Schriftelijke vraag betreffende de opvolging van de recentste studie van perspective.brussels omtrent leegstaande kantoorruimtes en de impact van telewerk
- Indiener(s)
- Bianca Debaets
- aan
- Rudi Vervoort, Minister-President van de Brusselse Hoofdstedelijke regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van gewestelijk Belang (Vragen nr 964)
| Datum ontvangst: 18/11/2022 | Datum publicatie: 02/02/2023 | ||
| Zittingsperiode: 19/24 | Zitting: 22/23 | Datum antwoord: 31/01/2023 | |
| Datum | behandeling van het stuk | Indiener(s) | Referentie | Blz. |
| 20/12/2022 | Ontvankelijk |
| Vraag | Perspective.brussels voerde al enkele verschillende studies naar de impact van de nieuwe telewerkstandaard op de Brusselse kantoormarkt. In een van die studies werd gesproken over een mogelijke daling van 22% aan kantooroppervlakte door de toename van telewerk, terwijl er in maart van dit jaar al meer dan 1 miljoen vierkante meter aan leegstaande kantoorruimte werd geïdentificeerd in ons gewest. In de recentste studie ter zake, die eind september werd gepubliceerd, werd gesteld dat echter verre van een evidentie is om die leegstaande kantoorruimtes om te vormen tot bijvoorbeeld woningen. De conversie van kantoorruimte naar schoolinfrastructuur zou bijvoorbeeld wel makkelijker kunnen verlopen. Sinds 1997 werd al 1.674.298 vierkante meter aan kantoorruimte omgebouwd, zo bleek nog uit de studie. Tussen 2018 en 2020 werd 56% van de lege kantoorruimten omgevormd tot wooneenheden, 31% tot voorzieningen, 5% tot handelszaken en 8% tot ruimten voor andere activiteitensectoren. Vandaar dat ik u graag volgende vragen stel:
|
| Antwoord | De synthesenota berust op de studie Analyse en impact van het telewerken in het BHG, uitgevoerd door de ULB met coördinatie van het BISA. De voornaamste vaststellingen kunnen als volgt worden samengevat: Vóór de covid 19 pandemie was telewerk al een gangbare praktijk in het Brussels Gewest, waar de arbeidsmarkt wordt gekenmerkt door een zeer groot aandeel gekwalificeerde jobs in de tertiaire sector (particuliere en openbare sector). Volgens Statbel deed in 2019 26,1 % van de werknemers met werkplek in het Brussels Gewest aan telewerk tegenover 12,7% van de werknemers op Belgisch niveau. Uit specifieke en onuitgegeven verwerkingen die voor deze studie zijn gebeurd, blijkt dat het telewerken geactiveerd zou kunnen worden voor ten hoogste een kleine helft (45 %) van de werknemers wiens werkplek in het Brussels Gewest gelegen is. Opgelet, dat betekent niet dat het telewerken ook werkelijk ooit dat percentage haalt, maar wel dat maximaal zoveel actieve werknemers tot telewerk kunnen overgaan. Uit de studie blijkt dat de invoering van telewerk voor aangepaste functies afhangt van de factoren die het aanbod van telewerk in openbare en privé-ondernemingen beïnvloeden (investeringen in ICT-uitrusting, de omvang van de ondernemingen, enz.) en van factoren die van invloed zijn op de vraag van werknemers naar telewerken, wanneer dit op vrijwillige basis gebeurt. Bovendien zou telewerken doorgaans een praktijk zijn die doorgaans maar een deel van de totale werktijd dekt, bijvoorbeeld één, twee of drie dagen per week. De analyse toont ook dat de toename van het telewerken zeer uiteenlopende effecten dreigt te hebben op de Brusselse werkgelegenheid en economie afhankelijk van het profiel van de werknemers, de organisatie van het bedrijf en de economische sector. Telewerken dreigt de ongelijkheden op de arbeidsmarkt te vergroten tussen enerzijds werknemers met jobs waarin vlot kan worden getelewerkt (kantoorwerk met stabiele werkuren en vaak in grote openbare of particuliere administratieve organisaties) en anderzijds werknemers met jobs die zo goed als niet in aanmerking komen voor telewerk omdat het zeer tastbare (en vaak manuele) taken betreft. Over de evolutie van de kantorenmarkt stelt de studie dat het telewerk kan bijdragen tot een verdere verstrakking en dualisering van het gebruikte kantorenbestand in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Hiervoor grijpt de studie terug naar de resultaten van de ERMG-enquête van de BNB uit 2021 die stelde dat de verkleining van de oppervlakte per werknemer in de Brusselse ondernemingen die aan de maart-enquête deelnamen 22% bedroeg. Toch hoeft de take-up op de vastgoedmarkt niet noodzakelijk in te storten aangezien de vraag kan aanhouden voor nieuwe kantoorruimte die is aangepast aan de hedendaagse technologieën en normen. Oudere gebouwen daarentegen dreigen sneller uit de markt geduwd te worden. Door de intensievere toepassing van telewerk lijkt de ratio m²/aanwezige werknemer terug te lopen tot gemiddeld 75% per werknemer. In een bedrijf met 10 werknemers, waarvan de helft telewerkt, zou de beschikbare oppervlakte bijvoorbeeld verminderen van 100m² tot 75m² en niet tot 50m². De studie is vooral bedoeld om de situatie met betrekking tot de leegstand van kantoorruimte in het Gewest te objectiveren. Sinds Covid en de toename van het telewerken hebben veel organisaties daaruit afgeleid dat dit zou leiden tot een massale inkrimping van de kantoorbezetting. Uit de gegevens die in dit stadium zijn verzameld, blijkt deze enorme daling niet. Voorts is deze studie ook van belang om na te gaan of leegstaande ruimte kan worden omgevormd voor andere functies. Uit de analyse bleek dat veel leegstaande ruimten in werkelijkheid niet geschikt zijn voor conversie, en wel om redenen die in de publicatie van Perspective nader worden toegelicht. Een aantal aanbevelingen - waaronder een regelmatige monitoring van de leegstand - heeft de taskforce aan de Minister-President meegedeeld. Deze analyseert deze momenteel om na te gaan hoe hieraan verder gevolg kan worden gegeven. De synthesenota is een werkstuk van de werkgroep kantoren die is opgericht door perspective.brussels, urban en het team van de Bouwmeester. |