Schriftelijke vraag betreffende het aantal (ongewenste) zwangerschappen
- Indiener(s)
- Bianca Debaets
- aan
- Elke Van den Brandt en Alain Maron, leden van het Verenigd College bevoegd voor Welzijn en Gezondheid (Vragen nr 665)
| Datum ontvangst: 13/01/2023 | Datum publicatie: 20/03/2023 | ||
| Zittingsperiode: 19/24 | Zitting: 22/23 | Datum antwoord: 15/02/2023 | |
| Datum | behandeling van het stuk | Indiener(s) | Referentie | Blz. |
| 19/01/2023 | Ontvankelijk | |||
| 15/02/2023 | Bijlage aan het antwoord | p.m. | Bijlage |
| Vraag | Een kind krijgen behoort vaak tot de meest ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven. Tijdens de coronacrisis waarschuwden verschillende experts nog voor een mogelijke babyboom, aangezien mensen door de lockdownperiodes vaak gedwongen werden om dag en nacht samen te zijn. De angst en stress van die periodes vormden dan weer geen gunstig klimaat voor eventuele zwangerschappen, waarschuwde men daar meteen bij. Uiteraard is daarbij ook niet elke zwangerschap gepland of gewenst. Officiële cijfers omtrent zwangerschapsonderbreking zijn immers schaars. Uit statistieken uit 2017 bleek nog dat een vijfde van het totale aantal abortussen in België plaatsvond in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Bijna 10% van alle abortussen in ons land gebeurde toen bij meisjes in de leeftijdscategorie van 15 tot 19 jaar. Vandaar dat ik u graag volgende vragen stel:
|
| Antwoord | V1 (Bijlage 1) Indien men naar het jaarlijks aantal levend geboren kinderen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tussen 2012 en 2022 kijkt, komt men tot de conclusie dat het aantal geboortes (en dus ook het aantal zwangerschappen) al enige tijd aan het dalen is. Deze figuur gaat maar tot 2021 aangezien cijfers voor december 2022 nog niet beschikbaar zijn. Op basis van de cijfers voor januari 2022 t.e.m. november 2022 lijkt het er echter op dat deze daling zich ook in 2022 heeft blijven verderzetten. Op de vraag of er een 'corona-effect' merkbaar is, valt niet eenduidig te antwoorden: geboortecijfers zijn immers altijd aan fluctuaties onderhevig. De dalingen die we zien in de jaren 2020 en 2021 zijn niet significant genoeg om te suggereren dat er echt een 'corona-effect' speelt. Sommige cijfers springen wel in het oog: in januari 2021 vonden er bijvoorbeeld minder geboortes plaats dan normaal gezien het geval is in die maand. Januari 2021 vond dan ook ongeveer 9 maanden na het begin van de pandemie en de eerste lockdown plaats. Een exacte oorzaak toeschrijven op basis van dit soort cijfers is echter wel moeilijk: ligt het in het simpele feit dat mensen minder bewegingsvrijheid hadden en elkaar minder zagen? Maakten koppels de bewuste keuze om een zwangerschap uit te stellen (vanwege onzekerheid over het verdere verloop van de pandemie)? Dit soort cijfers kunnen geen antwoorden bieden op dergelijke vragen. Over het algemeen moet men erg oppassen om bevolkingscijfers te over-interpreteren. Doelgericht (kwalitatief) onderzoek is nodig om hier meer inzicht over te verkrijgen. (Bijlage 2) Over het aantal zwangerschapsonderbrekingen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tussen 2020 en 2022 bestaan op dit moment nog geen officiële cijfers. De Nationale Evaluatiecommissie Zwangerschapsafbreking schrijft tweejaarlijks een officieel rapport. De eerstvolgende versie, die betrekking zal hebben op de jaren 2020 en 2021, zal eind februari 2023 worden opgemaakt en dan worden voorgelegd aan het federaal parlement. Vanaf maart 2023 zullen er meer gegevens beschikbaar zijn voor het bredere publiek. Bovenstaande figuur toont wel aan dat er tussen 2014 en 2019 schijnbaar een lichte daling in het