Fiche van een vraag of interpellatie

Vacatures Contact

Schriftelijke vraag betreffende de knelpuntberoepen in Brussel en de aangeboden opleidingen.

Indiener(s): Jamal Ikazban
aan: Bernard Clerfayt, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Werk en Beroepsopleiding, Digitalisering, Plaatselijke Besturen en Dierenwelzijn (Vragen nr 1063)

Datum ontvangst: 27/06/2022		Datum publicatie: 19/01/2024
Zittingsperiode: 19/24	Zitting: 21/22	Datum antwoord: 12/12/2022

Datum	behandeling van het stuk	Indiener(s)	Referentie	Blz.
04/11/2022	Ontvankelijk	p.m.

Vraag	Knelpuntberoepen vormen een grote uitdaging voor het overheidsbeleid, met name op het gebied van opleiding. In Wallonië heeft Forem een nieuwe lijst van 141 beroepen met aanwervingsmoeilijkheden gepubliceerd¹. Met 52 kritische functies, waarvoor werkgevers geen personeel vinden, en 89 beroepen met een tekort aan arbeidskrachten, gekenmerkt door een gebrek aan kandidaten. Er staan een vijftiental functies waaraan in 2021 een tekort was, niet meer op de lijst (politie-inspecteur, commercieel medewerker, preventieadviseur enz.), terwijl er 31 nieuwe beroepen aan de lijst zijn toegevoegd, vooral in de horeca, maar ook kredietanalist, rijinstructeur of industrieel schoonmaker. Ook Brussel kent problemen: veel sectoren worstelen met de aanwerving van personeel (bouw, horeca enz.). Tegelijkertijd vraagt het Vlaams Gewest om personeel in bepaalde sectoren. Een oplossing kan worden gevonden in het samenwerkingsakkoord dat het Brussels Gewest en Vlaanderen vorig jaar hebben gesloten om meer Brusselaars in Vlaanderen te laten werken. Gezien het tekort aan banen in Brussel heeft Bruxelles-Formation haar opleidingsbeleid aangepast aan bepaalde beroepen met een tekort. Een voorbeeld is de opleiding voor het beroep van "webontwikkelaar" in samenwerking met Molengeek, die gericht is op jonge Brusselaars van 18-29 jaar². Sommige van deze jongeren komen uit de wijken Anderlecht of Molenbeek, die historisch gezien moeilijk toegang hebben tot de arbeidsmarkt. Dit type opleiding, dat een hoog opleidingsniveau combineert met concrete beroepsmogelijkheden, is voor sommige jongeren een echte stap vooruit. Daarnaast zijn er vele andere voorbeelden van opleidingen in schaarse beroepen, zoals met Construcity.Brussels, dat opleidingen in niet minder dan 35 beroepen in de bouw heeft aangeboden. Meer recentelijk hebben projecten voor toegang tot of terugkeer naar werk zoals Phoenix.brussels, Rebond.brussels voor nieuwe werkzoekenden, verschillende opleidingen voor knelpuntberoepen of voor de digitale transitie getracht Brusselaars te helpen die moeite hebben om werk te vinden. Geleidelijk aan kan via gewestelijke bestuursmethoden op het gebied van opleiding en werkgelegenheidsbeleid het zelfvertrouwen van onzekere jongeren - die overigens maar al te graag willen werken - worden hersteld (ook al blijft het voor de overheid moeilijk om bepaalde jongeren in moeilijkheden te bereiken). De minister weet dat er een sociale noodsituatie is. Het is essentieel dat een maximaal aantal Brusselaars wordt ingezet om de sociale nood zoveel mogelijk te beperken. Daarom wil ik het weten: Welke knelpuntberoepen zijn er in 2022 in Brussel en voor welke zijn er aanwervingsproblemen? Wat zijn de redenen daarvoor? Welke oplossingen liggen er op tafel om dit te verhelpen? Welke banen staan in vergelijking met vorig jaar niet meer onder wervingsdruk? Wat zijn de redenen daarvoor? Hoeveel Brusselaars hebben baat gehad bij het akkoord tussen Brussel en Vlaanderen? Voor welk soort werk? Hoeveel Brusselaars hebben toegang gehad tot projecten als Phoenix.brussels en Rebond.brussels? Hoe pakte dit uit in termen van tewerkstelling? Wat was het effect van het relanceplan met digitale opleiding via Digitalcity? Hoeveel kandidaten hebben de door Construcity.brussels aangeboden opleidingen in de bouwsector gevolgd? Hoeveel hebben een baan gevonden? ¹ https://www.rtbf.be/article/le-forem-met-a-jour-la-liste-des-metiers-en-penurie-quinze-nouvelles-fonctions-voici-les-etudes-qui-y-conduisent-11017192 ² https://www.bruxellesformation.brussels/catalogue-dorifor/digital-marketing-avec-molengeek-18-a-29-ans/)


