Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende het instellen van plasticvangers op de Brusselse rivieren en waterwegen.

Indiener(s)
Bianca Debaets
aan
Alain Maron, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Klimaattransitie, Leefmilieu, Energie en Participatieve Democratie (Vragen nr 61)

 
Datum ontvangst: 18/11/2019 Datum publicatie: 20/12/2019
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 20/12/2019
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
20/11/2019 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    In de strijd tegen plastic afval gaf Stad Brussel alvast een positief signaal door een verbod op plastic wegwerpproducten in te stellen tijdens evenementen in de hoofdstad. Ook de geplande uitbreiding van de klassieke PMD-vuilniszakken naar PMD+ in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest moet helpen om de immense hoeveelheid aan plastic afval tegen te gaan.

Toch heeft men vooral op de waterwegen nog enorm veel werk voor de boeg om de continue stroom aan plastic afval in te dijken. Plasticvervuiling in zeeën, rivieren en andere waterwegen zijn schering en inslag en brengen duidelijke schade toe aan de waterkwaliteit, de lokale fauna en flora en de levenskwaliteit in het algemeen. Zowel grotere stukken afval als de zogeheten microplastics zijn in dat opzicht de boosdoeners.

In de Nederlandse hoofdstad Amsterdam werd, in die strijd tegen plastic afval op waterwegen, recent alvast een eerste ‘Bubble Barrier’ geïnstalleerd. Dat is een luchtbellenscherm dat plastic afval uit de Amsterdamse grachten moet halen en het zo filtert alvorens het verder kan stromen richting zee. Via een buis op de bodem borrelen luchtbellen op die zwevend en drijvend plastic richting het wateroppervlak brengen. Daar wordt al het plastic afval in een bak opgevangen. Het luchtbellenscherm werkt 24 uur op 24 en hindert noch de scheepvaart, noch de vissen.

Ook in Vlaanderen vinden soortgelijke initiatieven hun ingang. In het Doeldok van de Antwerpse haven wordt eind deze maand een grote ‘vangarm’ operationeel die allerlei afval uit het dokwater moet verwijderen. Evergem, Temse, Bornem, Dendermonde en Vilvoorde zullen eveneens via projecten van de Vlaamse Waterweg verder de strijd met plastic afval aanbinden.


Vandaar dat ik u graag volgende vragen stel:

- Welke maatregelen neemt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest om de hoeveelheid plastic afval in het Kanaal en de Zenne te beperken en herleiden tot een minimum?
- Hoeveel kilo plastic afval wordt er momenteel jaarlijks uit de Brusselse wateren gehaald? Kan u de evolutie van die cijfers duiden?
- Ondervinden de waterzuiveringsinstallaties momenteel last van de hoeveelheid plastic afval die zich mee in het water bevinden? Heeft dat al tot technische problemen geleid of zijn deze installaties voorzien op het filteren van plastic?
- Ligt een systeem als de ‘Bubble Barrier’ of een vergelijkbaar alternatief op tafel om in te zetten op de Brusselse wateren? Zo ja, welke planning en timing worden daartoe voorzien? Welk budget wordt hiervoor vrijgemaakt?
- Hebt u reeds contact gehad met Vlaanderen en Wallonië opdat de hoeveelheid plastic afval in de respectievelijke waterstromen tussen beide gewesten enerzijds en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest anderzijds voldoende gecontroleerd en beperkt kan worden?
 
 
Antwoord    1. Welke maatregelen neemt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest om de hoeveelheid plastic afval in het Kanaal en de Zenne te beperken en te herleiden tot een minimum?
De Haven van Brussel bestrijdt op algemene wijze de aanwezigheid van afval, waaronder plastic, in het Kanaal.
De installatie van boten (beter bekend als "Castorboten") is een concrete maatregel om de aanwezigheid van drijvend afval op het oppervlak van het Kanaal te verminderen. De Haven van Brussel zet bijna dagelijks twee schoonmaakboten in voor de afvalinzameling.
Deze maatregel kadert volledig in het Waterbeheerplan 2016-2021, dat in zijn maatregelenprogramma voorziet in de prioritaire actie 1.34 "Zorgen voor de netheid van het Kanaal door het elimineren van vast afval".
Op jaarbasis vertegenwoordigt dit afval van alle aard ongeveer 200 m³ die naar het SITA/SUEZ-inzamel- en sorteercentrum worden gestuurd. Daarnaast valt ook het afval dat wordt ingezameld tijdens baggercampagnes (d.w.z. activiteiten waarbij afval wordt opgehaald op de waterbodem) hieronder.

Anderzijds, stelt de Haven sinds 2012 een afvalpark (gewoon afval, hout, metaal, olie, oplosmiddelen, banden, PMD) aan de Sluis van Molenbeek ter besschikking van de schippers.

