Logo Parlement Buxellois

Schriftelijke vraag betreffende de slimme beïnvloeding van verkeerslichten in het kader van een betere doorstroming van het openbaar vervoer.

Indiener(s)
Arnaud Verstraete
aan
Elke Van den Brandt, Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, belast met Mobiliteit, Openbare Werken en Verkeersveiligheid (Vragen nr 139)

 
Datum ontvangst: 20/12/2019 Datum publicatie: 13/02/2020
Zittingsperiode: 19/24 Zitting: 19/20 Datum antwoord: 12/02/2020
 
Datum behandeling van het stuk Indiener(s) Referentie Blz.
08/01/2020 Ontvankelijk p.m.
 
Vraag    De vlotte doorstroming van het bovengronds openbaar vervoer blijft één van de grote bekommernissen van de MIVB. Het werk dat de afgelopen jaren in het kader van het programma Avanti van de MIVB is verzet, mag er zijn. Er blijft echter nog werk op de plank. Binnen het Avanti-programma is de toepassing van MS12, de slimme beïnvloeding van verkeerslichten in het kader van de doorstroming van het openbaar vervoer, één van de meest efficiënte manieren om snelle winsten te boeken.

Daarom heb ik hierover volgende vragen:
· Hoeveel met verkeerslichten uitgeruste kruispunten zijn er in het gewest? Hoeveel hiervan worden beheerd door Brussel Mobiliteit en hoeveel door de gemeenten? Graag een overzicht.
· Voor hoeveel van de door de gemeenten beheerde kruispunten lopen er momenteel gesprekken om het beheer over te nemen? Hoeveel zijn er de afgelopen jaren al overgenomen?
· Hoeveel met verkeerslichten uitgeruste kruispunten in het gewest beschikken vandaag over een MS12-programmatie? Wat is de tijdslijn voor de uitrusting van de overige kruispunten met MS12? Bij hoeveel kruispunten is de technologie ook operationeel?
· Wat is de stand van zaken m.b.t. voorgaande vragen voor de door BM als strategisch beschouwde kruispunten?
· Over welke tram- en buslijnen gaat het? Welke prioriteit krijgen zij hierbij?
· Welk groenlichtpercentage wordt hierbij bereikt? Welke parameters worden gehanteerd (bvb. qua duur verkeerslichtcycli, groenlichttijden actieve modi)?
· Welke tijdswinsten (per rit, per dag, per jaar) zijn hierbij geboekt? Hoe vertaalt zich dit naar operationele, financiële en milieuwinsten (m.b.t. vloot en personeelsbezetting, uitstoot)?
· Welke lijnen worden in de toekomst nog aangepakt? Met welke tijdslijn?
· Welk deel van de MIVB-vloot beschikt vandaag over MS12-technologie?
· Welke personele middelen worden hiervoor ingezet door BM en de MIVB?
· Is het de bedoeling deze technologie uit te breiden naar andere operatoren in het gewest? Met welke tijdslijn? Voor welke lijnen? Lopen hierover gesprekken?
 
 
Antwoord    Het Gewest telt om en bij 700 met verkeerslichten uitgeruste kruispunten, waarvan 585 beheerd worden door Brussel Mobiliteit. Niet op alle kruispunten loopt een lijn van de MIVB.
Sinds de start van het project werden 54 kruispunten met gemeentelijke verkeerslichten overgenomen door Brussel Mobiliteit.

Sinds 2016 werden de volgende installaties overgenomen:
- in Anderlecht: Processie/Veeweyde
- in Elsene: Waag/Kevers/Bergmann
- in Ukkel: Coghen/Messidor
- in Jette: voor fase 2 van tram 9:
* Dikke Beuk/Heymbosch
* Dikke Beuk/De Heyn
* Dikke Beuk nummer 30

Brussel Mobiliteit heeft overeenkomsten opgesteld en verstuurd om het beheer van een veertigtal kruispunten van de stad Brussel over te nemen.

