Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de stand van zaken betreffende de controle werkzoekenden in het BHG - opvolging vraag nr 675

Indiener(s)
Bianca Debaets
aan
Bernard Clerfayt, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Werk en Beroepsopleiding, Digitalisering, Plaatselijke Besturen en Dierenwelzijn (Vragen nr 1266)

 
Datum ontvangst: 25/11/2023 Datum publicatie: 19/01/2024
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 23/24 Datum antwoord: 21/12/2023
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
01/12/2023 Ontvankelijk Uitgebreid Bureau van het Parlement
21/12/2023 Bijlage aan het antwoord p.m. Bijlage
 
Vraag    Ik bevroeg u in het verleden reeds over dit dossier. In Vlaanderen kreeg 1 op de 5 werkzoekenden een sanctie of een verwittiging in 2022 wat het hoogste aantal ooit was. Controle blijft natuurlijk een middel en geen doel op zich maar dit blijft een opmerkelijke tendens.

Gezien sanctionering niet voorkomt in het nieuw beheerscontract van Actiris stel ik u graag volgende vragen:

  • Hoeveel controles door Actiris vonden er plaats sinds begin 2021 en vandaag? Kan u ze opsplitsen per jaar en de waargenomen tendens toelichten?

  • Hoeveel sancties zijn er uitgeschreven sinds begin 2021 en vandaag? Welke evoluties stelt u vast? Graag een opdeling per jaar, soort sanctie, leeftijd, gezinssituatie en scholingsgraad van de gesanctioneerde.

  • Welke doelstellingen stelt u voorop of welke parameters worden gebruikt inzake de controle en of sanctionering van werkzoekenden? Welke conclusies werden tot nog toe getrokken uit de evaluatie van het beleid hieromtrent gedurende de legislatuur?
 
 
Antwoord    1.
De Directie controle van beschikbaarheid van werkzoekenden van Actiris voert gerichte controles uit bij verschillende segmenten van de bevolking die een inschakelings- of werkloosheidsuitkering ontvangen of die zich in een periode van beroepsinschakeling bevinden.
In 2021 werden 27.584 controles uitgevoerd, waarvan 11.032 controles bij jongeren die een inschakelingsuitkering aanvragen, 15.278 controles bij werkzoekenden die een uitkering ontvangen en 1.274 beslissingen bij personen die niet reageren op oproepingen. In 2022 stegen deze cijfers aanzienlijk naar 35.480 controles, op vergelijkbare wijze verdeeld. In de eerste helft van 2023 werden 25.832 controles uitgevoerd, volgens het patroon van de voorgaande jaren.
Het is belangrijk om op te merken dat 2021 nog steeds gekenmerkt wordt door de gezondheidscrisis en een complexe periode was voor het personeel van de Directie Controle van beschikbaarheid die belast is met de controleactiviteiten. De gegevens voor 2022 laten een volledig herstel zien, wat resulteert in een aanzienlijke toename van het aantal beslissingen en beoordelingen, namelijk een stijging van 22%, met in totaal 7.896 extra beslissingen en beoordelingen ten opzichte van het voorgaande jaar.
De vergelijking tussen 2022 en voorgaande jaren laat een lichte toename zien van negatieve beslissingen, hoewel deze in de minderheid blijven. Het is vermeldenswaard dat ondanks deze stijging de cijfers voor 2022 nog steeds niet boven de niveaus van vóór de COVID-19- pandemie uitkomen.
De volledige gegevens voor heel 2023 zullen begin 2024 beschikbaar zijn.
2.

In 2021 heeft Actiris 153 sancties opgelegd aan werkzoekenden met een uitkering. Dit aantal nam in 2022 aanzienlijk toe tot 1.083 sancties en steeg vervolgens tot 808 sancties in de eerste helft van 2023.



In 2021 hadden alle sancties de vorm van verwittigingen. In 2022 bestond 89% van de sancties uit "verwittigingen", gevolgd door "vermindering van de uitkering gedurende 13 weken" voor 8% van deze specifieke groep. In de eerste helft van 2023 werd de trend van het voorgaande jaar voortgezet, met 89% van de sancties bestaande uit "verwittigingen" en 6% uit "vermindering van de uitkering voor 13 weken".