Antwoord	Ik dank u voor uw vraag. Net als Forem maakt View.brussels, het Brussels Observatorium voor werkgelegenheid en opleidingen, een inventaris op van de knelpuntberoepen in het Brussels Gewest, met andere woorden: beroepen waarvoor de jobaanbiedingen moeilijk in te vullen zijn. De lijst met 113 knelpuntberoepen in 2021 werd op 1 juli 2022 gepubliceerd en is beschikbaar op de website van Actiris. View.brussels heeft de voorbije twee jaar geen grote veranderingen vastgesteld in de knelpuntberoepen. Sommige titels zijn veranderd, maar dat gebeurde om methodologische redenen. De tendensen op dit gebied tekenen zich af op lange termijn, en zelfs op zeer lange termijn. De meeste knelpuntberoepen zijn dat al sinds lang en zijn internationaal gezien dezelfde. In België bedroeg de werkgelegenheidsgraad in het eerste kwartaal van 2022 71,9%. In het Brussels Gewest bedroeg hij 65,7% in juni jongstleden, tegenover 60,1% in januari 2019. In in Vlaanderen was dat respectievelijk 75,8% tegenover 74,1%, en in Wallonië 62,7% tegenover 65,6%. In Brussel is de stijging het grootst, ondanks het feit dat de bevolking in Brussel meer gegroeid is dan in de andere twee gewesten.Het is geen verrassing dat de hoogste werkgelegenheidsgraad wordt waargenomen bij mensen met een hoog opleidingsniveau, en de laagste bij mensen met weinig kwalificaties. Het verschil tussen de werkgelegenheidsgraad van laaggeschoolden (45,2%) en die van hooggeschoolden (85,2%) bedraagt 40 procentpunten. Daarom blijft de belangrijkste doelstelling om steeds meer Brusselaars aan het werk te krijgen door in te zetten op opleiding. De Brusselse Regering heeft op donderdag 8 december in eerste lezing een voorontwerp van ordonnantie goedgekeurd waarin als prioriteit voor Actiris wordt bepaald dat de werkzoekende die bij Actiris is ingeschreven een geïndividualiseerde competentiebalans krijgt met daarin zijn ervaring, zijn kwalificaties, zijn sterktes en zwaktes. Deze balans moet zich toespitsen op drie grote krachtlijnen: - Professionele competenties, om het mogelijk te maken na te gaan of zijn professionele bekwaamheden beantwoorden aan de titels, diploma's, attesten, certificaten enz. die gangbaar aanvaard worden op de arbeidsmarkt; - Taalkundige competenties, om het mogelijk te maken de taalkundige kennis van een van beide officiële talen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en/of Engels en/of een andere taal die nuttig is voor het beroepsproject van de werkzoekende, te beoordelen; - Digitale competenties, om het mogelijk te maken de bekwaamheden te beoordelen om digitale tools te gebruiken. Deze algemene balans moet worden gesystematiseerd bij de begeleiding van werkzoekenden die ingeschreven zijn bij Actiris. Op basis van de resultaten van de balans, wordt een individueel actieplan opgesteld tussen Actiris en de werkzoekende zodat hij of zij een baan kan vinden die aan zijn of haar professionele ambities voldoet. Tegelijkertijd ben ik, op basis van de reeds gehouden sectorale rondetafelgesprekken een gewestelijk actieplan aan het verfijnen. Deze vijf rondetafelgesprekken hebben het werkelijk mogelijk gemaakt een reeks acties en behoeften vast te stellen die zowel betrekking hebben op het imago van de