aantal zwangerschapsafbrekingen was in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, maar ook deze cijfers zijn aan fluctuaties onderhevig (het cijfer lag bijvoorbeeld hoger in 2018 dan in 2017 en 2019 bijvoorbeeld). (Bijlage 3) Om toch al iets meer inzicht te krijgen over het aantal zwangerschapsafbrekingen in Brussel sinds de start van de coronacrisis, namen we contact op met VUB-Dilemma, het Nederlandstalig centrum voor abortus en ongeplande zwangerschap in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Gemiddeld vinden ongeveer 1 op 5 zwangerschapsafbrekingen per jaar in Brussel in dit centrum plaats. Ook deze cijfers moeten we met voorzichtigheid interpreteren, het gaat immers maar om een benadering van alle zwangerschapsafbrekingen die in Brussel plaatsvonden in deze jaren. Bovenstaande figuur suggereert dat het aantal zwangerschapsafbrekingen (uitgevoerd door VUB-Dilemma) tussen 2018 en 2021 stabiel bleef (gemiddeld 682 per jaar) en dat 2022 een lichte stijging vertoont tot 763 uitgevoerde zwangerschapsafbrekingen. Ook hier is voorzichtigheid geboden: dit soort cijfers durven te fluctueren, geven geen volledig beeld voor heel Brussel en het is moeilijk om met zekerheid te zeggen wat de oorzaak van deze stijging is tot alle cijfers voor het BHG beschikbaar zijn en het rapport van de Nationale Evaluatiecommissie Zwangerschapsafbrekingen meer inzicht verschaft over het profiel van de vrouwen die tot een zwangerschapsafbreking overgaan en de beweegredenen die ze daarbij opgeven. Wat het gemiddeld profiel betreft dient in eerste plaats herhaald te worden dat het op dit momenten nog wachten is (in maart 2023) op het rapport van de Nationale Evaluatiecommissie Zwangerschapsafbrekingen dat betrekking zal hebben op 2020, 2021 en 2022. Toch geven we graag hieronder een kort overzicht van enkele cijfers die allemaal betrekking hebben op 2019 (het meest recente jaar waarover volledige gegevens beschikbaar zijn). Deze cijfers hebben betrekking op de gehele Belgische bevolking. - Woonplaats: ongeveer 1 op 5 (19,8%) zwangerschapsafbrekingen in België gebeurde bij vrouwen woonachtig in het Brussels Gewest. Dat is op zich niet zo vreemd, aangezien Brussel niet alleen veruit de grootste stad van België is maar ook een aanzienlijk jongere bevolkingsstructuur kent dan de andere gewesten. Jongere vrouwen ondergaan nu eenmaal vaker zwangerschapsafbrekingen, wat het rapport ook duidelijk aantoont. - Leeftijd: net als in 2017, gebeurde in 2019 bijna 1 op 10 abortussen in België op meisjes in de leeftijdscategorie 15 tot 19 jaar. De meeste zwangerschapsafbrekingen (bijna 1 op 5) vinden dan weer plaats in de leeftijdscategorie 25 tot 29 jaar. - Gezinssituatie: het overgrote merendeel van vrouwen die een zwangerschapsonderbreking ondergaan, zijn ongehuwd (75,7%). Verder vindt 43,9% van alle zwangerschapsonderbrekingen plaats bij vrouwen die nog geen kinderen hebben. In 2019 waren de drie meest frequent vermelde redenen om over te gaan tot een zwangerschapsafbreking de volgende: - 17,9% gaf aan momenteel geen kinderwens te hebben - 9,5% gaf aan reeds een 'voltooid gezin' te hebben - 5,8% gaf aan zich te jong te voelen om al moeder te worden V2 'Born in Brussels', een perinataal informatieplatform voor het grote publiek en professionals, werd in september 2022 gelanceerd met de hulp van talrijke medische, paramedische en sociale professionals uit de perinatale sector. 