijn ontstaan, in deze categorie. Het is duidelijk dat er moet worden nagedacht over de oorzaken van die vaststelling. De ontbossing en de aantasting van de biodiversiteit en de natuurlijke omgeving in de hele wereld zijn daar waarschijnlijk niet vreemd aan. Het zou inderdaad niet overtuigend zijn om de schuld van de pandemie bij de dieren te leggen... Maar dat leidt ons af van onze Brusselse vliegende zoogdieren. Het lijkt me nuttig eraan te kunnen herinneren dat onze vleermuizen een kostbare ecologische niche innemen en een uiterst belangrijke, zelfs vitale rol spelen in het functioneren van de biosfeer. Toch moeten we de vraag naar hun mogelijke rol als infectiehaarden die rijk zijn aan voor de mens pathogene virussen niet uit de weg gaan. Kunt u mij dus het volgende vertellen: - Hebben we een schatting van het aantal vleermuizen in het Brussels Gewest? Welke follow-up gebeurt er met betrekking tot die populatie? - Zijn er studies uitgevoerd om de potentiële virussen van vleermuizen in Brussel en de risico's van overdracht op mensen te identificeren en te karakteriseren? - Welke maatregelen worden er genomen om de bevolking gerust te stellen over een harmonieus en noodzakelijk samenleven van mensen en vleermuizen, gezien de huidige context en de vele legenden en bijgeloof rond onze kleine vliegende zoogdieren? |
| Antwoord | 1) Door de nachtelijke levenswijze van deze dieren en door de moeilijkheid om de exacte kolonieplaatsen te lokaliseren in het dichtbebouwde stedelijke milieu, is het zeer moeilijk om exacte aantallen te bepalen. De monitoring richt zich dan ook eerder op de aan- en afwezigheid van vleermuissoorten en het vaststellen van trends van de akoestische intensiteit van het jachtgedrag (veeleer dan individuen te tellen, wordt activiteit gemeten). Recente analyses (Brabant, Nyssen & Weiserbs, 2020) geven aan dat voor de luisterpunten er een positieve trend is voor de dwergvleermuizen, de laatvlieger en de bosvleermuis. Voor de rosse vleermuis en de Myotis-soorten zijn de trends minder duidelijk. Alle inheemse vleermuizen zijn beschermd en behoren tot de diersoorten van communautair belang (bijlage II van de ordonnantie van 1 maart 2012 betreffende het natuurbehoud). Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest moet comform de Habitatrichtlijn om de 6 jaar rapporteren aan de Europese Commissie over de staat van instandhouding van deze soorten. De opvolging op het terrein gebeurt door Natagora en Natuurpunt, die samen de lopende studieopdracht hebben binnengehaald. In het kader van deze opdracht worden luisterpunten bemonsterd in terrestrische biotopen en langs vijvers. Wat dit soort monitoring met luisterpunten betreft, is het Brussels Hoofdstedelijk Gewest trouwens een referentie op Europees vlak: nergens anders bestaat een dergelijke lange en regelmatige set met monitoringdata! Verder worden de minder goed gedocumenteerde zones van het gewest verder onderzocht, voornamelijk met acoustische inventarisaties (met de vleermuisdetector). Voor de rest wordt de aanwezigheid van vleermuizen in een jaarlijks vastgestelde lijst met gebouwen onderzocht. Ook het wegbrengen van dood gevonden specimens naar Sciensano voor epidemiologische opvolging behoort tot deze opdracht. 2) De epidemiologische opvolging van vleermuizen betreft historisch vooral de opvolging van de lyssaviroses (rabiës). Het vroegere Pasteurinstituut (later WIV-ISP en nu Sciensano) heeft al sinds meer dan 15 jaar een inzamelnetwerk voor vleermuiskadavers opgezet. Deze worden getest op rabiës en worden diepgevrozen bewaard om een soort van bibliotheek te vormen voor onderzoekers die tests voor andere ziekten wensen uit te voeren. Leefmilieu Brussel is sinds het begin betrokken geweest bij het inzamelen van dode exemplaren op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het is namelijk niet zo evident om dode exemplaren te vinden, die bovendien nog vers genoeg zijn om analyses op te doen. Ieder jaar wordt door Sciensano een rapport opgesteld. Ik kan u hierbij bevestigen dat er nog nooit een vleermuis positief werd getest op rabiës in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In heel België werd trouwens maar 1 positief exemplaar gevonden, nl. in 2016 in Bertrix. 3) Meer informatie over vleermuizen vindt u op de website van Leefmilieu Brussel: https://leefmilieu.brussels/themas/groene-ruimten-en-biodiversiteit/de-biodiversiteit/fauna/zoogdieren/vleermuizen Op deze webpagina kan u ook de nieuwe brochure van Leefmilieu Brussel “Vleermuizen: leer ze kennen en beschermen” downloaden. Sinds 1999 neemt Leefmilieu Brussel tijdens het laatste weekend van augustus deel aan de Europese Nacht van de Vleermuis. Dan zijn er geleide bezoeken op het terrein. De laatste jaren kon het Feest van de Vleermuis in het Rood-Klooster te Oudergem tot 1200 bezoekers op de been brengen. Het lijkt er jammer genoeg op dat we in 2020 het evenement niet zullen kunnen organiseren. Ten slotte kan de burger ook nog telefonisch of per mail terecht bij het Departement Biodiversiteit van Leefmilieu Brussel of bij Natagora of Natuurpunt voor verdere uitleg of ondersteuning met betrekking tot deze fascinerende dieren. En wie als vrijwilliger wenst deel te nemen aan de nachtelijke inventarisaties is meer dan welkom – voor zover de maatregelen m.b.t. COVID-19 het toelaten. |