beroepen, als op de moeilijkheden die de opleidingsinstellingen ondervinden om hun publiek te bereiken en die de diensten voor arbeidsvoorziening ondervinden om effectief samen te werken met de particuliere sector. Dit plan is gestructureerd in 4 krachtlijnen vanuit een lineaire visie en biedt een geheel van concrete antwoorden op de ondervonden problemen om werkzoekenden te begeleiden, aan te moedigen, op te leiden en dichter bij de knelpuntberoepen te brengen. Een budget van 4 miljoen euro, gespreid over 2022 en 2023, zal worden besteed aan de uitvoering van deze acties door met name de POW’s. Meer specifiek over de interregionale mobiliteit, en in het bijzonder om meer Brusselaars aan werk te helpen in het Vlaamse Gewest, heb ik het samenwerkingsakkoord gedragen met als hoofddoel de Brusselaars een betere toegang tot arbeid te geven, door enerzijds hun vaardigheden te vergroten en anderzijds de interregionale mobiliteit te bevorderen. Hoewel het langer duurt dan ik zou willen, werken de VDAB en Actiris aan de uitvoering ervan. Volgens de gezamenlijke arbeidsmarktanalyse van View.brussels en de VDAB van juni 2022: Uit de cijfers blijkt dat het aantal uitgaande Brusselse pendelaars sterk is gestegen (+59,2% op 20 jaar), van 48.000 in 2000 tot 76.500 in 2020. Meer dan twee derde van de uitgaande pendelaars reisde in 2020 naar Vlaanderen, waardoor het aantal Brusselaars dat in Vlaanderen werkte, 52.759 bedroeg. Het Brusselse pendelverkeer stijgt licht tussen 2018 en 2019 (+3,2%). De stijging is iets sterker voor het pendelverkeer naar de regio van oostelijk Brabant (+8,6%), de provincie Vlaams-Brabant (+6,0%), het Vlaamse Gewest (+5,8%) en de regio Halle-Vilvoorde (+5,6%). Iets minder dan de helft van de Brusselse pendelaars reist naar het Vlaamse Gewest, van wie 74% naar Vlaams-Brabant. 88% van hen werkt in de regio Halle-Vilvoorde. Om een beter zicht te krijgen op het totale aantal Brusselse werkzoekenden die bij Actiris ingeschreven zijn en die in Vlaanderen een baan vinden, alsook op hun profiel en de sector van tewerkstelling, wordt een nieuwe monitoring ingevoerd door de VDAB en View.brussels. De eerste cijfers zullen tegen het einde van dit jaar beschikbaar zijn. Volgens de monitoring van de gezamenlijke indicatoren van de VDAB en View.brussels bedroeg de uitstroom naar werk van de deelnemers die een beroepsopleiding bij de VDAB hebben afgerond in 2019, 74,2% (minimaal 1 dag werk) en 65,0% (minimaal 1 maand werk). In samenwerking met Actiris lanceert de VDAB dit jaar ook een projectoproep voor derde partners in verband met nieuwe beroepsopleidingen, die toegankelijk zijn voor de Brusselaars en leiden naar Brusselse en Vlaamse beroepen waar vraag naar is. In overleg met minister Brouns die ik binnenkort weer zal ontmoeten, wordt gestreefd naar 2.000 extra Brusselaars die jaarlijks een baan vinden in Vlaanderen. Dat is een haalbaar doel, aangezien momenteel jaarlijks 1.600 à 1.800 Brusselaars aan de andere kant van de grens gaan werken. Wat de premie “Phoenix.brussels” betreft: Actiris telde op 15 augustus 2022 2.574 begunstigden. Wat het programma “Rebound.brussels” betreft: dat werd in 2020, in volle coronacrisis, opgezet en biedt specifieke steun aan mensen die hun baan verloren