Wat passieve beschikbaarheden betreft, legde Actiris 278 sancties op in 2021, 521 in 2022 en 485 in 2023. In 95% van de gevallen ging het om verwittigingen.


U vindt deze cijfers in de bijgevoegde tabel.



Het is belangrijk om te benadrukken dat het doel van de Directie Controle van beschikbaarheid niet is om repressieve sancties op te leggen. Zeker niet na de moeilijke periode die veel Brusselaars hebben doorgemaakt tijdens de COVID-19-pandemie en de daaropvolgende crisissen. Het is essentieel om het actieve zoekgedrag van werkzoekenden met een uitkering nauwgezet op te volgen.

Het controleproces laat geen filtering toe volgens criteria zoals leeftijd, scholingsgraad of gezinssamenstelling.
3.
Actiris vervult een complementaire opdracht door toe te zien op de beschikbaarheid van de werkzoekenden die een uitkering ontvangen en indien nodig vrijstellingen van beschikbaarheid te verlenen. Het enige doel van deze opdrachten is het vergemakkelijken van de verwezenlijking van de transversale opdrachten van Actiris, die bestaan uit het bieden van kwaliteitsvolle ondersteuning aan werkzoekenden bij hun overgang naar een duurzame en kwaliteitsvolle tewerkstelling en het verlenen van gratis diensten aan werkgevers bij hun zoektocht naar werknemers.

De Directie Controle van beschikbaarheid gebruikt vier criteria om werkzoekenden met een uitkering te beoordelen:
1) betrokkenheid bij de acties voor het actief zoeken naar werk;
2) medewerking aan het individuele actieplan van Actiris;
3) aanwezigheid bij de oproepingen;
4) regelmatige bijwerking van het dossier, met inbegrip van gevolgde opleidingen en wijzigingen van persoonsgegevens.
Actiris kan ook de passieve beschikbaarheid verifiëren in geval van inbreuken vastgesteld door de controledienst, de RVA of het opleidingscentrum.

De conclusies van de evaluatie van het tijdens deze zittingsperiode gevoerde beleid hebben twee belangrijke aspecten.
Ten eerste, in kwantitatieve termen, hoewel het aantal beslissingen en beoordelingen aanzienlijk is toegenomen in 2022, blijven de sancties voornamelijk verwittigingen in plaats van financiële sancties. Dit wijst erop dat de controle van de beschikbaarheid werkzoekenden de kans biedt om hun situatie recht te zetten door gunstig te reageren op de door Actiris vooraf bepaalde criteria.
Vanuit kwalitatief oogpunt wijst het verslag van het Rekenhof van december 2023 daarentegen op bepaalde uitdagingen met betrekking tot de controles van beschikbaarheid (blz. 23). Er werden drie opmerkingen gemaakt, waarvan de eerste wijst op de afwezigheid van een structurele relatie tussen de beoordelaar en de referent-consulent, wat de wens illustreert om een onafhankelijke controle te behouden over de geleverde ondersteuning. Het werken in silo's brengt echter risico's op verlies van informatie met zich mee en het controleproces in drie fasen verlengt de procedure, wat een negatieve impact heeft op het ondersteuningsproces. Aanbeveling 7 van het rapport beveelt aan om controles van beschikbaarheid te integreren in de begeleiding van werkzoekenden en benadrukt de noodzaak van meer samenwerking tussen controleurs en referent-consulenten.

Hoewel de aanbeveling niet rechtstreeks tot mij is gericht, lijkt het beheerscontract van Actiris ertoe te strekken aan deze bezorgdheid tegemoet te komen. Strategische doelstelling 4 is namelijk gericht op het verbeteren van de samenhang van zowel interne als externe diensten om beter tegemoet te komen aan de behoeften van werkzoekenden, door snelle, efficiënte en transversale informatie-uitwisselingsprocessen te bevorderen. Deze aanpak strekt ertoe gebruikers passende begeleiding te bieden in overeenstemming met hun specifieke behoeften.