Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de fablabs

Indiener(s)
Bertin Mampaka Mankamba
aan
Barbara Trachte, staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevoegd voor Economische Transitie en Wetenschappelijk Onderzoek (Vragen nr 764)

 
Datum ontvangst: 11/10/2023 Datum publicatie: 14/12/2023
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 23/24 Datum antwoord: 06/12/2023
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
18/10/2023 Ontvankelijk Uitgebreid Bureau van het Parlement
 
Vraag    De missie van fablabs (fabricagelaboratoria) is om uitvindingen en innovaties te vergemakkelijken door IT-tools ter beschikking te stellen van individuen. Fablabs moeten dus toegankelijk zijn, zodat iedereen kan maken wat hij wil en het kan delen met anderen. 

Fablabs worden voornamelijk voor privédoeleinden gebruikt, hoewel de commercialisering van de creaties niet verboden is. 

  • Hoeveel fablabs zijn er momenteel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest?

  • Heeft er al een evaluatie van dit instrument plaatsgevonden? Zo ja, kunt u ons daar meer over vertellen? 

  • Hoeveel mensen gebruiken deze fablabs voor hun creaties voor privé- of commerciële doeleinden? Kunt u ons de cijfers geven, rekening houdend met het onderscheid tussen privé- en commercieel gebruik?

 
 
 
Antwoord    Fablabs, of productielaboratoria, zijn voortgekomen uit de "fab labs"-beweging die door Neil Gershenfeld van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in de Verenigde Staten werd opgericht. Het uitgangspunt was om personen die deze middelen anders niet tot hun beschikking zouden hebben, toegang te geven tot tools voor digitale productie en technologieën voor snelle prototyping.

De opdracht van fablabs is vaak gericht op de democratisering van innovatie door betaalbare en open toegang te bieden tot digitale productietechnologieën zoals 3D-printers, lasercutters, CNC-freesmachines en andere tools voor snelle prototyping. Het doel is om iedereen, zelfs personen zonder eerdere technische expertise, in staat te stellen hun ideeën te concretiseren en concepten om te zetten in tastbare producten.

Het aspect van delen en samenwerken is ook een belangrijk element van de fablabs. Individuen kunnen hun kennis, vaardigheden en middelen delen met de gemeenschap en zo een omgeving creëren die bevorderlijk is voor collaboratieve innovatie. Fablabs moedigen ook de verspreiding van kennis aan door plannen en ontwerpbestanden van projecten toegankelijk te maken voor anderen, wat kan bijdragen tot de voortdurende verbetering van ideeën en prototypes.

Het belang van fablabs in het Brussels Gewest is ons niet ontgaan, en daarom heeft de regering sinds 2018 aan citydev.brussels de gedelegeerde opdracht toevertrouwd om drie publieke fablabs, “cityfabs”, te creëren en te beheren. De cityfabs zijn voor iedereen toegankelijk en elk fablab heeft zijn eigen specifieke kenmerken:
- Cityfab 1 wil de digitale kloof verkleinen.
- Cityfab 2 wil de transitie van traditionele industrie naar lokale, duurzame en digitale productie vergemakkelijken.
- Cityfab 3 wil lokale en duurzame productie naar een hogere schaal tillen.

Om ervoor te zorgen dat de publieke fablabs worden opgenomen in het lokale productienetwerk en dat ze de banden versterken met de andere gewestelijke fablabs en andere initiatieven (kringloopcentra, repaircafés, enz.) heb ik citydev.brussels daarnaast ook de opdracht gegeven om een platform voor fablabs en makers op te richten en te coördineren.

Die strategie om fablabs en makers te ondersteunen, maakt deel uit van Shifting Economy, en meer bepaald van de hoofdstukken 6.4 “Huisvesting van ondernemingen”, 6.6 “Onderzoek, ontwikkeling en innovatie (OOI) en implementatie van innovatietrajecten” en 7.1 “Toegang tot afvalstromen, lokale productie en logistiek”.

Volgens het MIT, de instantie die de fablabs certificeert, zijn er negen fablabs in Brussel, drie publieke (cityfabs) en zes private:
- Fablab iMAL;
- Fablab VUB;
- OpenFab;
- Fablab ULB;
- Fablab’ke;
- cityfab 1;
- cityfab 2;
- cityfab 3;
- Microfactory.

Het zou echter nuttig zijn om dat panel aan te vullen met vier structuren die niet gecertificeerd zijn door het MIT, maar wel alle kenmerken van een fablab hebben:
- La Green Fabric;
- Fab O;
- SuperLab;
- het fablab van de Erasmus Hogeschool.

Wat de evaluatie van het systeem van de fablabs betreft:

Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen publieke fablabs (cityfabs) en private fablabs. Het Gewest heeft geen controle over het beheer en het aantal bezoekers van private fablabs. Ik beperk mijn antwoord dan ook tot de gegevens waarover we beschikken voor de drie cityfabs.

Aangezien het om gedelegeerde opdrachten gaat, wordt de coördinatie van de cityfabs en het fablab-platform jaarlijks geëvalueerd.

In termen van omzet:
- 2021: 61.415 EUR.
- 2022: 84.959 EUR (+21% ten opzichte van 2021).
- 2023 (inclusief oktober): ongeveer 73.150 EUR. De omzet zal naar verwachting constant blijven ten opzichte van 2022.

Ter vergelijking: cityfabs genereerde een omzet van 35.598,93 euro in 2019 en 25.103,24 euro in 2020.

Wat het aantal gebruikers betreft, maakten in 2022 2.963 personen gebruik van de cityfabs, waarbij:
- 40% van de gebruikers van cityfab 1 een btw-nummer had;
- 60% van de gebruikers van cityfab 2 een btw-nummer had;
- 60% van de gebruikers van cityfab 3 een btw-nummer had.