Fiche van een vraag of interpellatie

Vacatures Contact

Schriftelijke vraag betreffende de maatregelen betreffende de overledenen tijdens de coronacrisis

Indiener(s): Sevket Temiz
aan: Rudi Vervoort, Minister-President van de Brusselse Hoofdstedelijke regering, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, Toerisme, de Promotie van het Imago van Brussel en Biculturele Zaken van gewestelijk Belang (Vragen nr 237)

Datum ontvangst: 06/05/2020		Datum publicatie: 09/06/2020
Zittingsperiode: 19/24	Zitting: 19/20	Datum antwoord: 03/06/2020

Datum	behandeling van het stuk	Indiener(s)	Referentie	Blz.
06/05/2020	Ontvankelijk	p.m.

Vraag	Sinds begin maart worden we geconfronteerd met een wereldwijde gezondheidscrisis ten gevolge van de verspreiding van het coronavirus, die een dringende en proportionele reactie vereist naargelang de mate van besmetting in elk land. In België werden een Nationale Veiligheidsraad en taskforces opgericht om de noodsituatie op te vangen die onze burgers, arbeiders, bedienden, bedrijven, zelfstandigen, openbare diensten, kortom iedereen, verontrust. Vandaag lijkt de crisis alom aanwezig, ondanks de voortdurende inspanningen van de artsen en het verplegend personeel, de wetenschappers en professoren, de politieke besluitvormers... Elke openbare instelling treft maatregelen om de verspreiding van het virus zo goed mogelijk in te dijken. Wat de overledenen betreft, wens ik u de volgende vragen te stellen: - Zijn er genoeg plaatsen in de mortuaria en funeraria in Brussel? Wat is de capaciteit van de mortuaria in Brussel? - Welke concrete maatregelen zijn getroffen in de mortuaria van de ziekenhuizen? Wat zijn de praktische regelingen voor de families? - Zijn repatriëringen naar derde landen toegestaan? Zo ja, hoe verloopt de begeleiding? - Hebt u meer informatie voor moslimburgers over het begrafenisritueel? Hoe wordt dat in de praktijk georganiseerd? Hoeveel personen mogen het gebed voor de overledene bijwonen? - Kan een persoon die aan covid-19 is overleden, in een lijkwade worden begraven of moet hij in een doodskist worden begraven (volgens eenieders geloof)?