Op 31 december 2019 werden 296 kruispunten van op afstand bestuurd door de bussen en trams van de MIVB. Op 14 kruispunten heeft het openbaar vervoer voorrang op de vaste detectoren.

Naast de nodige onderhoudswerken aan het systeem (met inbegrip van de optimalisering ervan) en de aanpassingen in het kader van de geleidelijke ontwikkeling van het busplan, zullen de volgende assen in 2020 worden uitgerust: Vorsterielaan, Terhulpensesteenweg (gedeeltelijk), de Smet de Naeyerlaan, Industrielaan, Tervurenlaan.

De implementering zal voor alle gewestelijke kruispunten bestudeerd worden, maar het MS12-systeem zal niet op alle gewestelijke kruispunten geïnstalleerd worden. Op sommige zeer drukke kruispunten waar het openbaar vervoer geen eigen bedding heeft, kan het installeren van de bediening van de lichten met hoge prioriteit van op afstand namelijk tijdverlies voor het openbaar vervoer veroorzaken (omdat dit vast komt te zitten tussen personenwagens). Het installeren van de bediening van de lichten van op afstand op dit soort kruispunten is enkel mogelijk met fysieke voorzieningen (doorgaans om het OV van de auto’s te scheiden). Tot slot worden sommige kruispunten zo intensief gebruikt door het openbaar vervoer dat het installeren van de bediening van op afstand over het algemeen geen positief effect zou hebben, omdat er te veel voorrangsverzoeken zouden zijn.

Momenteel is de bediening van op afstand op 276 kruispunten van de 296 uitgeruste kruispunten geactiveerd. Sommige kruispunten zullen in maart geactiveerd worden, andere werden wegens een defect gedeactiveerd of worden door de voertuigen van de Lijn gebruikt, die nog geen boodschappen versturen.

De bediening van de lichten van op afstand is geïnstalleerd op meer dan de helft van de strategische kruispunten. Het systeem werd niet op alle kruispunten geïnstalleerd om de hierboven genoemde redenen (geen OV, neutrale of negatieve impact van de bediening van op afstand).

Het gaat om 77 van de 80 tram- en buslijnen van de MIVB. De CHRONO-lijnen krijgen de meeste aandacht en de hoogste prioriteit op de kruispunten.

Bijna alle lijnen van het MIVB-netwerk zijn in het systeem geïntegreerd. In veel gevallen moeten er kruispunten behandeld worden waarbij MIVB-lijnen elkaar kruisen. De prioriteit wordt bepaald naargelang het belang van de lijnen op het netwerk, met name de CHRONO-lijnen. Aan het station van Etterbeek bijvoorbeeld hebben tramlijnen 7 en 25 voorrang op bus 95 die deze kruist. Bus 95 zal dan weer voorrang hebben op andere kleinere lijnen op een ander punt op zijn route.
Het openbaar dienstcontract van de MIVB legt de algemene doelstellingen vast, namelijk het bovengronds OV slagkrachtig en concurrerend met de auto maken, en de commerciële snelheid verhogen van 1 naar 3 km/u op een groot aantal lijnen en assen.

Zorgen voor een goede regelmaat is van essentieel belang. Dit houdt voornamelijk in dat de reistijd van een lijn op een traject zo voorspelbaar mogelijk moet worden en dat dit niet van de ene op de andere dag mag verschillen. Als een kruispunt niet beheerd wordt, kan het oversteken variëren tussen 0 en 90 seconden, afhankelijk van het feit of het licht groen was of de bestuurder een volledige cyclus moest wachten (dit kan zelfs 120 seconden zijn op grote kruispunten). Het doel van de programmering van de lichten is het continu verminderen van de roodtijd voor een OV-voertuig; dit kan door de totale duur van de lichtencyclus te verminderen of meerdere groene blokken in de cyclus te integreren. Het vorige beheerscontract bevatte richtwaarden van 90% groentijd en maximaal 45 seconden. Deze doelstelling wordt nog steeds nagestreefd. De gegevens over de reële groen- en wachttijd zijn nog niet beschikbaar. Deze zullen beschikbaar zijn nadat de voertuigen van de MIVB met het Vicom III-systeem zijn uitgerust.
De laatste jaren werden er al enkele spectaculaire resultaten behaald, omdat er meerdere opeenvolgende kruispunten van dezelfde lijn betrokken waren en omdat deze lijnen gunstige voorwaarden hadden voor een goede prioriteitenstelling (aanwezigheid van een eigen bedding, geen inmenging van andere voertuigen of de weg niet moeten delen met taxi’s, haltes die correct gelegen zijn na kruispunten, voorrang ten opzichte van de andere OV-lijnen, enz.).