zijn als gevolg van een faillissement. Actiris registreerde 241 deelnemers aan de infosessies over het programma, van wie 126 deelnemers aan het eigenlijke begeleidingsprogramma (dat 12 maanden duurt). Op 31 mei 2022 werden 49 begeleide personen die een baan hadden gevonden, geteld. Het is duidelijk dat Rebound.brussels zijn oorspronkelijke doel niet haalt. De beschermende maatregelen van de federale regering hebben hun vruchten afgeworpen. We kunnen daarover alleen maar blij zijn. Ter herinnering: dit proefproject wordt op gelijke voet met Brupartners gecoördineerd. Ten slotte de Polen Opleiding-Werk: een innovatief model dat nog veel capaciteit heeft om te worden ingezet. Ook al blijft het beheer van een organisatie met meerdere partners zoals de POW’s complex en vergt het een paradigmaverschuiving van de betrokken actoren en leden. Het zijn centrale hefbomen om tegemoet te komen aan de behoeften van de Brusselaars en om steeds meer Brusselaars duurzaam aan werk te helpen. De resultaten van Digitalcity op het gebied van opleiding van werkzoekenden, erkenning van competenties, werkgelegenheid en sectorale activiteiten zijn bemoedigend. Anderzijds moeten de opleidingen voor de werknemers nog worden verbeterd, met name in termen van de promotie en de aanpassing van het aanbod. De meest recente en beschikbare gegevens hebben betrekking op het jaar 2021 en geven de volgende resultaten: - 2.122 afzonderlijke opgeleide werkzoekenden (1.702 door Bruxelles Formation, 420 door zijn partners) voor 2.847 ingenomen opleidingsplaatsen (2.290 bij Bruxelles Formation, 557 bij zijn partners); - 18 opgeleide werknemers (16 door Bruxelles Formation, 2 door zijn partners); - 201 stages en opleidingen in de onderneming; - 113 beroepsinlevingsstages; - 24 screenings en erkenningen van competenties. Na twee jaar activiteit heeft Digitalcity.brussels algemene ervaring opgedaan op het gebied van werking, diensten en partnerschapsdynamiek. De ontwikkeling van nieuwe sectorale relaties en het onderhouden van bestaande samenwerkings-verbanden worden voortgezet. Voor Construcity.brussels zijn dit de resultaten voor het jaar 2021: - 826 afzonderlijke opgeleide werkzoekenden voor 1.031 ingenomen opleidingsplaatsen; - 163 opgeleide werknemers voor 191 ingenomen opleidingsplaatsen; - 101 stages en opleidingen in de onderneming; - 27 beroepsinlevingsstages; - 49 screenings en erkenningen van competenties. De meest recente beschikbare gegevens na het socio-professionele traject van de werkzoekenden die door Bruxelles Formation en zijn haar partners werden opgeleid, dateren van de cohort 2019, dus van vóór de oprichting van Construcity.brussels. Voor de werkzoekenden die een opleiding hebben gevolgd bij Bruxelles Formation en zijn partners, binnen de context die vandaag die van de POW is, bedraagt het uitstroompercentage naar werk 62,9% voor alle jobs, en 55,7% voor de jobs van minstens een maand. Wat voor mij veelzeggend is, is dat we moeten investeren in performantere methodologieën voor evaluatie en impactmeting, zodat we het overheidsaanbod kunnen aanpassen aan de werkelijke behoeften op de arbeidsmarkt. Ik werk daaraan, maar het is een grote paradigmaverschuiving die ook meer tijd kost dan ik zou willen.