Antwoord	1) Is er genoeg plaats in de Brusselse mortuaria en funeraria? Wat is de capaciteit van de Brusselse mortuaria? Zowel de ziekenhuizen als de gemeenten in het Brussels Gewest en het crematorium van Ukkel beschikken over een ruimte waar lichamen tot hun begraving of crematie bewaard kunnen worden. Er moet echter een onderscheid gemaakt worden tussen plaatsen voor doodskisten en plaatsen voor lijkwaden (die minder plaats innemen). Bovendien zijn sommige plaatsen ingericht in koelkamers, terwijl andere (bijvoorbeeld wachtkelders) dat niet zijn. In een document met aanbevelingen, dat de FOD Volksgezondheid en Sciensano naar aanleiding van de Covid-19-gezondheidscrisis eind maart 2020 hebben gepubliceerd en begin april 2020 hebben aangevuld, staat dat de lichamen van overledenen in een gesloten doodskist in een gekoelde ruimte geplaatst moeten worden. Door die aanbevelingen bestond de kans dat zich vanaf april een tekort aan aangepaste plaatsen voor Covid-19-overledenen zou stellen. Daarom hebben sommige burgemeesters koelcontainers opgevorderd om die op de gemeentelijke begraafplaatsen te laten zetten en zo te voorkomen dat er een plaatsgebrek zou ontstaan. Om een bovenlokaal beeld te kunnen schetsen van deze gevoelige problematiek, waarbij steeds meer overlijdens te betreuren vielen, en om eventuele moeilijkheden het hoofd te kunnen bieden, heeft de Hoge Ambtenaar daarenboven begin april in samenwerking met de waarnemend federale gezondheidsinspecteur op basis van de door de gemeenten bezorgde cijfers een gecentraliseerd overzicht van de beschikbare plaatsen in het Brussels Gewest opgemaakt om te kunnen anticiperen op een mogelijk plaatstekort. Dat overzicht werd in eerste instantie tweemaal per week opgemaakt en zodra het aantal beschikbare plaatsen toenam, nog één keer per week. Dat register geeft aan hoeveel plaatsen beschikbaar zijn (rekening houdend met de capaciteitsuitbreidingen, zoals de koelcontainers) in de mortuaria van de gemeenten (en van de OCMW’s), in de mortuaria van de ziekenhuizen en, indien mogelijk, ook in de privéfuneraria. Van de aanvankelijk geïnventariseerde plaatsen over heel het gewest zijn er altijd meer dan 290 beschikbaar geweest. Door de plaatsing van koelcontainers en het dalende aantal slachtoffers is de capaciteit in de loop der weken toegenomen. Gelijktijdig met het uitvoeren van die telling heeft de Hoge Ambtenaar de gemeenten verzocht om met elkaar contact op te nemen, indien zij plaatsproblemen zouden ondervinden. Verder heeft de Hoge Ambtenaar de FOD Volksgezondheid via de waarnemend federale gezondheidsinspecteur gevraagd om, naast de beschikbare plaatsen in de mortuaria, uit voorzorg vijftien extra “reserveplaatsen” te openen in het Militair Hospitaal Koningin Astrid. Tot dusver is de beschikbare capaciteit dus steeds toereikend geweest. 2) Welke concrete maatregelen zijn er ingevoerd in de mortuaria van de ziekenhuizen? Welke praktische regelingen zijn er voor de families? Begin april heeft de FOD Volksgezondheid in samenwerking met Sciensano en de dienst Forensische Geneeskunde van het UZ Leuven een document uitgebracht met als titel ”procedure voor het beheer van een overlijden van een patiënt met Covid-19”, bestemd voor de ziekenhuizen. Daarin zijn een aantal aanbevelingen opgenomen, zoals de volgende richtlijnen voor de ziekenhuizen in verband met stervende Covid-19-patiënten: · Er moet maximaal getracht worden om eerstegraadsverwanten afscheid te laten nemen van de stervende patiënt in het ziekenhuis of een woonzorgcentrum. · Hierbij worden maximaal twee volwassen personen eenmalig toegelaten. In uitzonderlijke gevallen kan het bezoek van een kind bij een ouder worden toegelaten, in overleg met het verzorgende team. · Bezoek wordt beperkt tot 20 minuten. · De familieleden mogen de patiënt niet aanraken. · De familieleden dragen persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). Er staan ook richtlijnen in voor enerzijds het transport van het lichaam van een overleden Covid-19-patiënt naar het mortuarium binnen het ziekenhuis en anderzijds het transport van het lichaam naar de begrafenisondernemer. Zo wordt, aangezien door manipulaties van het lichaam van een overledene kleine hoeveelheden lucht uit de longen verdreven kunnen worden, aanbevolen om een volledig gesloten lijkzak te gebruiken, om diegenen die de handelingen met het lichaam uitvoeren volledige persoonlijke beschermingsmiddelen te laten gebruiken en om het buitenoppervlak van de gesloten lijkzak en de brancard bij het transport naar buiten het ziekenhuis te ontsmetten alvorens de kamer wordt verlaten. Er wordt tevens aanbevolen om religieuze handelingen door de nabestaanden te laten uitvoeren zonder aanraking van het lichaam. Ritueel wassen is dus niet toegelaten. Verder heeft de FOD Volksgezondheid een brochure uitgebracht over rouwen ten tijde van Covid-19, bestemd voor de nabestaanden van overledenen. Die brochure werd door de Hoge Ambtenaar verdeeld onder alle gemeentelijke plancoördinatoren en de interventie- en hulpdiensten. Indien u meer informatie wenst, kunt u de brochure raadplegen op de website van Sciensano. 3) Zijn repatriëringen naar derde landen toegelaten? Zo ja, hoe worden die begeleid? Sinds het begin van de gezondheidscrisis is geen enkele regel opgelegd die de repatriëring van het lichaam van een Covid-19-overledene naar een derde land verbiedt. Er zijn momenteel echter zeer weinig landen die de terugkeer van overledenen op hun grondgebied toelaten. Men dient zich dus vooraf te informeren. De in voormeld document nauwkeurig omschreven procedure bepaalt daarenboven dat indien het lichaam van een Covid-19-overledene in het kader van een repatriëring vervoerd wordt, er gemeld moet worden dat het gaat om een lichaam na overlijden aan een besmettelijke ziekte. Het transport mag enkel gebeuren in een hermetisch gesloten en gelaste kist. 4) Heeft u nadere informatie over het begrafenisritueel voor burgers met een islamitische geloofsovertuiging? Hoe verloopt de praktische organisatie daarvan? Hoeveel personen mogen het gebed voor de overledene bijwonen? Net zoals voor andere soorten begrafenisplechtigheden was het aantal personen die het gebed voor de overledene mogen bijwonen, beperkt tot vijftien mensen, die zich dienen te houden aan de veiligheidsmaatregelen. Dat aantal werd op maandag 18 mei verhoogd tot 30. 5) Mag iemand die overleden is aan Covid-19 begraven worden in een lijkwade of moet hij in een doodskist gelegd worden (al naargelang de geloofsovertuiging)? Sinds het begin van de inperkingsmaatregelen gebeuren begrafenissen verplicht in een doodskist. Het lichaam wordt geplaatst in een omhulsel, dat op zijn beurt, afhankelijk van het geloof van de overledene, geplaatst wordt in een lijkwade, die op haar beurt geplaatst wordt in de kist. De binnenkant van de kist wordt vooraf bespoten met een ontsmettingsmiddel.