Op tramlijn 7 kon de MIVB zo een tram uitsparen (de aankoopwaarde van een T4000 bedraagt bijna drie miljoen euro), d.w.z. dat er voor hetzelfde traject op de lijn een voertuig minder nodig was dan wanneer ze de reistijden van enkele jaren geleden zou toepassen. Op buslijn 49 bijvoorbeeld konden de reistijden tijdens de spits verkort worden door de tijdswinst dankzij de bediening van de lichten van op afstand.

Wat betreft de milieuwinst: het spreekt voor zich dat een bus die vlot door kan rijden zonder te moeten remmen, stoppen of herstarten bij ieder verkeerslicht minder vervuilend is.
Momenteel is het de bedoeling de netwerkwijzigingen in het kader van het busplan te begeleiden met de implementering van het MS12-systeem op de betrokken kruispunten.
In 2020 zullen nieuwe lijnen gecreëerd worden, zoals buslijn 56 Bpost–Schuman, die via bepaalde verkeersassen zal rijden waarop momenteel nog geen bussen rijden. Het is een van de lijnen waarop nog voorzieningen worden toegevoegd, net zoals andere lijnen die recent verlengd werden of te verlengen zijn, zoals buslijn 46 die het kanaal zal oversteken om Tour & Taxis te bereiken. Het werk is niet klaar, ook niet op de kruispunten die al operationeel zijn, want het is een iteratief aanpassingsproces.
En daarbij gaat het niet enkel over het onderhouden van de “hardware”. Het systeem baseert zich namelijk op vooraf gedefinieerde aankondigingspunten (op basis waarvan de reistijden worden ingeschat) en deze kunnen evolueren naargelang de omgeving of eenvoudigweg geoptimaliseerd worden. Deze optimalisatiewerkzaamheden zullen in Vicom III worden uitgevoerd (cf. punt hieronder).
De hele MIVB-vloot is uitgerust met boordapparatuur waarmee de voertuigen radioberichten naar de kruispuntregelaars kunnen sturen.
De MIVB is bezig met de modernisering van de boordapparatuur, wat zal leiden tot een uitgebreidere monitoring en meer flexibiliteit in de parametrisering van het versturen van radioberichten door de voertuigen, wat tot extra winsten kan leiden.
Bij BM worden de teams van de cel Verkeerslichten (tien leden) en de cel ITS (vier leden) van de directie Onderhoud ingezet, met heel wat andere opdrachten. Van dit personeel werken twee gedetacheerde MIVB-personeelsleden voltijds aan het project, met inbegrip van de verbeteringen aan de lichten voor het openbaar vervoer zonder het MS12-systeem.

Wat de MIVB betreft: de teams die belast zijn met de boordapparatuur tellen ongeveer 15 personen. Er werkt niemand voltijds aan het project. Voor de software is er één persoon aan 10%, voor het materiaal vier personen aan 25%. Voor het centrale gedeelte (PrioUtil) doet één persoon de opvolging, maar ook hier weer niet voltijds.
Er werd een overeenkomst getekend met De Lijn voor het uitrusten van lijn 358 Leuven–Brussel als proefproject. De Lijn beschikt over de specificaties van het materiaal om de verkeerslichten van op afstand te bedienen en heeft toegang gekregen tot de radiofrequentie die in het BHG wordt gebruikt. Er hebben testen plaatsgevonden aan één kruispunt. De Lijn schaft momenteel de boordapparatuur aan voor de uitrusting van haar bussen.