'Born in Brussels' heeft ook tot doel het bestaan van een Brussels perinataal professioneel netwerk te versterken door een platform aan te bieden waar collega's elkaar kunnen informeren, vragen kunnen stellen of partnerschappen kunnen voorstellen. Dit netwerk van professionals heeft ook tot doel de uitwisseling en het delen van goede praktijken te versterken (over taal- en sectoriele grenzen heen). Het project is nieuw en (ook al heeft het genoten van een promotiecampagne) nog in opbouw. Het publiek kan ook vragen stellen die het 'Born in Brussels'-team beantwoordt, met de hulp van zorg- en ondersteuningswerkers. Deze vragen zijn tevens een gelegenheid voor het uitgebreide team van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn om de behoeften van toekomstige en jonge ouders of professionals in de perinatale sector in het Brusselse Gewest beter te begrijpen. De website van 'Born in Brussels' bevat verschillende rubrieken. Deze bieden informatie over de preconceptie t.e.m. de leeftijd van 2,5 jaar. Enkele voorbeelden: - "Vóór de zwangerschap > Kinderwens en zwangerschap" biedt informatie over ongeplande of ongewenste zwangerschappen. - "Ben ik zwanger?" bevat informatie over zwangerschapstests, procedures en vooral voor zwangere minderjarigen - "Moeilijkheden in het koppel" biedt informatie over moeilijkheden in het koppel (bijvoorbeeld huiselijk geweld) om de aandacht te vestigen op de noodzaak om na te denken over de beslissing om een kind te krijgen. Om het publiek zo goed mogelijk te begeleiden, prijkt de rubriek "Wie kan mij helpen in Brussel?" bovenaan elke pagina van de website van 'Born in Brussels'. In die rubriek staan allerhande professionals, verenigingen, organisaties, zorgcentra en centra voor opvoedingsondersteuning in een overzichtelijke lijst. We onderstrepen ook graag dat 'Born in Brussels' niet mag worden verward met het project 'Born in Belgium Pro', een digitaal instrument dat wordt aangeboden aan professionals die betrokken zijn bij de zorg voor zwangere vrouwen. Dit online platform centraliseert informatie over de psychosociale situatie van zwangere vrouwen voor (para)medische en sociale werkers in de perinatale sector in België. Overleg en samenwerking: 'Born in Brussels' houdt uiteraard rekening met de adviezen van de professionals die het raadplegen en veel professionals hebben sinds de start contact opgenomen met 'Born in Brussels' om presentaties te geven, posters van het project op te sturen of verschillende partnerschappen aan te gaan. Hieronder een lijst met voorbeelden van structureel overleg en samenwerking: - Alle burgemeesters en schepenen die betrokken zijn bij de vroege kinderjaren en OCMW's van het Brussels Gewest hebben een informatieve brief en posters ontvangen over Born in Brussels. - De kraamafdeling van Saint-Pierre heeft aangeboden te helpen bij het opstellen van nieuwe inhoud betreffende premature baby's. - Born in Brussels had samen met haar partners, waaronder het Volle Maan Expertisecentrum Kraamzorg, de gelegenheid om het project voor te stellen op een tweejaarlijkse bijeenkomst van het Perinataal Netwerk Brussel in oktober 2022. - Het OCMW van Boitsfort heeft 'Born in Brussels' uitgenodigd voor een presentatie van het project tijdens een vergadering van de commissie Kinderopvang op 21 september 2022. - De presentatie van Born in Brussels aan de Vroedvrouw Kring Brussel is gepland voor 14 maart 2023. De verloskundigen van dit Nederlandstalige netwerk krijgen een demonstratie van de website en informatie over het gebruik van het perinatale dagboek. - Een artikel over de functies van de nieuwe perinatale agenda zal worden verspreid via de BiB-nieuwsbrief en er zullen gepersonaliseerde presentaties worden aangeboden aan beroepsbeoefenaars die de agenda willen gebruiken. - De laatste hand wordt momenteel gelegd aan een gezamenlijke agenda tussen 'Born in Brussels' en 'Born in Belgium Pro', die eind januari operationeel zal zijn. Het zal