Ook worden verschillende voorzieningen ingezet om de vervuiling via het rioleringsnet te beperken.

Sommige riooloverstorten die in het Kanaal of in de Zenne uitkomen, beschikken over een opvangnet. Ook andere voorzieningen worden momenteel bestudeerd.
Aan de ingang van de Zenne onder de doorstromingsopening bevindt zich ook een door VIVAQUA beheerd rooster (Veeartsenstraat) dat een deel van het vaste afval uit de rivier tegenhoudt.
2. Hoeveel kilo plastic afval wordt er momenteel jaarlijks uit de Brusselse wateren gehaald? Kan u de evolutie van die cijfers duiden?
Het is momenteel onmogelijk om de inzameling van plastic afval te scheiden van ander afval.
De evolutie van al het ingezamelde afval in het Kanaal (met uitzondering van baggerwerken) over de laatste 5 jaar is als volgt:
- 2019 (lopend): 195 m³
- 2018: 195 m³
- 2017: 95 m³
- 2016: 110 m³
- 2015: 137 m³
Verschillende factoren kunnen van invloed zijn op de jaarlijkse hoeveelheden ingezameld afval:

- weersomstandigheden;
- periodes van overloop;
- personele middelen;
- beschikbaarheid van uitrusting (onderhoud van de boten, aankoop van een 3e “afvalval“ in 2018, aankoop van een 2e schoonmaakboot in 2019);

- de frequentie van de evenementen die het publiek langs het kanaal bijeenbrengen;
- Sensibiliseringsscampagnes: Om de lokale bevolking te sensibiliseren om hun afval niet in het Kanaal en, meer in het algemeen, in de Brusselse wateren te gooien, zal de Haven een sensibiliseringscampagne lanceren met de volgende slogan: "Gooi me niet weg want ik kan niet zwemmen!”. Deze campagne is in december 2019 van start gegaan.
We hebben geen vergelijkbare gegevens voor de Zenne. De controle op de waterloop omvat als dusdanig geen macro-afval.
3. Ondervinden de waterzuiveringsinstallaties momenteel last van de hoeveelheid plastic afval dat zich mee in het water bevindt? Heeft dat al tot technische problemen geleid of zijn deze installaties voorzien op het filteren van plastic?
De zuiveringsstations (STEP) beschikken over zeefinstallaties - de eerste stap in het scheiden van afval en ongewenste deeltjes in het afvalwater door middel van een rooster – op de plaats waar de collectors bij de installaties aankomen, om de technische problemen te vermijden die door de afvaltoevoer kunnen worden veroorzaakt.
Er zij op gewezen dat vooral de hoeveelheid doekjes die op deze roosters wordt aangetroffen een probleem vormt, meer dan plastic. Aquiris, beheerder van het Zuiveringsstation Noord, meldt dat er per jaar 1800 ton zogenaamd beroosteringsafval - klein vast afval dat zich een weg heeft gebaand tussen de roosters – wordt verzameld.
4. Ligt een systeem als de ‘Bubble Barrier’ of een vergelijkbaar alternatief op tafel om in te zetten op de Brusselse wateren? Zo ja, welke planning en timing worden daartoe voorzien? Welk budget wordt hiervoor vrijgemaakt?
Op het Kanaal zijn reeds drie afvalvallen geplaatst (2 onder de “Jules de Trooz”-brug en 1 meer recentelijk in het Béco-bekken, voor de maatschappelijke zetel van de Haven).
De “afvalval” – ook wel “litter trap” genoemd - in het Béco-bekken is een drijvende installatie die drijvend afval verzamelt in open water zoals havens en kanalen. Zij werd ontwikkeld door de Recycled Island Foundation (RIF) en volledig gefinancierd door de Audi Environmental Foundation voor een totaalbedrag van ongeveer 50.000 euro.

Momenteel wordt de installatie van een “Bubble Barrier” ("bellenmuur" om het afval in de val te leiden), vergelijkbaar met die in Amsterdam, niet bestudeerd binnen de Haven van Brussel. De Haven van Brussel is van plan om de mogelijkheid te heroverwegen om nieuwe “afvalvallen” (inclusief een “Bubble Barrier”) op het Kanaal te installeren.
5. Heeft u reeds contact gehad met Vlaanderen en Wallonië opdat de hoeveelheid plastic afval in de respectievelijke waterstromen tussen beide gewesten enerzijds en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest anderzijds voldoende gecontroleerd en beperkt kan worden ?
In het kader van de Internationale Scheldecommissie en de uitwisselingen met de andere twee Gewesten wordt de kwestie van de kwaliteit van de waterlopen - in het algemeen - behandeld, met inbegrip van het probleem van de aanwezigheid van microplastics in het water.