professionals in staat stellen evenementen toe te voegen voor zowel professionals als toekomstige en jonge ouders. - Een rubriek "Brusselse ziekenhuizen" is beschikbaar via de website Hospichild.be en verzamelt relevante informatie over ziekenhuizen met kraamdiensten, pediatrische spoeddiensten, pediatrische diensten, K-diensten (kinderpsychiatrie), alsook een reeks praktische informatie. Deze informatie wordt verzameld met behulp van de ziekenhuizen. Aan elk betrokken ziekenhuis zijn brieven met uitleg en posters van het project gestuurd. In de loop van 2023 zal een follow-up plaatsvinden om het partnerschap met de kraamdiensten in het bijzonder te versterken. Specifieke acties tijdens de coronacrisis en de lockdownperiode: In de rubriek "Zwangerschap, welzijn > Prenatale zorg - voorbereiding op de bevalling" wordt een artikel gewijd aan informatie en aanbevelingen betreffende zwangerschap, bevalling en Covid-19. Deze informatie zal uiteraard worden bijgewerkt op basis van nieuwe inzichten. Belangrijke kanttekening die hierbij gemaakt moet worden is dat de website van 'Born in Brussels' werd gelanceerd na dat de coronacrisis en de lockdown-maatregelen zich het hardst lieten voelen. We hebben in 2022 ook een initiatief gelanceerd om teams van eerstelijns verloskundigen te ondersteunen, waarbij teams gesubsidieerd worden om beter tegemoet te komen aan de primaire gezondheidsbehoeften van Brusselse vrouwen (zoals het plannen van geboortes). Die subsidie dekt de organisatiekosten die niet voorzien worden door de federale financiering van de gezondheidszorg, met name: de kosten voor de coördinatie van het team en de contacten met de andere professionals van de eerstelijnszorg en de ziekenhuizen. Voor de toekenning van die subsidie houden we rekening met de territoriale dekking (ten minste 4 gemeenten) van het team, de aangeboden diensten (bijvoorbeeld de continuïteit van de pre- en postnatale zorg met het ziekenhuis garanderen, prenatale consulten organiseren), en de opvolging van indicatoren (bijvoorbeeld het aantal vastgestelde potentiële complicaties, het aantal contacten met gynaecologen voor de overdracht, enz.). We eisen ook dat die teams samenwerkingsovereenkomsten sluiten met de ziekenhuizen en dat ze goede praktijken uitwisselen met de centra voor gezinsplanning en de medische huizen. In 2022 bedroeg het budget voor die subsidie 60 000 euro voor 2 teams, en in 2023 zou het 360 000 euro moeten bedragen voor 4 of 5 teams. In 2023 zullen wij in het kader van het GWGP met alle betrokken actoren starten met het opstellen van een betere perinatale strategie in Brussel. Het aantal geboortes ligt in werkelijkheid (iets) hoger dan in de officiële statistieken gepubliceerd door Statbel: kandidaat-vluchtelingen, personen met een diplomatiek statuut en onregelmatig binnengekomen of verblijvende personen worden bijvoorbeeld niet in deze cijfers opgenomen. https://www.bornin.brussels/avant-la-grossesse/desir-denfant-et-grossesse/interruption-volontaire-de-grossesse/ https://www.bornin.brussels/avant-la-grossesse/suis-je-enceinte/ https://www.bornin.brussels/avant-la-grossesse/difficultes-dans-le-couple/ Het aantal geboortes ligt in werkelijkheid (iets) hoger dan in de officiële statistieken gepubliceerd door Statbel: kandidaat-vluchtelingen, personen met een diplomatiek statuut en onregelmatig binnengekomen of verblijvende personen worden bijvoorbeeld niet in deze cijfers opgenomen. https://www.bornin.brussels/nl/voor-de-zwangerschap/kinderwens-en-zwangerschap/vrijwillige-zwangerschapsonderbreking/ https://www.bornin.brussels/nl/voor-de-zwangerschap/ben-ik-zwanger/ https://www.bornin.brussels/nl/voor-de-zwangerschap/relatieproblemen/ |